الفبای ورود به بورس؛ تازه وارد‌ها بخوانند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سيما،​ رونق بازار سرمایه در ماه‌های اخیر توجه بسیاری از صاحبان سرمایه خرد را در کشور جلب کرده و علاقمند به حضور در بورس کرده است، روندی مثبت که در صورت حضور ناآگاهانه به پدیده‌ای عکس خود تبدیل خواهد شد؛ لذا آشنایی با مفاهیم بورسی و تسلط بر ادبیات حاکم بر این بازار اهمیت ویژه‌ای دارد.
شما با باز کردن پنجره اطلاعات هر شرکت بورسی به مفاهیمی همچون EPS و P/E و یا بازده سرمایه گذاری در مقاطع یک ماهه، سه ماهه و سالانه برخورد می‌کنید مفاهیمی که برای تصمیم گیری اولیه در خرید یا فروش سهام و نوسان گیری سهام حائز اهمیت است. در این یادداشت به بررسی برخی مفاهیم اولیه رایج در بازار سرمایه می‌پردازیم.

 دانلود فايل: الفبای ورود به بورس؛ تازه وارد‌ها بخوانند 

معنی EPS چیست؟ 
EPS یکی از پرکاربردترین مفاهیم بورسی در بین سرمایه گذاران تازه کار و حرفه‌ای است. هرجا که وضعیت سهام یک شرکت از طرف سرمایه گذاران و تحلیلگران بازار مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد به شکل مستقیم یا غیر مستقیم پای eps نیز در میان است.
در واقع EPS یکی از مهم‌ترین مفاهیمی است که به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر قیمت سهام شرکت‌ها در بورس تاثیر می‌گذارد. زمانی که شما سرمایه گذاری در بورس را شروع می‌کنید همیشه به اشکال مختلف با این کلمه درگیر هستید. اگر بخواهیم خیلی ساده تعریف کنیم که eps چیست می‌توانیم بگوییم که eps یک شرکت برابر است با میزان سودی که در آن شرکت به ازای هر یک عدد سهم شرکت بدست می‌آید.

EPS مخفف چیست؟ 
خود کلمه eps مخفف عبارت earning per share است که به معنی درآمد هر سهم است. وقتی که شما کل درآمد (سود پس از کسر مالیات) یک شرکت در پایان سال (سال مالی) را بر تعداد سهام آن شرکت تقسیم بکنید در واقع eps آن شرکت را محاسبه کرده اید. برای مثال فرض کنید شرکتی توانسته است در پایان یک سال ۱۰۰ میلیون ریال سود کسب کند و تعداد سهام آن شرکت نیز ۱ میلیون سهم است. در نتیجه eps آن شرکت برابر است با: ریال۱۰۰ = ۱،۰۰۰،۰۰۰ / ۱۰۰،۰۰۰،۰۰۰
یعنی این شرکت توانسته است در انتهای سال به ازای هر ۱عدد سهم خود ۱۰۰ ریال سود بدست آورد. پس eps این شرکت در انتهای سال برابر ۱۰۰ ریال شده است.
در ادامه به توضیح درباره دونوع از eps که در بورس بسیار رایج هستند می‌پردازیم:

