گزارش مکتوب: زراعت چوب، مرهمی بر زخم جنگل
بر اساس آمارهای جهانی، میزان افزایش نیاز سالانه چوب در جهان ۱۰ تا ۱۵ درصد است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز چهارمحال و بختیاری؛ چوب از دیر باز یکی از مهمترین مواد و ابزار چند منظوره کار انسانها بوده، به طوری که کاربردهای آن چه در دوران گذشته و چه در دوران زندگی "مدرن" رو به افزایش بوده است و بر اساس آمارهای جهانی، میزان افزایش نیاز سالانه چوب در جهان ۱۰ تا ۱۵ درصد است.افزایش روبه رشد مصرف چوب در صنایع کشتی سازی، مبلمان، خودروسازی و صنایع دستی و تزیینی بیانگر اهمیت چوب در بخشهای صنعتی و اشتغالزا است. بر اساس بررسیهای انجام گرفته مصرف چوب در ایران تاریخ مدونی نداشته؛ اما مردمان بومی ایران چهار هزار و ۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح از چوب، خانه درست میکردند.
در موزه علوم طبیعی "لندن" آثاری وجود دارد که بشر ۱۰ هزار سال قبل با چوب "نیزه" برای شکار درست میکرده و در اروپای شمالی هم سابقه ساخت "قایق چوبی" به پنج هزار سال پیش بر میگردد. کاربردهای معماری چوب در موزههای دوران کهن در اروپا، آسیا و آثار باستانی کشور از جمله تخت جشمید و دیگر بناهای تاریخی بیانگر اهمیت چوب و کاربردهای متنوع و رو به فزونی آن است.
جنگلها آواز حیات را زمزمه میکنند و حفظ گستره سبزشان وظیفهای خطیر است که نباید از یاد برد. دامنههای زاگرس در چهارمحال و بختیاری، گنجینهای از طبیعت فراروی ما گذاشته است، مناظری بدیع و زیبا تا بدان جا که چهارمحال و بختیاری را بهشت طبیعت دوستان و گردشگران نامیده اند. وسعت ۳۱۱ هزار هکتاری رویشگاههای جنگلی، معادل ۲ و نیم درصد از کل جنگلهای کشور با گونه غالب بلوط، گوشهای کوچک از این بهشت است.
اما زمانی که صدای اره برقیها در دل زیستگاه درختان کهن میپیچد، ناقوس مرگ نواخته میشود. حقیقت این است که نیاز کشور به چوب را نمیشود نادیده گرفت، نیازی که باید تلاش کرد تا با توسعه زراعت چوب به آن پاسخ داد و از حضور سوداگران در جنگلها کاست.
** سرانه مصرف چوب در دنیا و ایران
نقش و اهمیت صنایع چوب و مبلمان تا جایی است که بر اساس آمارها، تولیدات جهانی سالانه مبلمان حدود ۲۵۰ میلیون دلار است و حجم ارزش سالانه مبل در کشور ایران هم سالانه بیش از دو هزار میلیارد تومان است.علی محمدی، مقدم مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان میگوید: سهم سرانه جنگل در استان چهارمحال و بختیاری ۰/۴، در کشور ۰/۲ و در دنیا ۰/۸ هکتار است.
در بخش صنعت چوب و مبلمان کشور حدود ۵۵ هزار واحد کوچک و بزرگ با کمتر از ۱۰ درصد از اشتغال کشور فعال است. صنعت چوب و مبلمان در دنیا به عنوان یک صنعت مهم و ارز آور تبدیل شده، به طوری که ۷۵ درصد از تجارت این بخش تنها مربوط به هفت کشور دنیا از جمله آمریکا، چین، ایتالیا، فرانسه، آلمان، ژاپن و کاناداست.چهارمحال و بختیاری به لحاظ وجود منابع آب و خاک و فراوانی چشمه ها، قنوات، رودخانههای فصلی و دایمی
** چهارمحال و بختیاری مستعد توسعه زراعت چوب
یکی از مناطق مستعد برای توسعه زراعت چوب است. اگر چه در برخی از مناطق استان به صورت پراکنده در قطعات محدود، برخی به صورت سنتی اقدام به کشت درختان غیرمثمر نموده اند و برداشت چوب هم صورت میگیرد؛ اما در واقع این استان برای تولید چوب ظرفیت بالایی دارد.
