قفل کرونا بر کسب و کار

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز کردستان، از هشتم اسفند که اولین مودر مبتلا به کرونا در کردستان ثبت شد تا امروز که این آمار به ۶۳۰ نفر رسیده است، خیلی‌ها خود را ملزم به رعایت طرح فاصله گذاری اجتماعی دانسته و کسب و کارشان را تعطیل کردند و به امید ریشه کن شدن بیماری، خانه نشین شدند.یلی‌ها هم نتوانستند در خانه بمانند، مانند آقا غفور که هرروز در چهارراه سیروس بساط دستفروشی پهن می‌کند و امیدوار است تا نان شبش را از پیاده‌رو‌ها دشت کند.‌
می‌گوید: با پنج سر عائله چطور می‌توانم در خانه بمانم؟ می‌گویم: از سلامتی خودت که مهمتر نیست، نگاهش را به انتهای خیابان دوخته و جواب می‌دهد: چه فرقی دارد از گرسنگی بمیریم یا از کرونا.
این تنها نمونه‌ای از ده‌ها دستفروش و کارگر فصلی در کردستان است که این روز‌ها در خانه ماندن برایشان حکم مرگ را دارد، آن‌ها کوچکترین وسایل محافظتی و بهداشتی هم ندارند و همه امیدشان به دخل روز برای خرج نان شب است که آن را هم کرونا آجر کرده است.
اگرچه دولت بسته‌های حمایتی برای اقشار آسیب پذیر طراحی و اجرا کرده، اما هنوز بسیاری از همین دستفروشان، رانندگان شخصی، کارگران و بیکاران از آن بی نصیب هستند.
تعداد بیمه شدگان هم خیلی کم است، یعنی آنان امکان بهره‌مندی از بیمه بیکاری را هم ندارند، اندک کارفرمایان کارگاه‌ها و بنگاه‌های اقتصادی در کردستان، که سال‌های اخیر را با مشکلات سرمایه در گردش و تامین مواد اولیه دست و پمجه نرم می‌کنند، نتوانسته‌اند تعداد کارگران خود را افزایش دهند و در بسیاری از مواقع تعدیل نیرو هم داشته اند و همین باعث شده تا آمار افراد فاقد بیمه تامین اجتماعی هم زیاد باشد، آن‌هایی که به هرکارسختی تن می‌دهند تا روزگار بگذارند.
اگرچه وزیر کشور گفته بود که اعتبار به صندوق بیمه بیکاری اختصاص یافته، اما جمیل از کارگران یکی از رستوران‌های سنندج، عقیده دارد اختصاص این اعتبار با وجود کسری که خود بیمه دارد و تعدیل نیرو توسط بسیاری از کارفرمایان و همچنین عدم بیمه بسیاری از کارگران، نمی‌تواند دردی را از بسیاری از افراد درمان کند.
او می‌گوید: مشاغلی مانند دستفروشی، پیک موتوری، کارگر ساختمانی، مسافرکش و کارگران شاغل در کارگاه‌های کوچک و رستوران‌ها به صورت قراردادی کار می‌کنند و از آنجا که قرارداد طولانی مدت با آنان بسته نمی‌شود، حتی از بیمه بیکاری هم بی بهره هستند و همین زندگی آنان را شکننده‌تر کرده است.
اسعد هم که کارگر فصلی است و هنوز هم هر روز در چهارراه به انتظار می‌ماند تا صاحبکاری او را برای کارگری روزمزد دعوت کند، از بستن بار و بنه و رفتن به خانه پدری می‌گوید.
او قبلا در یکی از مناطق حاشیه شهر سنندج مستاجر بود، اما کرونا دست و بالش را تنگ‌تر کرد و با همسر و ۲ فرزندش به خانه پدری خود در روستا برگشته اند تا در به در نشود.‌
می‌دانست که از پس مخارج بر نمی‌آید و به زودی باید خانه را تخلیه کند، ولی با همه مخالفت‌های همسرش، باز هم ساکن خانه پدری شد.
او می‌داند که وضعیت اقتصاد کشور چندان مطلوب نیست و کرونا هم آن را بدتر کرده است، ولی با این حال می‌خواهد تا تدبیری برای این قشر اندیشیده شود.
کارفرمایان هم این روز‌ها حال و روز خوشی ندارند و بیشتر مغازه داران چکهایشان برگشت خورده، البته مالکان چند مجتمع بزرگ تجاری در استان از اجاره‌های اسفند و فروردین خود چشم‌پوشی کردند تا دست مستاجرانشان را بگیرند.