• EPS پیش بینی شده 
  EPS پیش بینی شده (درآمد پیش بینی شده هر سهم) مقدار سودی است که یک شرکت در ابتدای سال مالی خود پیش بینی می‌کند که در انتهای همان سال مالی به آن برسد. شرکت‌های بورسی هر ساله موظف هستند که قبل از شروع سال مالی جدید یک پیش بینی از عملکرد مالی خود به بورس ارائه کنند که در آن پیش بینی براساس عملکرد گذشته شرکت و همچنین نظر مدیران و کارشناسان شرکت یک eps برای سال مالی پیش روی شرکت پیش بینی می‌شود.
• EPS محقق شده 
  این eps سودی است که یک شرکت توانسته بعد از گذشت یکسال مالی بدست بیاورد. حسابداران و مدیران شرکت بعد از پایان سال مالی شرکت عملکرد واقعی شرکت را بررسی می‌کنند، بعد از محاسبه درآمد‌ها و هزینه‌های شرکت، مبلغی را به عنوان سود خالص و نهایی شرکت اعلام می‌کنند که این سود همان eps تحقق یافته است.
•  نکاتی درباره eps شرکت‌ها 
  از آنجایی که eps پیش بینی شده فقط یک پیش بینی است، در نتیجه ممکن است که در طی سال چندین بار تغییر پیدا کند. زیرا شرایط ممکن است در طی سال تغییر پیدا کند. مثلا ممکن است با گذشت عملکرد شرکت بهتر یا بدتر شود. یا اتفاق خاصی در روند سودآوری شرکت رخ بدهد. احتمال دارد شرکت به این دلایل پیش بینی eps اولیه را کاهش یا افزایش دهد. به این اتفاق تعدیل سود یا تعدیل eps گفته می‌شود.

شرکت‌های بورسی موظف هستند بعد از گذشت هر فصل از سال مالی خود، گزارش عملکرد خود را اعلام کنند و بعد از آن مجددا یک eps پیش بینی شده برای ادامه سال مالی خود ارائه بدهند. این eps جدید می‌تواند نسبت به eps پیش بینی شده قبلی تفاوتی نداشته باشد و یا تفاوت پیدا کرده باشد و شرکت تعدیل eps داشته باشد که این به عملکرد شرکت در ۳ ماه گذشته بستگی دارد.
هرچقدر از شروع سال مالی می‌گذرد، به دلیل اینکه اطلاعات بیشتری از عملکرد واقعی شرکت وجود دارد و اطلاعات مالی در دسترس مدیران شرکت واقعی‌تر است، eps پیش بینی شده شرکت به آن eps که در انتهای سال محقق خواهد شد نزدیکتر می‌شود و قابلیت اتکای بیشتری برای سهامداران شرکت خواهد داشت.
معمولا eps پیش بینی شده مبنای قیمت گذاری قرار می‌گیرد، چرا که eps تحقق یافته بعد از پایان سال مالی شرکت بدست می‌آید و اثر آن قبلا بر روی قیمت سهم گذاشته شده است. در نتیجه یک سرمایه گذار باید این توانایی را بدست بیاورد که خودش بررسی کند که آیا براساس شرایط موجود eps پیش بینی شده شرکت به واقعیت نزدیک است. یا اینکه شرکت پیش بینی درستی از eps خود ارائه نداده است و این eps می‌تواند در انتهای سال افزایش یا کاهش پیدا کند.

 معنی DPS چیست؟ 
کلمه dps مخفف عبارت dividend per share است. dps آن قسمتی از eps است که بین سهامداران تقسیم می‌شود. درصد سود تقسیمی یا dps در بین شرکت‌ها متفاوت است. شرکت‌ها سیاست‌های متفاوتی درخصوص تقسیم سود دارند. برخی ترجیح می‌دهند بیشتر سود سهام را بین سهامداران تقسیم کنند. اما برخی دیگر درصد کمی از سود را تقسیم کرده و بخش عمده آن را به تأمین نقدینگی مورد نیاز برای انجام طرح‌های توسعه‌ای، اختصاص می‌دهند. حال اینکه چه مقدار از eps به عنوان dps بین سهامداران تقسیم شود.

 تفاوت EPS و DPS چیست؟ 
جنس هردوی آن‌ها از سود شرکت است. تفاوت در این است که در بیشتر مواقع با هم برابر نیستند. معمولا مقدار dps از eps شرکت کمتر است. چون شرکت‌ها علاقه دارند بخشی از سود را نزد خود نگهدارند. اما گاهی نیز ممکن است به دلایلی dps از eps بیشتر شود. مثلا شرکت علاوه بر سود امسال، ازسود انباشته‌ای که از سال گذشته داشته است نیز مقداری را تقسیم کند. این کار باعث می‌شود که مقدار dps از مقدار eps بیشتر شود.

