قمار زیانبار بن سلمان در صندوق های سرمایه گذاری

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما؛ نشریه «میدل ایست آی» سرمایه گذاری‌های محمد بن سلمان ولیعهد سعودی در صندوق‌های سرمایه گذاری را به یک قمار تشبیه کرد که زیان‌های زیادی داشته است.

به گزارش پایگاه اینترتی میدل ایست آی، عربستان سعودی و «صندوق چشم انداز سافت بَنک» توافقاتی برای سرمایه گذاری عربستان در این صندوق داشتند، اما رقم هنگفتی که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی در این گروه مالی سرمایه گذاری کرده بود به قماری تبدیل شد که نتیجه‌ای جز ضرر و زیان برای عربستان نداشت.
قرار بود صندوق چشم انداز سافت بنک ابزاری برای تحول اقتصادی عربستان سعودی باشد، اما نتیجه‌ای که تاکنون بدست آمده این است که ریاض پول‌های خود را هدر داده و از ارزش واحد پولی آن کاسته شده است.
در مقاله میدل ایست آی به قلم «پال کوچران آمده» است: در سال ۲۰۱۵، صندوق سرمایه گذاری عمومی عربستان سعودی تحت نظارت مستقیم محمد بن سلمان قرار گرفت. در سال ۲۰۱۷، برنامه‌های توسعه‌ای این صندوق اعلام شد. ماموریت این صندوق سرمایه گذاری در داخل عربستان و خارج از آن بود. قرار بود این صندوق در مسیر تلاش‌های پادشاهی سعودی برای متنوع کردن سبد اقتصادی این کشور، به عنوان یک ابزار مالی عمل کند.
یکی از پر سر و صدا‌ترین اقدامات این صندوق سرمایه گذاری در گروه سافت بنک ژاپن بود که در توکیو مستقر است. عربستان در صندوق چشم انداز سافت بنک رقم ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری کرد. این سرمایه گذاری به معنای سرمایه گذاری در شرکت‌های بسیار پیشرفته در عرصه فناوری بود. عربستان سعودی قصد داشت با استفاده از این صندوق از پیشرفت‌های آینده نگرانه در بخش هوش مصنوعی، روباتیک و توالی ژنی حمایت و در آن‌ها سهیم باشد. عربستان سعودی به همراه صندوق توسعه ملی ابوظبی- موسوم به مبادله- تقریبا دو سوم سرمایه‌های این صندوق را تأمین کردند. رقمی که صندوق سرمایه گذاری عمومی عربستان به این پروژه اختصاص داد برابر با ۳۵ میلیارد دلار بود.
روری فیفه، مدیر عامل مشاوران مِنا که یک شرکت تحقیقاتی و مشاوره‌ای مستقر در لندن است گفت: به نظر می‌رسید سرمایه گذاری عربستان در این شرکت بزرگ چند ملیتی کاملاً همسو با چشم انداز ۲۰۳۰ در عربستان باشد که محمد بن سلمان در سال ۲۰۱۶ آن را تشریح کرده بود. سافت بنک تعهد داد به تلاش‌ها برای متنوع کردن اقتصاد عربستان از طریق سرمایه گذاری در بخش فناوری، انرژی‌های تجدید پذیر و پروژه ۵۰۰ میلیارد دلاری محمد بن سلمان در کلانشهر نیوم، عینیت ببخشد. پروژه این کلانشهر در ساحل دریای سرخ در حال اجراست.
ارتباطات سافت بنک با عربستان سعودی و محمد بن سلمان- که دیگر تا آن زمان ولیعهد عربستان سعودی شده بود- در اکتبر سال ۲۰۱۸ در پی قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار سعودی مورد انتقاد قرار گرفت. یکسال پیش زمانی که خبر دومین صندوق چشم انداز عربستان اعلام شده بود، رسانه‌ها ناگهان از سافت بنک به عنوان اخلال گر در پروژه سرمایه گذاری مشترک یاد کردند. ریاض ابتدا مشتاق بود در این پروژه‌ها حضور داشته باشد، اما سال گذشته وقتی که در نخستین صندوق چشم انداز مشکلاتی ایجاد شد، از مواضع خود عقب نشینی کرد.
اواخر سال ۲۰۱۹، مشکلات مالی در شرکت «وی ورک» (WeWork) آمریکا بروز کرد که شرکت سافت بنک سرمایه گذاری ۱۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلاری در آن کرده بود. پایان آن سال با زیان ۱۳ میلیارد دلاری سافت بنک همراه شد. وقتی سال ۲۰۲۰ از راه رسید، شیوع ویروس کرونا باعث شد که مشکلات اقتصادی در کل این شرکت مشاهده شود. شرکت‌هایی که سافت بنک در آن‌ها سرمایه گذاری کرده بود - از جمله شرکت اوبِر که شاهد سرمایه گذاری ۹ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلاری بود- با کاهش ارزش سهام روبرو شدند. سایر شرکت‌ها نیز با افت ارزش سهام خود مواجه شدند. این مسائل باعث شدند تا در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۰، مبلغ ۱۸ میلیارد دلار از سرمایه گذاری سافت بنک کاملاً نابود شود.
شرکت سافت بنک در اواسط ماه مه اعلام کرد: از میان ۸۸ شرکتی که صندوق چشم انداز در آن‌ها سرمایه گذاری کرده بود، پیش بینی می‌شود ۱۵ شرکت موفق باشند و ۱۵ شرکت هم ورشکسته شوند!
هاف میلز سردبیر «عرب دایجست» مستقر در قاهره- که خبرنامه‌هایی در زمینه مسائل اقتصاد سیاسی منتشر می‌کند- گفت: «شرط بندی (عربستان سعودی) یک فاجعه بود. اول شرکت وی ورک و الان هم اخبار بد بیشتری که به گوش می‌رسد. آنچه که اتفاق افتاد یک فاجعه بسیار شدید بود. آن‌ها مبالغ هنفگتی پول را از دست دادند.»
از رقم ۳۵ میلیارد دلاری که صندوق توسعه عمومی عربستان سرمایه گذاری کرده بود، بخشی از آن جزء سهام ترجیحی بود که سالیانه هفت درصد سود پرداخت می‌کرد. چیزی که مشخص نبود این بود که عربستان سعودی چه میزان از این سود‌ها را دریافت می‌کند و دیگر این که آیا صندوق توسعه ملی عربستان به علت سرمایه گذاری‌های خود، عملکرد بهتری داشته است؟
راشل زیمبا مشاور مرکز نیو امریکن سکیوریتی گفت: «صندوق توسعه عمومی عربستان در مقایسه با سایر صندوق ها، سرمایه گذارِ نسبتا بزرگی است؛ بنابراین ممکن است زیان کمتری داشته باشد، اما پرسش‌ها وقتی ایجاد می‌شوند که جزئیات مطرح شوند.»