آقای حافظ کُرانی، درختکار ۷۳ سالهای که ۲۹ سال است در ۱۸۰ جریب زمین هایش درختکاری دارد؛ میگوید: عمر خودم را بین این درختان گذارنده ام و برای هر هکتار صنوبر در سال اول یک میلیون و سالهای بعد ۳۰۰ هزار تومان هزینه میکنم.
رئیس اداره جنگل داری و جنگل کاری منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری، مزایای زراعت چوب در مقایسه با سایر محصولات کشاوزی را کاهش هزینههای نیروی انسانی و نهادهای مورد نیاز از قبیل نیروی کارگری، سم و کود و سایر هزینههای مربوط به کاشت، داشت و برداشت و همچنین امکان استفاده از پسابها و آب اضافه فاضلاب شهری بیان کرد.
علی حسین امینی میافزاید: زراعت چوب به معنای کشت گونههای سریع الرشد درختی است که با اهداف اقتصادی، چون استفاده بهینه از منابع آب و خاک، صرفهجویی ارزی برای جلوگیری از واردات چوب، ایجاد اشتغال، کمک به حفاظت و صیانت پایدار از منابع جنگلی و تأمین نیاز سلولزی صنایع پایین دستی چوب، توسط زارعین انجام میشود.
او میگوید: یکی از مؤثرترین راهها برای ممانعت از قطع جنگلها، کاهش قاچاق چوب و صدمات جبران ناپذیر به طبیعت، ترغیب علاقهمندان به زراعت چوب است.
آقای امینی میافزاید: سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور برای کاهش فشار مضاعف به جنگل ها، سیاستهای تولید چوب را از گونههای چوبده از جمله صنوبر، اوکالیپتوس و چنار را در دستور کار دارد.وی با بیان اینکه: در هر هکتار از اراضی استان متناسب با نوع مصرف حدود سه تا پنج هزار نهال یا قلمه قابل کشت است به فراهم شدن امکان کشت در تمام مناطق استان اشاره میکند و میگوید: بیشترین مساحت توسعه زراعت چوب در شهرستانهای فارسان، کیار، کوهرنگ و سامان قرار دارد.
** زراعت چوب جایگزین خوبی برای برداشت از جنگل هاست
رئیس موسسه تحقیقات جنگل و مراتع کشور معتقد است: توسعه زراعت چوب در کشور فرصتی مغتنم و راهکاری مطمئن برای احیای جنگلها و جلوگیری از تخریب آنها به شمار میرود.
عادل جلیلی ترغیب مردم و بخش خصوصی برای وارد شدن به این صنعت و اعطای تسهیلات و بستههای حمایتی را ضامن توسعه زراعت چوب در کشور میداند و میگوید: در راستای فعال کردن این بخش، ستاد زراعت چوب در یک سال گذشته در سازمان جنگلها تشکیل شده است.
به گفته جلیلی؛ یکی دیگر از راهکارهای مهم در تولید چوب، توجه به منابع سلولزی است به طوری که بررسیها نشان میدهد از محل مزرعه تا مصرف ۳۰ درصد محصول از بین میرود که جلوگیری از آن و هدایت اضافه کشاورزی میتواند ظرفیت بسیار بالایی برای تامین نیاز صنایع چوب باشد.مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری از اختصاص دو هزار هکتار از اراضی استان به زراعت
** اختصاص دو هزار هکتار از اراضی چهارمحال و بختیاری در زراعت چوب
چوب خبر میدهد و میگوید: هم اکنون درخت صنوبر و بیشتر گونه کبوده در این میزان سطح کاشته شده است.
