جمعیت مولد کشور رو به کاهش است

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی وزارت بهداشت؛ آقای دکتر حامد برکاتی در نشست خبری که در استودیو سلامت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و به صورت نشست تصویری (ویدئوکنفرانس) برگزار شد، با اشاره به روز ملی جمعیت، گفت: آنچه در سال‌ های اخیر و سال ‌های پس از انقلاب در حوزه جمعیت اتفاق افتاده، این است که در ابتدای انقلاب، با افزایش جمعیت مواجه بوده و بعد از آن به یک ثبات نسبی رسیدیم، اما در سال ‌های اخیر با کاهش جمعیت روبروییم.
وی ادامه داد: رشد جمعیت‌ کشور در سال ‌های اول انقلاب حدود ۲.۴۵ درصد بود؛ به این معنا که جمعیت کشور سالانه حدود ۲.۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش پیدا می کرد. با وقوع کاهش جمعیت به خصوص در دهه ۱۳۷۰ به ناگهان، یک شاخص از این رقم کم شد و در ابتدای ورودی به دهه ۸۰، به شاخص حدود ۱.۵ رسیدیم و طبق آخرین آمارها نیز در سال ۱۳۹۸ رشد جمعیت کشور متاسفانه برای اولین بار در تاریخ ایران به کمتر از یک درصد رسیده است.
آقای دکتر برکاتی افزود: این موضوع به معنای آن است که جمعیت جوان و مولد کشور که زیربناهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی کشور را پاسداری کرده و پرچم علم و تولید را برافراشته نگه خواهند داشت، از حدود ۲۰ سال آینده به چالش کشیده شده و نسبت جمعیتی ‌مان برهم خواهد خورد.
وی گفت: در سال ۱۳۵۵، سن ایران ۲۲ سال بوده و در سال ۱۳۹۹ حدود ۳۲ سال است؛ یعنی اگر ما بر اساس شاخص‌ های جهانی که سن جوانی را تا ۳۰ سالگی می‌ دانند (البته برخی کشورها هم بیشتر از این سن را معرفی کرده ‌اند)، ایران از سال ۱۳۹۵ پای در سنین میانسالی گذاشته است و برآورد می‌ شود که تا سال ۱۴۳۰ کشورمان میانسال و پیر شود.

*جمعیت مولد کشور رو به کاهش است
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت عنوان کرد: بنابراین جمعیت مولد کشو که کمتر از حدود یک دهه قبل بیش از ۷۰ درصد بود، کم شده است. اما، چه باید کرد؟ سیاست ‌هایی که توسط مقام معظم رهبری در اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ ابلاغ شد، کاملا جامع است و مسیر آینده کشور را برای مقابله با این معضل روشن کرده است، اما آنچه که باید ذیل آن انجام می شد، اتفاق نیفتاده است. این سیاست ‌ها ۱۴ بند دارد که یک بند به "جایگزینی جمعیت" اشاره می ‌کند و بند آخر هم بند رصد است که باید هر ساله اتفاق بیفتد تا به عنوان مثال آنچه اکنون مشاهده می کنیم که رشد جمعیت کشور به زیر یک درصد افت کرده، دیگر اتفاق نیفتد.
وی ادامه داد: در سیاست‌ های ۱۲ گانه ای که بین این سیاست ها وجود دارد نیز رشد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و حمایت از جوانان به خصوص برای ازدواج و فرزندآوری دیده شده است. در این زمینه وزارت بهداشت اقدامات خوبی انجام داده است؛ به طوری که شاخص مرگ و میر کودکان و مادران و شاخص تغذیه آحاد جامعه و سایر مراقبت‌ ها ارتقا یافته است و این شاخص‌ ها از شاخص ‌هایی است که با توجه به گسترش شبکه بهداشتی و درمانی کشور، زبانزد دنیا است. امیدوارم با اقداماتی که در این زمینه در حوزه تمام قوا و نه فقط قوه مجریه و وزارت بهداشت، انجام می ‌شود، بتوانیم این معضل را تا حد امکان و با بهترین شکل مدیریت کنیم.