 نکات مهم در مورد DPS
معمولا شرکت‌ها همه سود خود را به عنوان dps بین سهامداران تقسیم نمی‌کنند. بلکه مقداری از آن را نزد خود نگه می‌دارند تا بر حسب شرایط و نیاز خود از آن استفاده درست بکنند.
هر شخصی که در هنگام مجمع شرکت سهامدار است، سودی که به عنوان dps در مجمع تصویب می‌شود به او تعلق می‌گیرد. پس حتی اگر فردای مجمع سهام خود را بفروشد نیز dps یه او تعلق می‌گیرد.
شرکت‌ها طبق قوانین بورس ۸ ماه زمان دارند که سود نقدی سهامداران را پرداخت کنند. بعضی از شرکت‌ها این سود را زود و بعضی نیز خیلی دیر پرداخت می‌کنند.

 مفهوم بازده سرمایه 
فرض کنید فردی، سهام شرکتی را به قیمت ۱۵۰ تومان می‌خرد. اگر این شرکت در پایان سال، به ازای هر سهم، ۱۵ تومان سود نقدی به سهامدارانش بدهد و قیمت سهم هم در پایان سال، به ۱۹۵ تومان برسد، بنابراین بازده سرمایه‌گذاری فرد در مجموع ۴۰درصد بوده است؛ ۱۰درصد بازده ناشی از دریافت سود نقدی و ۳۰ درصد بازده ناشی از افزایش قیمت سهام.

مفهوم نسبت p/e
نسبت p/e در واقع انتظارات سرمایه گذاران از بازدهی آینده یک دارایی را به ما نشان می‌دهد. به این معنی که یک سرمایه گذار حاضر است به ازای هر ۱ ریال بازدهی (در این مقاله بازدهی از سهام) که بدست می‌آورد، چند ریال پرداخت کند. برای درک بهتر این مفهوم به مثال زیر توجه کنید. فرض کنید شما ۱ میلیون تومان در بانک سپرده گذاری می‌کنید. بانک به شما می‌گوید که به ازای این پولی که شما سپرده گذاری کرده اید سالیانه ۲۰% سود به شما پرداخت می‌کند. یعنی در ازای ۱ میلیون تومان سپرده گذاری شما، سالیانه ۲۰۰ هزار تومان سود به شما پرداخت می‌کند. برای اینکه در این مثال p/e را محاسبه کنید باید قیمتی که یرداخت می‌کنید (یعنی ۱ میلیون تومان) را به سودی که بدست می‌آورید (یعنی ۲۰۰ هزار تومان) تقسیم کنید: ۵ = ۲۰۰،۰۰۰ / ۱۰۰۰،۰۰۰

پس در این مثال p/e سود بانکی برابر با ۵ شده است. اینجا p/e برابر ۵ به این معنی است که شما حاضر شده اید به ازای هر ۱ ریال سودی که از بانک دریافت می‌کنید ۵ ریال پرداخت بکنید. برخی نیز اینگونه تفسیر می‌کنند که اگر p/e برابر ۵ است به این معنی است که ۵ سال زمان می‌برد تا سرمایه شما از طریق بازدهی‌های بدست آمده برگردد.