سافت بنک سرمایه گذاری بد برای همه:
سافت بنک سرمایه گذاری بدی برای همه محسوب می‌شود. سافت بنک یک سرمایه گذاری بلند مدت برای صندوق توسعه عمومی عربستان محسوب می‌شود. در این موضوع مسائل سیاسی بیش از حد دخیل شدند و شاید طعم تلخی در دهان سعودی‌ها باقی مانده باشد.
درحالیکه هفت درصد عواید سالیانه صندوق توسعه عمومی عربستان در صندوق چشم انداز در نظر گرفته شده است - و به رقم یک میلیارد و ۴۷۰ میلیون دلار در سال می‌رسد- این موضوع هرچند عاملی انگیزه بخش برای سرمایه گذاری بود، اما احتمالا بزرگترین دلیل این سرمایه گذاری محسوب نمی‌شد. عربستان سعودی امیدوار بود از سهام صندوق چشم انداز در بسیاری از شرکت‌های پیشرفته فناوری استفاده کند و از آن‌ها در تلاش‌های عربستان برای تنوع بخشی به سبد اقتصادی خود و نیز برای طرح‌های آینده نگرانه مثل پروژه کلانشهر نیوم استفاده کند.
محمد بن سلمان در سال ۲۰۱۷ در مصاحبه با بلومبرگ گفت: «ما می‌خواهیم که اولین ربات در شهر نیوم، ربات درجه یک باشد. همه چیز به هوش مصنوعی ربط دارد. همه چیز به اینترنت اشیاء ربط دارد».
این که آیا پروژه شهر نیوم کنار گذاشته خواهد شد یا خیر مشخص نیست. این مسئله به تامین مالی دولت و تصمیم گیری دربار سعودی ربط دارد.
تاکنون صندوق توسعه ملی توانسته است با وجود رسوایی‌های سافت بنک به حرکت‌های خود ادامه دهد و سرمایه گذاری هفت میلیارد و هفتصد میلیون دلاری در شرکت‌های تولید کننده «بلوچیپ» شامل فیس بوک، دیزنی و شرکت‌های نفتی بین المللی داشته باشد.

افت قیمت نفت:
تاثیر بیشتر سرمایه گذاری‌های صندوق توسعه عمومی عربستان، با شرکت آرامکو ارتباط دارد که بزرگترین شرکت نفتی جهان است. عواید این شرکت به علت کاهش قیمت نفت کاهش یافته است درحالیکه خصوصی سازی بیشتر در این شرکت با تردید روبرو است. ریاض ابتدا می‌خواست پنج درصد سهام آرامکو را واگذار کند تا به رقم ۱۰۰ میلیارد دلار دست یابد و صندوق توسعه عمومی ۳۰۰ میلیاردیِ عربستان را تقویت کند. این شرکت در ماه دسامبر یک و نیم درصد سهام خود را به ارزش ۲۶ میلیارد و ۵۰۰ میلیون به فروش رساند.
قرار بود فرو ش‌های آتی شرکت آرامکو باعث تحول در صندوق توسعه عمومی عربستان شود و ارزش آن را به سه تریلیون دلار برساند. با توجه به تردید سرمایه گذاران بین المللی به علت وضعیت نامساعد قیمت نفت، دستیابی به چنین رقمی دشوار به نظر می‌رسد. افت قیمت نفت روی برنامه‌های شرکت آرامکو در سال ۲۰۱۹ برای دستیابی به ۷۰ درصد سهام شرکت سابیک- غول پتروشیمی عربستان- به ارزش ۶۹ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار تاثیر گذاشت. با توجه به افت ۴۰ درصدی ارزش شرکت سابیک، اکنون این معامله احتمالا ۴۵ میلیارد دلار ارزش دارد که قرار است ۲۵ میلیارد دلار آن به صورت پیش قسط پرداخت شود. افت قیمت نفت روی قیمت سهام آرامکو و سابیک تاثیر خواهد گذاشت. عواید ناشی از فروش سهام آرامکو نیز ممکن است به تأمین بودجه دولت عربستان سعودی اختصاص یابد.