*چگونگی خدمات پیشگیری از بارداری
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت در ادامه این نشست درخصوص چگونگی ارائه خدمات پیشگیری از بارداری در مراکز بهداشتی درمانی با توجه به سیاست‌ های جدید جمعیتی، تصریح کرد: در این زمینه دو بحث مطرح است؛ یکی بحث "سلامت" و دیگری بحث "تحدید موالید". به هیچ عنوان برای تحدید موالید، اقلام جراحی در زمینه پیشگیری از بارداری نداریم. اما در این حوزه در آبان ماه سال گذشته و به صورت مشترک از سوی معاونت‌ های بهداشت و درمان وزارت بهداشت، دستورالعملی با رویکرد جدید برای استان ‌ها و دانشگاه‌ ها و دانشکده‌ های علوم پزشکی نوشته و موارد کاملا مشخص شده است؛ به عنوان مثال خانمی که به سرطان مبتلاست و سرطان قابل درمان است، در ابتدای کار که باید داروهای شیمی درمانی مصرف کند و بارداری برای خود مادر و بیشتر از آن هم برای جنین (به دلیل جهش‌های ژنتیک ناشی از مصرف داروهای سرطان) منع دارد، برای وی روش‌ های موقت پیشگیری از بارداری داده می‌ شود.

*شیوه نامه تجویز داروهای پیشگیری از بارداری در وضعیت های پرخطر
آقای دکتر برکاتی درخصوص دستورالعمل تجویز داروهای پیشگیری از بارداری در وضعیت های پرخطر، اظهار کرد: برای زنانی که ممکن است مشکل سلامتی طولانی مدتی داشته باشند، به عنوان مثال، بانویی که حدودا ۳۵ ساله است و به بیماری مادرزادی قلبی مبتلا بوده و در طول زمان به گِرید چهار بیماری قلبی رسیده و به این ترتیب توانایی حرکات و فعالیت‌ های روزمره‌ را به خوبی ندارد و بارداری با حیات وی منافات خواهد داشت، با استفاده از دستورالعمل تجویز داروهای پیشگیری از بارداری در وضعیت های پرخطر، داروهای پیشگیری از بارداری تجویز می ‌شود.

*آمار سقط جنین در کشور
وی همچنین، درخصوص آمار سقط جنین در کشور بیان کرد: طبق بررسی انجام شده در سال ۱۳۹۲ که پیش از این هم اعلام شده، آمار سقط جنین حدود ۲۲۰ هزار سقط برآورد شده بود. در این زمینه یک بررسی ملی انجام دادیم و نتایج تقریبا آماده است و طی یکی و دو ماه آینده اطلاع رسانی رسمی خواهد شد.

*تخصیص 100 میلیارد تومان برای ضدعفونی مدارس
آقای دکتر برکاتی درخصوص ضدعفونی کردن مدارس در دوران کرونا گفت: حدود ۱۰۰ میلیارد تومان به مدارس برای تامین مواد ضدعفونی داده شده است که نزدیک به ۷ برابر بودجه سنواتی سلامت و تندرستی است و نشان می دهد که دولت محترم به این مساله توجه دارد و انتظار نمی رود در اوقات اخیر و تا پایان سال تحصیلی، مدارس کمبود مواد ضدعفونی کننده داشته باشند.
وی افزود: مدارس غیر انتفاعی، تیزهوشان و هیات امنایی هم شهریه می گیرند و درآمد دارند. حداکثر ۸۵ هزار مدرسه می توانند از منابع دولتی استفاده کنند و اگر درست مدیریت شود، نگرانی والدین از دسترسی به شوینده ها و گندزداها بر طرف می شود. همکاران وزارت بهداشت هم در این زمینه نظارت دارند و کمک می کنند.
مدیر کل سلامت خانواده، جمعیت و مدارس وزارت بهداشت در پاسخ به پرسش دیگر ایرنا درباره کودکان مبتلا به کرونا گفت: علایم کرونا در بین کودکان بسیار مختصر بوده است مگر اینکه بیماری زمینه ای داشته اند، وقتی کودکان زیر ۱۰ سال بیماری زمینه ای داشتند باز هم شدت بیماری کم بوده است و فقط موارد انگشت شمار مبتلای زیر ۱۰ سال شدید داشتیم که به اندازه انگشتان یک دست هم نمی شود که احتمالا بیماری زمینه ای عامل آن بوده است.

