شب قدر
اعمال مخصوص شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان
شب بیست و سوم نسبت به شبهای دیگر قدر برتری دارد. بنا بر احادیث و روایات مختلف احتمال زیادی دارد که شب قدر، شب بیست وسوم ماه مبارک رمضان باشد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما ، شب قدر در قرآن کریم از مهم ترین شبهای سال عنوان شده است که در آن شب ، برکت ها ونعمت های زیادی برای بندگان خدا رقم می خورد. طبق روایتهای مستند و معتبر، شب قدر از آغاز خلقت وجود داشته و بهعنوان زمانی برای تعیین تقدیر معین شده است.
اعمال مخصوص شب بیست و سوم :
1- خواندن سوره عنکبوت و روم
2- خواندن سوره دخان
بیشتر بخوانیم
سوره دخان
3- هزار مرتبه سوره انا انزلناه
4-در ادامه دعاهای مخصوص شب بیست وسوم در مفاتیح الجنان
بیشتر بخوانیم :
شب قدر شب تعیین سرنوشت
اعمال شب بیست وسوم
(برتری شب بیست و سوم نسبت به شبهای نوزدهم و بیست و یکم)
اعمال مشترک شب قدر :
1- غسل مقارن با غروب آفتاب
2-دو رکعت نماز (حمد +7بار سوره توحید -بعد از نماز 70 بار استغفار
3-احیا و شب زنده داری
4-زیارت امام حسین(ع)
5-خواندن صد رکعت نماز
6-دعای جوشن کبیر
بیشتر بخوانیم :
دعای جوشن کبیر
7-قرآن بر سر گذاشتن
8-ده بار صدا زدن معصوم
در ادعیه های مختلف اسلامی برای شب بیست ویکم و شب بیست وسوم اعمال مشترکی توصیه شده است که در ذیل به آنها اشاره شده است:
اعمال شبهاى قدر بر دو نوع است:
* اعمال مشترک شبهاى قدر
اعمالی که در هر سه شب باید انجام داد به این شرح است:
1- اوّل غسل است : علاّمه مجلسى فرموده که غسل این شبها را مقارن غروب آفتاب کردن بهتر است که نماز شام را باغسل بکند.
2-دوّم دو رکعت نماز است: در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از فراغ هفتاد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَاَتُوبُ اِلَیْهِ بگوید در روایت نبوى صلى الله علیه وآله است که از جاى خود برنخیزد تا حقّ تعالى او را و پدر و مادرش را بیامرزد.
3-سوم قرآن مجید را بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید:
اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ بِکِتابِکَ الْمُنْزَلِ وَ ما فیهِ، و َفیهِ اسْمُکَ الْأَکْبَرُ.
خدایا از تو خواهم به حق کتاب فرستاده شده ات و آنچه در آنست که در آن است نام بزرگت
وَ اَسْمآؤُکَ الْحُسْنى، وَ ما یُخافُ و َیُرْجى اَنْ تَجْعَلَنى مِنْ عُتَقآئِکَ مِنَ النَّارِ.
