دولت اردوغان و چند جانبهگرایی منطقهای
برخی سیاست خارجه ترکیه را سیاستی متناقض، غیرمنطقی و غیر قابل توجیه میدانند.
روزنامه جمهوریت دیروز در مقاله ای با عنوان "اشتباهات ترکیه در عراق، در سوریه و لیبی نیز تکرار می شود" نوشت: "وزرای امور خارجه و دفاع روسیه، سفر خود به ترکیه را به تاخیر انداختند... زمان بندی لغو سفر وزیران روسیه به ترکیه، اهمیت زیادی دارد. زیرا روسیه و ترکیه درباره تحولات و بحران سوریه و لیبی اختلاف نظر دارند."
این روزنامه با اشاره به اینکه "ترکیه، بار دیگر در سوریه و لیبی با آمریکا همکاری خود را آغاز کرده است" تصریح کرد: "منبع اصلی تهدید امنیت ملی ترکیه، آمریکاست."
بر اساس این گزارش "حکومت حزب عدالت و توسعه علیرغم آنکه در شمال عراق برای مبارزه با سازمان تروریستی پ ک ک عملیات هوایی حق به جانب و مشروع انجام می دهد و می داند که آمریکا بزرگترین حامی سازمان تروریستی پ ک ک است اما بر دوستی و اتحاد با آمریکا تاکید می ورزد. ترکیه از یک سو با "حزب اتحاد دموکراتیک و یگان های مدافع خلق" وابسته به پ ک ک در سوریه مبارزه می کند و از سوی دیگر برای برقراری موازنه قوا و ایجاد تعادل دربرابر روسیه تلاش می کند نفوذ و فعالیت آمریکا را که می خواهد سوریه را تجزیه کند، افزایش دهد."
جمهوریت در ادامه سیاست خارجه ترکیه را سیاستی متناقض، غیرمنطقی و غیر قابل توجیه توصیف کرد و نوشت: "ترکیه در صحنه سوریه با روسیه و ایران بر اساس توافقنامه آستانه شریک شده است. اما هم با ایران و هم با روسیه درباره سوریه، اختلاف نظر و کشمکش دارد... چنانکه ترکیه در قضیه سوریه، هم با آمریکا و هم با روسیه دچار تضاد است... روسیه و آمریکا همچنان مخالف حضور نظامی ترکیه در سوریه هستند.
آنچه به این دیدگاه درباره سیاست خارجه آنکارا دامن میزند چالشهایی است که آنکارا در لیبی و ناتو برای متحدان خود بوجود آورده است.
وزارت خارجه فرانسه دیروز نیروی دریایی ترکیه را به اقدامات «خصمانه و متجاوزانه» علیه متحدان این کشور در ناتو و با هدف جلوگیری از اجرای تحریم تسلیحاتی سازمان ملل متهم کرد.
این اتهام پس از آن نسبت داده شده که ناوچههای ترکیه رادار کشتی فرانسوی را نشانه گرفتند.
منابع دیپلماتیک اعلام کردند موانعی که ترکیه برای مخالفت با ماموریت های اروپایی برای نظارت بر رعایت تحریم اعمال شده علیه لیبی ایجاد می کند, بار دیگر روز پنجشنبه در نشست ناتو با حضور جوزپ بورل, مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به نمایندگی عملیات نظامی اروپایی ایرینی موضوع بحث و گفتگو قرار خواهد گرفت.
با این حال گمانه دیگری نیز میتواند وجود داشته باشد و آن اینکه هیچ تناقضی در سیاست خارجه ترکیه وجود ندارد.
سالها است که آنکارا تلاش میکند عضو اتحادیه اروپا شود و برای نیل به خواسته نیز خوش رقصیهای زیادی برای آمریکا، اروپا و بویژه رژیم صهیونیستی کرده است.
این خوش رقصیها حتی به همگرایی امنیتی و اطلاعاتی با غرب در چارچوب عضویت در ناتو (پیمان آتلانتیک شمالی) رسید.
به هر حال اتحاد امنیتی و اطلاعاتی یکی از زیرساختهای اتحاد راهبردی و استراتژیک بین کشورها است و موفقیت در تحقق این اتحاد خود نشانه امکان پذیر بودن عضویت در اتحادیههای اقتصادی - مثل اتحادیه اروپا - است.
پس از عضویت ترکیه در ناتو شاهد نقشافرینیهای آنکارا در تحولات نظامی منطقه - مانند سوریه، عراق، فلسطین، لیبی و ... - بودهایم. هرچند آنکارا همزمان با تعامل با تهران و مسکو اختلافاتی با متحدان غربی خود در این زمینه داشته است ولی آنچه مسلم است اینکه کفه همگرایی ترکیه با سیاستها و برنامههای آمریکا، اروپا و رژیم صهیونیستی بیشتر میچربیده است.
بنابراین ممکن است دولت اردوغان با کارگردانی متحدان غربی و صهیونیستی خود سیاست چند جانبهای را دنبال کرده باشد، سیاستی که بر اساس آن از سویی به عنوان عضو ناتو همسو با سیاستهای متحدان غربی و صهیونیستی خود نقش آفرینی کند و از سوی دیگر با همگرایی تصنعی با ایران و روسیه و مواضعی به ظاهرا ضدغربی و ضد صهیونیستی وجهه خود را به عنوان یک دولت اسلام گرا حفظ کند.
-------------------------------------------------------------------------------------
عبدالرضا خلیلی