تجارت اسلحه ضامن روابط واشنگتن - ریاض
خبرگزاری «آناتولی» ترکیه در گزارشی به قلم احسان الفقیه با اشاره به تحولات اخیر در روابط عربستان سعودی و آمریکا نوشت قراردادهای تسلیحاتی، روابط ریاض و واشنگتن را همچنان حفظ میکند.
راهبرد سالهای آخر دوره ریاست جمهوری باراک اوباما رئیس جمهور پیشین آمریکا با مطالبات و آمال سعودیها همخوانی نداشت چرا که آمریکا همواره به عنوان چتر حمایتی برای تامین امنیت سعودیها و دیگر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس عمل کرده است. راهبرد کاخ سفید در دوره اوباما بر خروج تدریجی از منطقه و پروندههای داغ و تنشهای شدیدی بود که چندین کشور درگیر آن شده بودند.
اوباما در جهت امضای توافقنامه هستهای با ایران با میانجی گری عمان و بدون مشارکت کشورهای حوزه خلیج فارس گام برداشت کشورهایی که بیشتر از دیگران در معرض تهدیدهای ایران قرار دارند. این کشورها در حالی در مذاکرات هستهای ایران و شش کشور قدرتمند جهان و امضای توافقنامه حضور نداشتند که به عنوان مهمترین متحد راهبردی آمریکا در جهان و منطقه تلقی میشوند به خاطر ذخایر بزرگ انرژی و همچنین موقعیت جغرافیایی مهمی که دارند.
اما بازگشت گروه تروریستی داعش پس از رویدادهای موصل عراق در سال ۲۰۱۴ و تهدیدی که علیه منافع آمریکا و کشورهای متحد و شریک آن در منطقه ایجاد شد، آمریکا را بار دیگر به تجدید نظر در خصوص خروج نظامیانش از منطقه و تشکیل یک ائتلاف بین المللی با حضور حدود ۷۰ کشور جهان به رهبری آمریکا برای جنگ با داعش و شکست آن واداشت.
با به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در آمریکا در ژانویه سال ۲۰۱۷، کاخ سفید راهبرد جدیدی را در جنگ با تروریسم شامل داعش و گروههای دیگر مرتبط با القاعده در دستور کار قرار داد.
سیاست ترامپ : استفاده حداکثری از گاو شیرده ترامپ، عربستان را به عنوان نخستین ایستگاه در اولین سفر دورهای خارجی خود قرار داد و ماه مه ۲۰۱۷ بود که به این کشور سفر کرد. در جریان این سفر بود که قرارداد تسلیحاتی به ارزش ۱۱۰ میلیارد دلار امضا شد قراردادی که از اصل توافق ۱۰ ساله ۴۷۰ میلیارد دلاری در قالب سرمایه گذاری سعودی در بخشهای مختلف آمریکا است و بیش از یک میلیون شغل برای بیکاران در آمریکا فراهم میکند.
عربستان ۸ درصد از تولید ناخالص داخلی یعنی معادل ۲۸ درصد از بودجه کل سالانه اش را به بخش نظامی اختصاص داده و همزمان تلاش کرده است از برخی تنشها هزینه بر مانند جنگ یمن خارج شود تا هزینههای نظامی را کاهش دهد و به سوی افزایش سرمایه گذاری در بخشهای حیاتی و زیربنایی دیگر گام بردارد.
هزینههای کلان سعودی در بخش خرید سلاح از آمریکا، یکی از مهمترین عوامل پایبندی ترامپ با روابطش با عربستان است . عربستان در طول چند سال گذشته که ترامپ در آمریکا به قدرت رسید به مهمترین شریک منطقهای آمریکا تبدیل شده است.
آل سعود در خدمت ترامپ
برخی از کارشناسان معتقدند جای شگفتی نیست که عربستان ۲۸ درصد از بودجه عمومی سالانه اش را به دو بخش امنیتی و نظامی اختصاص میدهد در منطقهای که صحنه تنشهای زیادی بر سر قدرت علیه استبداد و دیکتاتوری است.
با وجود این، بخش زیادی زیادی از بودجه عمومی عربستان در زمینه افزایش سرمایه گذاریها در بخشهای دیگر مانند بهداشت، آموزش، تاسیسات زیربنایی و ... هزینه میشود در جامعهای (جامعه عربستان) که در آن افراد زیر ۲۵ سال نزدیک به ۴۰ درصد از جمعیت ۳۳ میلیونی آن را تشکیل میدهد.