و نامهاى نیکویت و آنچه بدانها ترس و امید شود که قرارم دهى از زمره آزاد شدگانت از دوزخ
پس هر حاجت که دارد بخواهد
4-چهارم آنکه مُصحَف شریف را بر سر بگذارد و بگوید:
اَللّهُمَّ بِحَقِ هذَا الْقُرْآنِ، وَ بِحَقِّ مَنْ اَرْسَلْتَهُ بِهِ، وَبِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فیهِ، وَ بِحَقِّکَ
خدایا به حق این قرآن و به حق آنکس که او را بدان فرستادى و به حق هر مؤمنى که در این قرآن مدحش کرده اى و به حقى که
عَلَیْهِمْ فَلا اَحَدَ اَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ
تو بر ایشان دارى زیرا کسى نیست که حق تو را بهتر از خودت بشناسد
پس ده مرتبه بگوید بِکَ یا اَللَّهُ و ده مرتبه بِمُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِعَلىٍّ و ده مرتبه بِفاطِمَةَ و ده مرتبه بِالْحَسَنِ و ده مرتبه بِالْحُسَیْنِ و ده مرتبه بِعَلِىّ بْنِ الْحُسَیْنِ و ده مرتبه بُمَحَمَّدِ بْنِ عَلِىٍّ و ده مرتبه بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِمُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ و ده مرتبه بِعَلِىِّ بْنِ مُوسى و ده مرتبه بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِىٍّ و ده مرتبه بِعَلِىِّ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِىٍ و ده مرتبه بِالْحُجَّةِ
فایل صوتی دعای الهی به حق هذالقرآن
پس هر حاجت که دارى طلب کن
دستورالعمل استاد فاطمی نیا برای شب قدر
5-پنجم زیارت کند امام حسین (ع) را. در خبر است که، چون شب قدر مى شود منادى از آسمان هفتم ندا مى کند از بُطنان عرش که حقّ تعالى آمرزیده هر که را که به زیارت قبر حُسین علیه السلام آمده
6-ششم احیا بدارد این شبها را همانا روایت شده هرکه احیا کند شب قدر را، گناهان او آمرزیده شود هرچند به عدد ستارگان آسمان و سنگینى کوهها وکیل دریاها باشد.
7-هفتم صد رکعت نماز کند که فضیلت بسیار دارد و افضل آنست که در هر رکعت بعد از حمد ده مرتبه توحید بخواند
8-هشتم بخواند:
اَللَّهُمَّ اِنّى اَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً داخِراً، لا اَمْلِکُ لِنَفْسى نَفْعاً وَلا ضَرّاً، وَلا
(خدایا من شام کردم در حالى که بنده خوارى هستم که مالک سود و زیانى براى خویش نیستم و نتوانم)
اَصْرِفُ عَنْها سُوءاً، اَشْهَدُ بِذلِکَ عَلى نَفْسى، وَاَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ
(از خویشتن پیش آمد ناگوارى را بازگردانم و این مطلبى است که من آن را بر خویش گواهى دهم و به ناتوانى)
قُوَّتى، وَ قِلَّةِ حیلَتى، فَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ، وَ اَنْجِزْ لى ما
(خود و بیچارگی ام در برابرت اعتراف دارم پس درود فرست بر محمد و آل محمد و وفا کن برایم بدانچه)
وَعَدْتَنى، وَجَمیعَ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فى هذِهِ اللَّیْلَةِ.
(بر من و همه مؤمنین و مؤمنات وعده فرمودى از آمرزش در این شب)
وَ اَتْمِمْ عَلَىَّ ما اتَیْتَنى فَاِنّى عَبْدُکَ الْمِسْکینُ الْمُسْتَکینُ، الضَّعیفُ
( و تمام کن بر من آنچه را به من دادى زیرا که من بنده بینواى مستمند ناتوان تهیدست)
الْفَقیرُ الْمَهینُ، اَللّهُمَّ لا تَجْعَلْنى ناسِیاً لِذِکْرِکَ فیما اَوْلَیْتَنى، وَلا [غافِلاً]
( خوار توام خدایا قرار مده مرا فراموشکار از یاد خویش در آنچه به من انعام فرمودى و نه غافل از)
لِإِحْسانِکَ فیما اَعْطَیْتَنى، وَلا ایِساً مِنْ اِجابَتِکَ، وَاِنْ اَبْطَاَتْ عَنّى.
(احسانت در آنچه به من عطا کردى و قرارم مده ناامید از اجابت خویش و اگرچه دیرزمانى طول کشد)
فى سَرَّآءَ اَوْ ضَرَّآءَ، اَوْ شِدَّةٍ اَوْ رَخآءٍ، اَوْ عافِیَةٍ اَوْ بَلاءٍ، اَوْ بُؤْسٍ اَوْ
(چه در خوشى و چه در سختى در دشوارى یا در آسایش در تندرستى یا گرفتارى در تنگدستى یا)
نَعْمآءَ، اِنَّکَ سَمیعُ الدُّعآءِ *
(در نعمت براستى تو شنواى دعایى)
و این دعا را کفعمى از امام زین العابدین (ع) روایت کرده که در این شبها مى خوانده در حال قیام و قعود و
رکوع و سجود و علاّمه مجلسى (ره) فرموده که بهترین اعمال در این شبها طلب آمرزش و دعا از براى مطالب
دنیا و آخرت خود و پدر و مادر و خویشان خود و برادران مؤمن زنده و مرده ایشان است و اَذْکار و صلوات بر
محمد و آل محمدعلیهم السلام آنچه مقدور شود و در بعضى از روایات وارد شده است که دعاء جوشن کبیر را در
این سه شب بخوانند.