 نسبت p/e چه کاربردی دارد؟ 
اگر بخواهیم در یک جمله و خیلی ساده بگوییم که p/e چه کاربردی دارد، می‌توان گفت این نسبت یکی از ابزار‌هایی است که برای ارزش گذاری سهام مورد استفاده قرار می‌گیرد. تاکید می‌کنیم این نسبت فقط یکی از ابزار‌های ارزش گذاری سهام است، نه تنها ابزار ارزش گذاری.
اما چگونه از این نسبت برای ارزش گذاری استفاده می‌شود؟ یکی دیگر از نام‌های این نسبت، ضریب سهام است. برای ارزش گذاری با استفاده از p/e باید عکس رابطه‌ای که توضیح دادیم مورد استفاده قرار بگیرد.
به این شکل که یک p/e برای سهم محاسبه می‌شود، سپس در سود آن ضرب می‌شود و ارزش آن سهم بدست می‌آید

 P/E * eps = price

وقتی شما ارزش سهم را با این روش محاسبه می کنید، باید ببینید که قیمت آن سهم در بازار بیشتر از قیمت محاسباتی شماست یا کمتر. اگر قیمت سهم در بازار بیشتر از این عدد باشد، یعنی آن سهم ارزنده نیست. ولی اگر قیمت سهم در بازار کمتر از این عدد باشد، به این معنی است که آن سهم ارزنده است و قابلیت رشد دارد.

نکته ای که اینجا وجود دارد این است که تمام این موارد به این بستگی دارد که شما نسبت p/e را به درستی محاسبه کنید. در غیر این صورت ارزشی که برای سهام بدست می آورید اشتباه خواهد بود. نحوه محاسبه نسبت p/e یک بحث مفصل و تخصصی است که از حوصله این مقاله خارج است.

 نکاتی درباره p/e در بورس 
یکی از تاثیر گذار‌ترین آیتم‌های موثر در نسبت p/e یک شرکت سود یا eps آن شرکت است. وقتی شرکت‌ها برای محاسبه سود خود از روش‌های مختلف حسابداری استفاده می‌کنند، ممکن است این سود تحت تاثیر قرار بگیرد و کمتر یا بیشتر از مقدار واقعی خود نشان داده شود. پس باید این نکته را مد نظر خود قرار دهید.
نسبت‌های p/e بالا یا پایین همیشه نشان دهنده ارزنده بودن و یا گران بودن سهم نیستند. بلکه همانطور که گفته شد بالا یا پایین بودن این نسبت، توقع بازار از آینده شرکت و سودآوری آن را نشان می‌دهد. در بسیار از موارد بازار اشتباه می‌کند، شما نباید به انتظار بازار بسنده کنید. سعی کنید خودتان نحوه صحیح محاسبه p/e را یاد بگیرید و از آن استفاده کنید..P/E یک ابزار مناسب برای ارزش گذاری شرکت است، ولی به تنهایی کافی نیست. بهتر است برای خرید سهام علاوه بر استفاده از این نسبت کاربردی، ابزار‌های بیشتری را نیز مورد استفاده قرار دهید.
برای شرکت‌هایی که سود ندارند و اصطلاحا زیانده هستند، محاسبه p/e عملا کاربردی ندارد. چرا که این نسبت از تقسیم قیمت به درآمد بدست می‌آید. وقتی که سود یک شرکت منفی است یعنی آن شرکت درآمدی نداشته است. پس نسبت p/e منفی نداریم! برای ارزش گذاری شرکت‌هایی که اینگونه هستند از روش‌های دیگری استفاده می‌شود.