*کاهش ۴۰ درصدی آمار ازدواج طی هشت سال
آقای دکتر برکاتی درخصوص آمار ازدواج در میان جوانان، عنوان کرد: آمار ازدواج در سال ۱۳۸۹ برابر با ۸۹۱ هزار مورد بوده است که این رقم در سال ۹۸ به ۵۵۰ هزار مورد رسیده است که نشانگر کاهش ۴۰ درصدی آمار ازدواج در این سال‌ ها است. به طور تقریبی هر ساله ۶ درصد آمار ازدواج کاهش یافته است. در سال ۱۳۹۲ حدود ۱۳ میلیون جوان در انتظار ازدواج داشتیم که این رقم اکنون به ۱۰ میلیون رسیده است. این روند کاهشی طبیعتا کاهش تمایل به فرزندآوری را هم به دنبال خواهد داشت.

*راهکار تشویق جوانان به ازدواج، تنها وام ازدواج نیست
وی افزود: راه چاره تشویق جوانان برای ازدواج تنها وام ازدواج نیست. این وام حتی شاید بتواند برای برخی جوانان در برخی مناطق باعث بروز مشکلاتی شود که با اجبار خانواده‌ هایی که به این ۱۰۰ میلیون وام ازدواج نیاز دارند ممکن است اتفاق افتاده باشد. تمام مباحث حمایتی از جوانان برای ازدواج و فرزندآوری در سیاست ‌های ابلاغی مقام معظم رهبری موجود است، اما متاسفانه در اجرا آنچه که باید باشد، نبوده است. ایشان فرموده ‌اند که توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، باید متناسب با سیاست ‌های ابلاغی انجام شود. خوشبختانه وزارت بهداشت نسبت به سایر دستگاه‌ ها وظایف خود را بهتر انجام داده است.
آقای دکتر برکاتی در بخش دیگری از سخنان خود درباره مباحث آموزشی برای بلوغ دانش‌آموزان، افزود: برنامه‌ هایی که برای سلامت دانش ‌آموزان اجرایی می‌ شود، در دفتر ما و همچنین وزارت آموزش و پرورش دنبال می ‌شود. به عنوان مثال، برنامه‌ های مفصلی ترتیب داده ‌ایم. در ابتدا برای والدین کلاس‌ هایی برگزار می ‌شود؛ چرا که شاید دانسته‌ های آنها در مورد بلوغ مبنای کاملا علمی نداشته باشد. سپس با اذن والدین اقدام به آموزش این موضوع برای نوجوانان می‌ کنیم. موارد آموزشی تنها در حد اطلاع رسانی است و تنها در صورتی که دانش ‌آموز نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشد به پزشک متخصص یا عمومی ارجاع داده‌ می‌ شود. تغذیه در بلوغ، بهداشت بلوغ، راه‌ های کنار آمدن با بلوغ و... همگی به دانش‌آموز گفته می ‌شود. با تمام محدودیت ‌های موجود باید بیش از این بر مقوله بلوغ کار کنیم تا نوجوان یک بلوغ خوب را تجربه کند.

*خلاء مجوز استخدامی برای حضور مراقب سلامت در مدارس
وی افزود: برای رسیدگی به فضای محیطی مدارس نیز همکاران بهداشت محیط بازرسی ‌هایی دارند. بهورزان نیز موضوعات آموزشی به دانش ‌آموزان را دنبال می‌ کنند. چیزی که حتما لازم است و ضعف در این زمینه وجود دارد، این است که مدارس پرجمعیت باید حتما یک مراقب سلامت داشته باشند و متاسفانه مجوزهای استخدام برای این مراقبین سلامت نداریم. تعداد مراقبین سلامت در کشور شاید بیشتر از نصف مدارس را نتوانند پوشش دهند. باید درخود مدرسه شخصی به عنوان مراقب سلامت مدرسه وجود داشته باشد. وزارت آموزش پرورش نیز برنامه ‌هایی دارند که این امر تحقق پیدا کند.