* اعمال مخصوص شب بیست و سوم:
الف ـ تأکید بر غسل. به نقل از برید بن معاویه: «دیدم امام صادق علیه السلام در شببیست و سوم از ماه رمضان غسل کرد: یک بار در اوّل شب، یک بار هم در آخر آن.» (۱)
ب ـ تأکید بر شب زنده دارى
۱- امام على علیه السلام:
«پیامبر خدا در دهه آخر ماه رمضان، بستر خود را جمع مى کرد و کمرش را مى بست و شب بیست و سوم، خانواده خود را بیدار مى کرد؛ و در آن شب، به صورت خفتگان، آب مى پاشید». (۲)
۲- دعائم الإسلام: فاطمه علیهاالسلام نمى گذاشت که کسى از خانواده اش در آن شب (شب بیست و سوم) بخوابد و [ خواب]آنان را با کم خوردن درمان مى کرد و از روز براى آن شب، آماده مى شد و مى فرمود: «محروم، کسى است که از خیر آن بى بهره بماند». (۳)
۳- الإقبال ـ به نقل از جمیل و هشام و حفص ـ:
«امام صادق علیه السلام به سختى بیمار شد. چون شب بیست و سوم فرا رسید، به غلامان خود دستور داد او را به مسجد بردند و آن شب را در مسجد بود.» (۴)
ج ـ تأکید بر صد رکعت نماز
۱- امام باقر علیه السلام: «هر کس شب بیست و سوم ماه رمضان را زنده بدارد و در آن صد رکعت نماز بخواند، خداوندْ در زندگى اوگشایش مى دهد و کار دشمنان او را خود بر عهده مى گیرد و او را از غرق شدن، زیر آوار ماندن، سرقت، و از شرّ دنیا مصون مى دارد و وحشت نکیر و منکر را از او بر مى دارد، و او در حالى از گور خویش بیرون مى آید که نورش بر اهل رستاخیز مى تابد، و نامه عملش را به دست راستش مى دهند و رهایى از آتش و عبور بر صراط و ایمنى از عذاب را براى او مى نویسند و بدون حساب وارد بهشت مى شود و در بهشت، از همنشینان پیامبران و صدّیقان و شهیدان و صالحان قرار داده مى شود و آنان چه نیکو همنشینانى اند! (۵)
۲- امام صادق علیه السلام: «مستحب است در آن شب صد رکعت نماز خوانده شود، در هر رکعت: یک بار «حمد» و ده بار سوره «قل هو اللّه أحد».
د ـ تأکید بر زیارت امام حسین علیه السلام
۱- امام رضا علیه السلام:
کسى که در ماه رمضان، امام حسین علیه السلام را زیارت مى کند، مواظب باشد که نزد قبر آن امام بودن را در شب جُهَنى از دست ندهد، و آن، شب بیست و سوم است؛ شبى که امید است شب قدر باشد. (۷)
۲- امام جواد علیه السلام: «هر کس در شب بیست و سوم ماه رمضان، امام حسین علیه السلام را زیارت کند ـ همان شبى که امید است شب قدر باشدو در آن شب، هر کار حکمت آمیزى فیصله مى یابد ـ روح هاى بیست و چهار هزار فرشته و پیامبر با او مصافحه مى کنند، که همگى از خداوندْ اذن مى گیرندکه آن شب، حسین علیه السلام را زیارت کنند.»
ه ـخواندن سوره هاى عنکبوت، روم و دُخان
امام صادق علیه السلام ـ خطاب به ابو بصیر ـ:
«هر کس دو سوره عنکبوت و روم را در ماه رمضان، در شب بیست و سوم بخواند، به خدا قسم ـ اى ابو محمّد ـ او از اهل بهشت است و هرگز در این سخن استثنا نمى کنم و نمى ترسم که خداوند، در این سوگند گناهى بر من بنویسد.