علی محمدی مقدم از برنامه ریزی برای افزایش سطح زیر کشت زراعت چوب در دو سال آینده خبر میدهد و میافزاید: زراعت چوب در استان حمایت میشود و ۵۰۰ هکتار دیگر به زراعت چوب اختصاص و افزایش مییابد.
** اهمیت صنوبر در زراعت چوب و توسعه آن
امینی، رئیس اداره فنی جنگل داری و جنگلکاری منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری میگوید: درختان صنوبر، به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد، نه تنها در ایران بلکه در دنیا برای توسعه زراعت چوب، بیشترین سهم را به خود اختصاص میدهند.
او، سرعت رشد بالای این درختان و تولید چوب در زمان بسیار کوتاه (تولید سالانه تا ۴۰ متر مکعب در هکتار) –۱۰ تا ۱۵ برابر درختان دیگر جنگلی، درآمد دویست و ۵۰ میلیارد تومانی از هر دو هزار و ۵۰۰ هکتار زمین صنوبرکاری را از مزایای کاشت صنوبر بیان میکند و میافزاید: امکان کاشت انبوه به صورت اصولی، فراوانی گونهها و هیبریدهای مختلف که قابلیت سازگاری با اقلیمهای مختلف را دارند از دیگر مزایای کشت صنوبر است علاوه بر اینکه چوب آنها سبک، نرم، همگن، خوشکار، دارای قابلیت میخ، پیچ و چسب خوری مطلوب است و همین امر موجب شده تا برای کاربریرهای مصارف صنایع چوب مناسب باشد و در قالب جنگلکاری و احداث کمربندهای سبز و باد شکن هم کاشته میشود.
امینی میافزاید: کاشت صنوبر با اهداف مختلفی شامل تولید چوبهای کم قطر برای صنایع سلولوزی، تولید چوبهای قطور، کاشت همراه با محصولات زراعی (اگروفارستری)، بادشکن اطراف مزارع و ایجاد فضای سبز انجام میشود.
محمود طالبی معاون آموزشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری میگوید: هماکنون میزان تولید محصول چوب در هر هکتار استان ۱۵ مترمکعب است و در صورت رعایت فاصله کشت اصله درخت، آبیاری منظم و دریافت آموزش و ترویج علمی، میتوان این میزان تولید چوب در هکتار را تا دو برابر افزایش داد.
او، به تولید سالانه ۱۴ میلیون و ۶۲۵ هزار کیلوگرم چوب در استان اشاره میکند و میافزاید: بیشترین ارقام درختان این استان را "کبوده" تشکیل میدهد و متأسفانه برخی بهرهبرداران بدون مطالعه و هماهنگی با کارشناسان زراعت چوپ استان اقدام به کشت درختان "تبریزی" که از استانهای اصفهان و آذربایجان غربی وارد شده است؛ کردهاند که با توجه به ناسازگاری اقلیم منطقه، تاکنون با افت و رشد کٌند مواجه شدهاند.
آقای طالبی، بیشتر بیشههای زراعت چوب در استان را در شهرستانهای فارسان و کیار و... اعلام کرد و گفت: با بررسی انجام شده از دو هزار هکتار بیشهزارهای استان تنها ۱۰ درصد به صورت اصولی داشت و برداشت انجام میشود و مابقی بیشهزارهای استان دارای خاک فقیر و فاقد مواد عالی برای تولید چوب مرغوب است.علیحسین امینی، رئیس اداره فنی جنگل داری و جنگلکاری منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری در ادامه از بیمه
**طرحهای زراعت چوب در چهارمحال و بختیاری بیمه میشوند
طرحهای زراعت چوب و صنوبرکاری در این استان خبر میدهد و میگوید: با توجه به اهمیت موضوع، سیاستهای اجرایی و حمایتهای صندوق بیمه کشاورزی در بخش منابع طبیعی و آبخیزداری، طرح "بیمه منابع طبیعی و زراعت چوب" در راستای اطمینان از تولید و حمایت از زارعین صنوبر در این استان اجرا میشود.