*درمان رایگان ناباروری در مراکز دولتی
وی درخصوص پوشش هزینه های ناباروری گفت: هزینه های درمان ناباوری باید با حمایت بیمه ها پرداخت شود، اما برای اینکه خدمتی زیر چتر بیمه رود، الزاماتی باید انجام شود. زیرا بیمه باید بداند که چه خدمتی توسط چه کسی، کجا و با چه هزینه ای انجام می شود. امیدواریم تا آخر امسال این خدمات وارد پوشش بیمه ای شود. در این مورد تصمیم گیرنده شورای عالی بیمه است. تا آن زمان دستور وزیر بهداشت این است که خدمات درمان ناباروری که در مراکز دولتی انجام می شود رایگان بماند. این خدمات شامل، سه نوبت آی وی اف، آی یو آی، آزمایشات مربوطه و ویزیت پزشک است.
آقای دکتر برکاتی افزود: بین ۱۵ تا ۲۰ درصد جمعیت کشورها براساس سن ازدواج و اقلیم کشورها دچار ناباروری هستند و امیدواریم یکی دو سال آینده این خدمات ساماندهی شود.

*رایگان شدن زایمان طبیعی به منظور حمایت از فرزندآوری
وی گفت: برای حمایت از فرزندآوری، زایمان طبیعی در مراکز دولتی رایگان شده و در حال حاضر بیش از 1000 اتاق زایمان درحال خدمت رسانی به مادران باردار هستند، اما اینکه این موضوع که رایگان شدن زایمان طبیعی چقدر در افزایش موالید موثر بوده باید بررسی شود. درکل تاثیر زیادی داشته است.
به هر حال پارسال شاهد کاهش ۱۷۰ هزار مورد موالید در کشور بودیم و اگر زایمان طبیعی رایگان نبود، شاید این میزان به ۲۰۰ هزار مورد هم می رسید.
آقای دکتر برکاتی ادامه داد: رایگان شدن زایمان طبیعی سیر تزایدی سزارین را کاهش داده است. اگر این خدمت شکل نمی گرفت، اکنون با عدد 60 درصدی سزارین مواجه بودیم، اما اکنون این عدد 50 یا زیر 50 درصد نگه داشته شده و با خارج شدن مادرانی که زایمان های دوم و سوم شان بوده و سنشان حدود 40 سال است، از جمعیت مولد و وارد شدن مادران جوانتر به چرخه زایمان، پیش بینی می شود، میزان سزارین در کشور به عدد به ۴۰ تا ۴۵ درصد برسد.

*کاهش مراجعه برای واکسیناسیون
آقای دکتر برکاتی درخصوص کاهش مراجعه برای واکسیناسیون های ضروری گفت: آمارهای فروردین و اسفند ۹۷ نشان می دهد که برخی مردم کمتر برای واکسیناسیون مراجعه کردند. عده ای هم حدود یک هفته واکسیناسیون را به تاخیر انداختند.
وی گفت: به تأخیر انداختن واکسیناسیون در اسفندماه که نگرانی مردم درمورد کرونا زیاد بود، قابل درک است، اما با تمهیدات انجام شده برای ایجاد امنیت روانی و اصول بهداشتی و ضدعفونی در مراکز بهداشتی این نگرانی اکنون بر طرف شده است و بیش از این به تاخیر انداختن واکسیناسیون کودکان به سلامت آنان آسیب می زند.
آقای دکتر برکاتی درخصوص بیماری کاوازاکی در بین کودکان در ایران، گفت: این بیماری از گذشته در ایران بوده است و علایم آن مانند ضعف و درگیری مفاصل و مشکلات قلبی شناخته شده است و مداخلات لازم برای درمان این بیماران انجام می شود. تاکنون هیچ ارتباط علمی و هیچ مقاله علمی که نشان دهد بیماری کاوازاکی با کرونا ارتباط دارد، نداشته ایم و هیچ نگرانی مبنی بر افزایش نامتعارف موارد ابتلا به این بیماری بعد از کرونا وجود ندارد.