این دو سوره نزد خداوند، جایگاهى والا دارند.»
الإقبال: و از اعمال افزون در شب بیست و سوم، خواندن سوره دُخان در آن شب و در هر شب است....
و ـ خواندن هزار بار سوره قدر
سیّد ابن طاووس ـ در الإقبال ـ:از قرائت قرآن در این شب [ قرائتِ]هزار بار سوره «إنّا أنزلناه» است. روایتى براى این، در شب اوّل، به صورت کلّى (براى همه ماه) گذشت. اختصاص خواندن این سوره در این شب نیز با سندهاى چندى از امام صادق علیه السلام براى ما روایت شده است، که فرمود: «اگر کسى در شب بیست و سوم ماه رمضان، هزار بار سوره إنّا أنزلناه بخواند، صبح خواهد کرد، در حالى که یقین او، با اعتراف به آنچه مخصوص ماست، استوار خواهد بود و این نیست، مگر به سبب آنچه در خواب خود مى بیند».
ز ـ دعا براى امام زمان علیه السلام
مصباح المتهجّد ـ به نقل از محمّد بن عیسى، با سدر شب بیست و سوم ماه رمضان، این دعا در حال سجود، ایستاده، نشسته و در هر حال و در همه ماه و هر گونه و هر وقت از روزگارت که ممکن شود، مکرّر خوانده مى شود. پس از ستایش خداى متعال و درود بر پیامبر، محمّد صلى الله علیه و آله، مى گویى:
«خداوندا! در این ساعت و در هر ساعت، براى ولىّ خود، ... پسر ... (حجة بن الحسن ع)، سرپرست و نگهبان و پیشوا و یاور و راهنما و چشم باش، تا آن که او را در زمین خود، با اطاعت و رغبت مردم ساکن سازى و وى را در آن به مدّت طولانى بهرهمند گردانى!».
* جزئیات پروتکل بهداشتی مساجد در شبهای قدر
۱- مراسم با یک ظرفیت محدود برگزار شود
۲- ترجیحا در فضای باز برگزار شود
۳- اگر فضای سربسته بود، حداکثر از یک چهارم فضا استفاده شود. مثلا اگر یک حسینیه ۲۰۰ نفر گنجایش دارد، حداکثر ۵۰ نفر در آن حضور یابند
۴- حداقل فاصله از طرفین و از پشت سر و جلو هر فرد، حدود حداقل یک متر باشد
۵- استفاده از ماسک و دستکش
۶- استفاده از مهر و قرآن شخصی
۷- حداکثر زمانی برای برگزاری شبهای احیا دو ساعت است
اهمیت شب قدر در احادیث:
حضرت على علیه السلام فرمود:أنَّ رَسُولَ اللّهِ کانَ یَطْوى فِراشَهُ وَ یَشُدُّ مِئْزَرَهُ فِى الْعَشْرِ الاْءَواخِرِ مِنْ شَهْرِ رَمَضانَ وَ کانَ یُوقِظُ أَهْلَهُ لَیْلَةَ ثَلاثٍ وَ عِشْرینَ وَ کانَ یَرُشُّ وُجُوهَ النِّیامِ بِالْماءِ فى تِلْکَ اللَّیْلَةِ.رسول خدا صلی الله علیه و آله [این چنین]بود که رخت خواب خویش را جمع میکرد و کمر [همّت براى عبادت]را در دهه آخر از ماه رمضان محکم میبست و همیشه این گونه بود که اهل و عیالش را در شب بیست و سوم بیدار نگه میداشت و بر روى خواب رفتگان در آن شب آب میپاشید تا از درک شب قدر، و درک شب زنده دارى محروم نشوند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
مَنْ اَحْیا لَیْلَةَ الْقَدْرِ حُوِّلَ عَنْهُ الْعَذابُ اِلَى السَّنَةِ الْقابِلَةِ.
کسى که شب قدر را زنده بدارد، عذاب تا سال آینده از او روى میگرداند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
مَن قامَ لَیلَةَ القَدرِ إیماناً وَ احتِساباً، غُفِرلَهُ ما تَقَدَّمَ مِن ذَنبِهِ.