 سهام شناور آزاد (Free Float) 
بخشی از سهام یک شرکت است که دارندگان آن، آماده عرضه و فروش آن سهام هستند و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت کنند و انتظار می‌رود، در آینده نزدیک، قابل معامله باشد.
برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران بررسی شده و سهامداران راهبردی را مشخص کرد. سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه‌مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و معمولاً می‌خواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند.
به‌عنوان‌مثال فرض کنید ۸۰ درصد سهام شرکت الف در اختیار شرکت ب باشد و شرکت ب قصد فروش سهام در کوتاه‌مدت را ندارد و هدفش مدیریت شرکت الف است (همان سهامدار راهبردی) در نتیجه شرکت الف فقط ۲۰ درصد سهام شناور آزاد دارد.
در بسیاری از بورس‌های دنیا شرکت‌هایی که کمتر از ۲۵ درصد سهام آن‌ها، شناور آزاد باشد، از فهرست شرکت‌های بورسی حذف می‌شوند. به دلیل اینکه اگر مالکان شرکتی نمی‌خواهند حداقل ۲۵ درصد سهام آن‌ها بین مردم توزیع شود و علاقه‌مند هستند سهام را برای خود نگه دارند، دلیلی برای حضور آن‌ها در بازار بورس وجود ندارد.
همچنین اگر سهمی نسبت سهام شناور آزاد بیشتری داشته باشد، امکان نقد شوندگی آن بیشتر و دست‌کاری قیمت آن کمتر می‌شود. زیرا حجم منابعی که برای دست‌کاری آن لازم است خیلی زیاد بوده، اما شرکتی که کوچک است و سهم شناور آزاد آن کم است، به‌سادگی دچار دست‌کاری قیمت می‌‏شود.
گفتنی است میزان سهام شناور آزاد شرکت‌های بورسی، توسط سازمان بورس تعیین شده و در سایت مدیریت فناوری بورس تهران در پنجره مربوط به هر نماد درج شده است. مثلا سهام شناور آزاد فولاد ۲۴، مخابرات ایران پنج درصد و پالایشگاه اصفهان ۱۶ درصد است.

NAV چیست؟ 
برای انجام یک سرمایه‌گذاری موفق در بازار سهام همواره می‌بایست به تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی سهام پرداخت و در صورتی که قیمت روز سهام کمتر از ارزش ذاتی سهام بود، آنگاه می‌توان اقدام به خرید سهام نمود. یکی از انواع شرکت‌های موجود در بازار سرمایه ایران شرکت‌های سرمایه‌گذاری می‌باشند. از آنجایی که عمده دارایی‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری، سهام و دارایی‌های مالی است می‌توان از اصطلاحی تحت عنوان NAV جهت محاسبه ارزش ذاتی این سهام استفاده نماییم.

NAV چیست و چگونه محاسبه می‌شود 
Net Asset Value که به اختصار از آن به NAV یاد می‌گردد به خالص ارزش دارایی‌های یک شرکت سرمایه‌گذاری اشاره دارد. در واقع به ما این موضوع را نشان می‌دهد که ارزش روز آنچه متعلق به سهامداران است چند ریال است و این موضوع اصلی‌ترین مبحث در امر سرمایه‌گذاری است. فرمول محاسبه NAV از رابطه زیر محاسبه می‌گردد:
همان‌طور که در فرمول بالا مشاهده می‌کنید از ارزش روز دارایی‌ها و بدهی‌ها یاد شده است؛ بنابراین ما در فرمول محاسبه خالص ارزش دارایی‌های هر سهم به دنبال محاسبه ارزش روز حقوق صاحبان سهام هستیم تا ببینیم بر اساس آنچه امروز روی داده، ارزش روز سرمایه‌گذاری شرکت و در نتیجه ارزش روز حقوق صاحبان سهام شرکت سرمایه‌گذاری چند ریال است.

 مفهوم بازده در سرمایه‌گذاری چیست؟ 
«بازده» به‌معنای مجموعه مزایایی است که در طول یک دوره به سهم تعلق می‌گیرد که این دوره متناسب با افق زمانی سرمایه‌گذاری فرد می‌تواند از روزانه، هفتگی، ماهانه تا سالانه یا هر دوره زمانی دیگری تغییر کند. بازده را می‌توان پاداشی تعریف کرد که سرمایه‌گذار به ازای سرمایه‌گذاری خود در یک دوره زمانی به دست می‌آورد. بازده ممکن است «بازده واقعی» یا «بازده مورد انتظار» باشد.

• بازده واقعی: مقدار عملی و حقیقی بازده‌ای است که سرمایه‌گذار به واسطه سرمایه‌گذاری خود در پایان مدت سرمایه‌گذاری به دست می‌آورد.