او میافزاید: مجریان طرحهای جنگلکاری اقتصادی یک تا سه سال در قالب ماده سه قانون حفاظت و بهرهوری جنگلها، مراتع و آبخیزداری و مجریان طرحهای صنوبرکاری که قلمستان آنها کمتر از سه سال سن دارد، میتوانند مزارع و طرحهای جنگلکاری خود را بیمه کنند.
آقای امینی با بیان این که در این طرح حدود ۶۵ درصد از حق بیمه را دولت به صورت یارانه پرداخت میکند؛ خاطرنشان کرد: مجریان میتوانند با مراجعه به ادارات منابع طبیعی و آبخیزداری در شهرستانهای تابعه و ارائه طرح خود از مزایای این طرح بهرهمند شوند.مدیرکل دفتر امور منابع جنگلی سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور گفت: میزان مورد نیاز کشور به چوب ۱۴ میلیون مترمکعب است که تولید آن پنج میلیون مترمکعب است و کشور به ۱۱ میلیون مترمکعب دیگر نیاز دارد و این نشان از ایجاد اشتغال فراوان و توسعه صنعت چوب و زارعت چوب در ایران در بخش صنوبر است.یوسفی آذری، میزان عملکرد زراعت چوب صنوبر در ایران را سه برابر عملکرد کشت گندم در سطح دانست و گفت: زراعت چوب تجارت بسیار منعفت داری است و صادرات آن هم بسیار اقتصادی و پربازده است.به گفته وی، مسئولان صنایع تبدیل چوب از جمله نئوپان، چوب کبریت و کاغذ، چوب صنوبر را بهترین نوع چوب اعلام کردند و کاغذ تولیدی از چوب صنوبر را بسیار سفیدتر از کاغذهای تولیدی از چوبهای دیگر عنوان کرده اند.
**حفاظت از جنگل با زراعت چوب
اهمیت جنگلها در چرخه حیات بر کسی پوشیده نیست؛ اما نیاز صنایع به چوب هم موضوعی انکارناپذیر است. واقعیت این است که اره قاچاقچیان چوب، شاهرگ زندگی درختان را نشانه گرفته و گسترش زراعت چوب با تأمین نیاز صنایع این حوزه میتواند از فعالیت سوداگران جنگل بکاهد.
باید بدانیم اگر جنگل نباشد هوایی نیست، آبی نیست، خاکی نیست و در نهایت زندگی نیست.
در این عرصه اندیشیدن به تمهیدات مناسب برای حمایت از کشاورزان چوب کار و ارتقای آموزش در این حوزه و ترغیب مردم به ورود در عرصه زراعت چوب با توجه به پتانسیلهای موجود در استان، مسیر شایستهای است که باید بیش از همیشه مورد توجه متولیان امر قرار گیرد.
گزارش مکتوب: زراعت چوب، مرهمی بر زخم جنگل گزارش مکتوب: زراعت چوب، مرهمی بر زخم جنگل گزارش مکتوب: زراعت چوب، مرهمی بر زخم جنگل گزارش مکتوب: زراعت چوب، مرهمی بر زخم جنگل گزارش مکتوب: زراعت چوب، مرهمی بر زخم جنگل گزارش مکتوب: زراعت چوب، مرهمی بر زخم جنگل گزارش مکتوب: زراعت چوب، مرهمی بر زخم جنگل گزارش مکتوب: زراعت چوب، مرهمی بر زخم جنگل گزارش مکتوب: زراعت چوب، مرهمی بر زخم جنگل گزارش مکتوب: زراعت چوب، مرهمی بر زخم جنگل