هر که از روی ایمان و برای رسیدن به ثواب الهی، شب قدر را به عبادت بگذراند، گناهان گذشته اش آمرزیده میشود.
امام صادق علیه السلام فرمود:
قَلبُ شَهرِ رَمَضانَ لَیلَةُ القَدرِ؛
قلب ماه رمضان، شب قدر است.
امام صادق علیه السلام فرمود:
التَّقدیرُ فی لَیلَةِ تِسعَ عَشرَةَ و الإبرامُ فی لَیلَةِ إحدی و عِشرینَ و الإمضاءُ فی لَیلَةِ ثلاثَ و عِشرینَ.
مقدّرات در شب نوزدهم تعیین، در شب بیست و یکم تأیید و در شب بیست و سوم ماه [رمضان]امضا میشود.
امام صادق علیه السلام فرمود:
راس السنة لیلة القدر یکتب فیها ما یکون من السنة الى السنة.
آغاز سال (حساب اعمال) شب قدر است. در آن شب برنامه سال آینده نوشته میشود.
امام رضا علیه السلام فرمود:
کانَ امیرُالمومِنینَ لا یَنامُ ثَلاثَ لَیال: لَیلَة ثَلاثَ و عِشرینَ مِن شَهرِ رَمَضانَ و لَیلَة الفِطرِ و لَیلَة النِّصفِ مِن شَعبانَ و فیها تُقسَمُ الاَرزاقُ و الآجالُ و ما یَکونُ فِی السِّنَه.
امام علی (ع) سه شب را نمیخوابید: شبهای شب بیست و سوم، عید فطر و نیمه شعبان. زیرا در این شبها روزیها و اجل و آنچه در طول سال اتفاق میافتد، تقسیم و تعیین میشوند.
متن عربی: قال موسى (علیه السلام): الهى ارید قربک، قال: قربى لمن استیقظ لیله القدر. قال: الهى ارید رحمتک، قال: رحمتى لمن رحم المساکین لیله القدر. قال: الهى ارید الجواز على الصراط، قال: ذلک لمن تصدق بصدقه فى لیله القدر. قال: الهى ارید من اشجار الجنه و ثمارها، قال: ذلک لمن سبح تسبیحه فى لیله القدر. قال: الهى ارید النجاه من النار، قال: ذلک لمن استغفر فى لیله القدر. قال: الهى ارید رضاک، قال: رضاى لمن صلى رکعتین فى لیله القدر.ترجمه متن:
موسی علیه السلام گفت:
خداوندا! مىخواهم به تو نزدیک شوم، فرمود: قرب من از آن کسى است که شب قدر بیدار شود.
گفت: خداوندا! رحمتت را مىخواهم، فرمود: رحمتم از آن کسى است که در شب قدر به مسکینان رحمت کند.
گفت: خداوندا! جواز گذشتن از صراط را از تو مىخواهم فرمود: آن، از آن کسى است که در شب قدر صدقهاى بدهد.
گفت: خداوندا! از درختان بهشت و از میوههایش مىخواهم، فرمود: آنها از آن کسى است که در شب قدر تسبیحش را انجام دهد.
گفت: خداوندا! رهایى از جهنم را مىخواهم، فرمود: آن، از آن کسى است که در شب قدر استغفار کند.
گفت: خداوندا خشنودى تو را مىخواهم، فرمود: خشنودى من از آن کسى است که در شب قدر دو رکعت نماز بگذارد.
سالته عن علامه لیله القدر، فقال: علامتها ان یطیب ریحها، و ان کانت فى برد دفئت، و ان کانت فى حر بردت فطابت.
(محمد بن مسلم) از علامت لیله القدر پرسید؟ پس امام (ع) فرمود: علامت لیله القدر این است که بوى خوشى از آن پخش مى شود، اگر در سرماى (زمستان) باشد گرم و ملایم مى گردد، و اگر لیله القدر در گرماى (تابستان) باشد خنک و معتدل و نیکو مى گردد.
از مومنان و شب زنده داران عزیز، التماس دعا داریم.