فرض کنید فردی، سهام شرکتی را به قیمت ۱۵۰ تومان می‌خرد. اگر این شرکت در پایان سال، به ازای هر سهم، ۱۵ تومان سود نقدی به سهامدارانش بدهد و قیمت سهم هم در پایان سال، به ۱۹۵ تومان برسد، بنابراین بازده سرمایه‌گذاری فرد در مجموع ۴۰درصد بوده است؛ ۱۰درصد بازده ناشی از دریافت سود نقدی و ۳۰ درصد بازده ناشی از افزایش قیمت سهام.
بازده مورد انتظار (بازده پیش‌بینی شده): مقدار بازده‌ای است که سرمایه‌گذار انتظار دارد آن را در دوره سرمایه‌گذاری کسب کند، یعنی پیش‌بینی می‌کند که احتمالاً چند درصد بالاتر بازده بدون ریسک بازار سود کسب می‌کند.

 سهام شناور آزاد در بورس چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟ 
به‌صورت کلی، سهام هر شرکت در بازار سرمایه، دو دسته سهامدار دارد؛ دسته اول سهامداران عمده یا راهبردی هستند که برای دوره‌ای بلندمدت روی شرکت سرمایه گذاری کرده‌اند. این افراد، شامل کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی می‌شوند که مالک بیش از پنج درصد از سهام آن شرکت هستند. دسته دوم، سایر سرمایه گذاران (اعم از کد‌های حقیقی و حقوقی) هستند که به دلایل مختلف، بخشی از سهام قابل معامله شرکت در بازار را خریداری کرده‌اند.
سهام شناور آزاد یا (Free Float) بخشی از سهام یک شرکت است که دارندگان آن، آماده عرضه و فروش آن سهام هستند. آن‌ها قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت کنند و انتظار می‌رود در آینده نزدیک، آن سهام، قابل معامله باشد. به عبارت دیگر، ۲۴ درصد از کل سهامداران، حاضر به عرضه سهام خود هستند و قصد ندارند سهم را نگهداری کنند و کرسی مدیریتی در این شرکت داشته باشند. ۲۴ درصد از کل ۷۸ میلیارد، شامل ۱۸ میلیارد و ۷۲۰ میلیون برگه سهم می‌شود. این درصد به ما کمک می‌کند تا بدانیم، چه میزان از سهامداران مایل به عرضه سهم هستند و این موضوع چقدر می‌تواند ریسک معاملات ما را در خرید یا فروش تحت تاثیر قرار دهد.
در حقیقت، هرچه این نسبت بزرگ‌تر باشد، یعنی تمایل سهامداران به نگهداری سهم کمتر است؛ بنابراین ریسک نگهداری سهم توسط ما افزایش می‌یابد. چون عده‌ای می‌توانند با عرضه خود، منافع نگهداری سهم توسط ما را تحت تاثیر قرار دهند.

 چگونه سهام شناور آزاد را محاسبه کنیم؟ 
برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ابتدا ترکیب سهامداران را بررسی کرده و سپس تعداد سهامداران راهبردی را تعیین کنیم. وقتی تعداد این سهامداران را بدانیم و از کل سهامداران کم کنیم، می‌توانیم به تعداد سهام شناور آزاد و درصد آن به کل سهام شرکت دست‌یابیم.