هزینههای کلان سعودی در بخش خرید سلاح از آمریکا
هزینههای کلان سعودی در بخش خرید سلاح از آمریکا، یکی از مهمترین عوامل پایبندی ترامپ با روابطش با عربستان است به رغم اعتراضات شدیدی که عربستان در زمینههای مختلفی از جمله ترور جمال خاشقچی روزنامه نگار سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول در اکتبر سال ۲۰۱۸ و یک سلسله بازداشت شاهزادگان و بازرگانان از خاندان حاکم، بازداشت مبلغان و فعالان حقوق بشری، بحران بشری در جنگ سعودیها در یمن و شکست شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد در مدیریت آن، با آن مواجه است.
عربستان در طول چند سال گذشته که ترامپ در آمریکا به قدرت رسید به مهمترین شریک منطقهای آمریکا تبدیل شده است.
افزایش چالش های دولت ریاض
کارشناسان غربی بین رویکرد سعودی به کاهش هزینههای عمومی (بر اساس اظهارات اخیر وزیر دارایی سعودی) و پیامدهای ناشی از آن بر هزینههای نظامی از یک سو و دیدگاه جدید آمریکا درباره ماهیت روابط با سعودی و دورنمای آن ارتباط برقرار میکنند. رئیس جمهور آمریکا بر اساس اصل «حمایت امنیتی و نظامی در ازای دریافت وجه و پول» با سعودیها تعامل میکند و ترامپ در مناسبتهای مختلفی اعلام کرده است اگر کشورهای جهان از ما میخواهند از آنان دفاع کنیم باید هزینههایی پرداخت کنند. ترامپ بارها اعلام کرده است که عربستان سعودی یک کشور بی نهایت ثروتمند است و با پرداخت این هزینهها موافقت کرده است.
دلخوری ترامپ از آل سعودترامپ در گفتگوی تلفنی با شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد سعودی در تاریخ ۲ آوریل گذشته درخواستی را مطرح کرده است و از ولیعهد سعودی خواسته و تهدید کرده است یا عربستان میزان تولید روزانه نفت خود را کاهش دهد یا این که آمریکا نظامیان خود را به طور کامل از خاک عربستان خارج میکند. ناظران بر این باورند که این گفتگوی تلفنی قاطع باعث شد سعودی و روسیه و دیگر کشورهای تولید کننده خارج از اوپک در خصوص میزان تولید نفت و کاهش زیاد آن در ۱۲ آوریل گذشته به توافق برسند و مجموعا با کاهش ۱۰ میلیون بشکه نفت در روز موافقت کردند.
با این حال هنوز میزان نفت عرضه شده به بازارهای جهانی افزایش محسوسی دارد.
تفاوت در روابط آمریکا با سعودی در دوره ریاست جمهوری اوباما و ترامپ، عربستان را به قطع تدریجی شراکت راهبردی با آمریکا و اقدام به روابط با هند، روسیه، چین و کشورهای اروپایی مانند فرانسه واداشت. آمریکا در راهبرد کنونی خود بر تهدیدهای چین به عنوان اولویتی که آن را در راس فهرست دشمنان احتمالی آمریکا قرار میدهد تمرکز دارد . بنابراین ممکن است روابط آمریکا و سعودی به حدی کاهش یابد که در طول بیش از هفت دهه روابط بین دو کشور بی سابقه است.
این برای نخستین بار نیست که ترامپ با سران سعودی با این حالت توهین آمیز صحبت میکند. اکتبر سال ۲۱۸ بود که ترامپ در مقابل جمع کثیری از حاضران گفت: به ملک سلمان گفتم ما از شما حمایت میکنیم... شما بدون ما حتی دو هفته هم دوام نمیآورید. شما (سعودیها) باید بهای آن را بپردازید.
تفاوت در روابط آمریکا با سعودی در دوره ریاست جمهوری اوباما و ترامپ، عربستان را به قطع تدریجی شراکت راهبردی با آمریکا و اقدام به روابط با هند، روسیه، چین و کشورهای اروپایی مانند فرانسه واداشت.
آمریکا در راهبرد کنونی خود بر تهدیدهای چین به عنوان اولویتی که آن را در راس فهرست دشمنان احتمالی آمریکا قرار میدهد تمرکز دارد .
بنابراین ممکن است روابط آمریکا و سعودی به حدی کاهش یابد که در طول بیش از هفت دهه روابط بین دو کشور بی سابقه است.