 شناوری سهم چه اثری بر قیمت سهم و تصمیم سهامداران دارد؟ 
در بسیاری از بورس‌های دنیا، شرکت‌هایی که شناوری کمتر از ۲۵ درصد دارند، از فهرست شرکت‌های بورسی حذف می‌شوند. دلیلش هم این است که اگر شرکتی مایل نیست حداقل یک چهارم سهامش را به مردم بدهد پس نباید در بورس وجود داشته باشد. در نقطه مقابل، اگر سهمی شناوری زیادی داشته باشد، زودتر و سریع‌تر عرضه می‌شود.
در نتیجه، تعداد سهامداران مردمی بیشتر می‌شوند و امکان دست‌کاری قیمتی توسط تصمیم گیرندگان شرکت کاهش می‌یابد. اما اگر شرکتی شناوری کمی داشته باشد، توسط مدیران و سهامداران راهبردی می‌تواند به سمت اهداف مدنظر آن‌ها هدایت شود.
اگر سهام شناور آزاد کم باشد با سرمایه کم می‌توان قیمت آن را در دست گرفت و افزایش یا کاهش کاذب در آن ایجاد کرد و با شایعات سهام‌داران آن را فریب داد یا افراد را ترغیب به خرید آن کرد. در شرکت‌هایی با سهام شناوری بالا به‌راحتی نمی‌توان معاملات سهام را تحت تاثیر قرارداد. در چنین شرکت‌هایی حجم بالای معاملات و سهام‌دارانش مانع از نوسانات زیاد سهم می‌شود.
هرچه شرکت شناوری بالاتری داشته باشد، افزایش قیمت آن به سرمایه بیشتری نیاز دارد. مثلا اگر دو شرکت با شناوری ۵۰ درصد و ۲ درصدی را با هم مقایسه کنیم، شرکت اول برای تغییر قیمت به سرمایه بیشتری نیاز دارد.

اما شرکت دوم با سرمایه کمی صف خرید می‌شود و رشد قیمتی پیدا می‌کند. به زبان ساده، زمانی که تعداد بیشتری از سهام، آماده عرضه باشند رشد قیمت با تاخیر همراه خواهد بود.
در هنگام عرضه و تشکیل صف فروش نیز شرکت با شناوری بالا، چون عرضه کنندگان بالقوه بیشتری دارد سریع‌تر صف فروش می‌شود. درصد سهام شناور آزاد به‌عنوان عامل اثرگذار بر افزایش نقد شوندگی، عمق و کارایی بازار مطرح می‌شود.
اگر به‌تازگی با بازار سهام آشنا شده‌اید، بهتر است سهامی را برای سرمایه گذاری انتخاب کنید که شناوری متعادل داشته باشد. برای به دست آوردن شناوری متعادل، کافی است میانگین سهام شناور شرکت‌های بازار را محاسبه کنیم و هر چه شناوری سهم موردنظر ما به این میانگین نزدیک‌تر باشد، شناوری متعادل‌تری دارد. سهم‌های کوچکی که سهام شناور آزاد کمی دارند بهترین سهم برای سفته‌باز‌ها محسوب می‌شوند تا به‌راحتی و با سرمایه کم، روی آن‌ها اثر بگذارند.

 دامنه نوسان در معاملات سهام 
ناظران و سیاست گذاران بورس برای هر سهم محدودیت دامنه نوسان در نظر گرفتند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند تا از نوسانات شدید و زیاد قیمت جلوگیری کنند. محدودیت دامنه نوسان برای سهام در بورس و همین‌طور فرابورس از منفی ۵ درصد تا مثبت ۵ درصد نسبت به قیمت روز قبل است. مثلا اگر قیمت روز گذشته سهم فولاد ۵۰۰ تومان باشد برای امروز، قیمت می‌تواند فقط در محدوده ۴۷۵ تومان تا ۵۲۵ تومان نوسان داشته باشد و کمتر و بیشتر از این محدوده در وضعیت عادی بازار معامله‌ای نخواهد داشت.

 منظور از صف خرید سهام چیست؟ 
در مثال بالا تصور کنید خبر خوبی از شرکت فولاد منتشر می‌شود. با تحلیلی که افراد انجام می‌دهند این سهم تا قیمت ۶۲۰ تومان رشد می‌کند. در نتیجه، سرمایه گذاران، تمایل خود را برای خرید این سهام نشان می‌دهند. در این حالت، از یک طرف، امکان قرار دادن سفارش در قیمت بیشتر از ۵۲۵ تومان به دلیل محدودیت نوسان در آن روز وجود ندارد و از طرف دیگر، افراد برای خریدن سهام فولاد با هم رقابت می‌کنند. در چنین وضعیتی، فزونی تقاضا بر عرضه سهام پیش می‌آید.

 منظور از صف فروش سهام چیست؟ 
حال تصور کنید اتفاق یا خبری منفی برای سهمی که قیمت روز قبل آن ۵۰۰ تومان بوده می‌افتد. چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ روز جاری با توجه به محدودیت دامنه نوسان منفی ۵ درصدی کف قیمتی که می‌توان سفارش گذاشت ۴۷۵ تومان است.

• صف فروش زمانی ایجاد می‌شود که فروشندگان در کف قیمتی مجاز سفارش فروش می‌گذارند، اما خریداری وجود ندارد هر چه تعداد سهام در صف فروش بیشتر باشد در اصطلاح گفته می‌شود که صف سنگین است.

با توجه به انتشار خبر منفی در خصوص آن سهم، فشار زیادی برای فروشش ایجاد خواهد شد و عرضه سهم بر تقاضای آن فزونی خواهد یافت.
این وضعیت را به گونه‌ای تصور کنید که فروشنده‌ها باید برای رهایی از کاهش قیمت سهمشان در آینده برای فروش سهم خود از یکدیگر سبقت بگیرند و قیمت پیشنهادی برای فروش خود را مرتب کاهش دهند.

حالا به نظر شما فروشندگان تا کجا می‌توانند قیمت خود را کاهش دهند؟ تا منفی ۵ درصد یا همان ۴۷۵ تومان؟ به طور طبیعی اگر در قیمت ۴۷۵ تومان خریداری وجود نداشته باشد، فروشندگان در کف قیمت ۴۷۵ تومان با یکدیگر رقابت می‌کنند و هر کسی که زودتر سفارش خود را در کف قیمت قرار دهد در اولویت معامله قرار می‌گیرد. اگر حجم زیادی سهام در قیمت کف سفارش گذاشته شود و خریداری نباشد، صف فروش ایجاد خواهد شد.

 نکته‌هایی که باید در صف خرید و صف فروش در نظر داشته باشید 
حتما یادتان باشد اگر یک سهمی صف خرید داشت دلیلی بر رشد روز‌های بعد آن سهم نیست و اگر سهمی هم در منفی کامل، صف فروش داشت، دلیلی بر افت سهم در روز‌های آتی نیست. سهم‌های زیادی در بازار با صف خرید و صف فروش وجود داشتند، اما روز بعد روند حرکتی آن‌ها برعکس شده است؛ بنابراین توصیه می‌کنیم برای خرید و فروش فقط صف خرید و صف فروش سهام را ملاک قرار ندهید. یک موضوع مهم در صف خرید و صف فروش که حتما باید در نظر داشته باشید، ارسال سفارش آنلاین است. در ارسال سفارش، گزینه‌ای با عنوان «حجم نمایشی» در سامانه معاملات آنلاین کارگزاریتان مشاهده خواهید کرد. تحت هیچ عنوان نباید برای ارسال سفارش سهم‌هایی که صف خرید و صف فروش هستند، حجم نمایشی قرار دهید. چرا؟ به این دلیل که اگر مثلا بخواهید ۱۰۰ هزار سهم را در صف فروش بفروشید و حجم نمایشی را ۴۰ هزار سهم بذارید، پس از معامله این ۴۰ هزار سهم، باقی مانده سهامتان – همان ۶۰ هزار سهم دیگر – به آخر صف فروش منتقل خواهند شد؛ بنابراین منطقی نیست که از گزینه حجم نمایشی در سهامی که صف فروش یا صف خرید هستند استفاده کنید.