هفت هزار بیکار ناشی از کرونا
شیوه نامه اجرایی دستورالعمل مشترک معاونت روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی در ۲۷ اسفند سال گذشته برای ۱۰ رسته شغلی ابلاغ شده است.
مراکز تولید و توزیع غذا‌های آماده، مراکز مربوط به گردشگری، حمل و نقل عمومی مسافر درون شهری و برون شهری، دفاتر خدمات مسافری و گردشگری، تولید و توزیع پوشاک، تولید و توزیع کیف و کفش، مراکز توزیع آجیل خشکبار، قنادی، بستنی و آبمیوه، مراکز و مجتمع‌های ورزشی و تفریحی، مراکز و مجتمع‌های فرهنگی و آموزشی و مراکز تولید، توزیع و فروش صنایع دستی جز دسته‌های شغلی مشمول این دستورالعمل است؛ و حالا مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی کردستان می‌گوید: هفت هزار نفر از بیمه شدگان تامین اجتماعی این استان برای بهره‌مندی از بیمه بیکاری تعطیلی واحد‌های تولیدی در اثر شیوع ویروس کرونا ثبت نام کرده‌اند.
برهان صلواتی اظهار داشت: همه ثبت نام کنندگان در استان مشمول این خدمت نیستند چراکه بیشتر ثبت نام کنندگان کارگران فصلی و ساختمانی هستند و برخورداری مشمولان ثبت نام کننده به زودی از طرف تامین اجتماعی به اداره کل تعاون کار و رفاه اجتماعی اعلام می‌شود.
بیکاران مشمول قانون بیمه بیکاری ناشی از حوادث غیر مترقبه ثبت نام شده در سامانه بیمه بیکاری بر اساس رسته‌های شغلی مصوب ستاد ملی مبارزه با کرونا می‌توانند تا سه ماه یعنی اسفند ۹۸، فروردین و اردیبهشت ۹۹ بیمه بیکاری دریافت کنند.
در‌های بسته و چک‌های برگشتی
بانه قلب تپنده تجاری کردستان که همه ساله در تعطیلات عید برای خودش برو بیایی داشت، این روز‌ها سوت و کور است.
آمار‌های علوم پزشکی ۱۰۰ بیمار مبتلا به کرونا را در این شهرستان به ثبت رسانده و این ویروس درب پاساژ‌های پرزرق و برق آن را تخته کرده است.
نماینده اصناف کردستان در اتاق اصناف کشور می‌گوید: این روز‌ها بیشتر کاسبان بانه‌ای لوازم خود را از مغازه‌های استیجاری جمع کرده اند و به خانه هایشان برده اند.
فرهاد عزت‌پور با بیان اینکه این روز‌ها انابر‌های خانگی وسایل الکترونیکی در بانه زیاد شده، اضافه کرد: تنها عده معدودی از کسبه بانه مالک مغازه هستند و بقیه مستاجر هستند که با توجه به وضع خراب بازار آخر سال، می‌دانند که نمی‌توانند با این وضعیت دوام بیاورند.
وی به فعالیت ۶۰ هزار واحد صنفی در استان اشاره کرده و می‌گوید: با پایان کرونا اصناف باید نگران اظهار نامه امور مالیاتی، عوارض سالیانه شهرداری و جریمه‌های تامین اجتماعی باشند و انتظار داریم تا دولت تدبیری برای این قشر داشته باشد.
عزت پور با انتقاد از اینکه دولت توپ را به زمین مردم انداخته و از خودش هزینه‌ای نمی‌کند، ادامه می‌دهد: اصناف برای پایان سال خرید‌های زیادی داشته اند و چکهایشان در حال برگشت خوردن است، حداقل به بانک‌ها ابلاغ شود تا عادی شدن شرایط اقتصادی چک‌ها برگشت نخورد و سابقه اصناف خوشنام خدشه دار نشود.
کرونا بلای جان تولید
کارگران تنها بخش آسیب پذیر کرونا نیستند و رییس سازمان جهاد کشاورزی استان می‌گوید: نوسانات پیش آمده به دلیل شیوع ویروس کرونا در عرضه و تقاضای محصولات و عدم تعادل در بازار، تولید کنندگان و بهره برداران بخش را متضرر کرده است.
محمد فرید سپری اضافه کرد: به دلیل شیوع این ویروس و کاهش تقاضا در بازار برای خرید محصولات زود فساد پذیری، چون گوشت قرمز، مرغ، شیر و قارچ خوراکی باعث خسارت جدی و ضرر و زیان به مرغداران، دامداران، تولید کنندگان قارچ، گلخانه داران بخصوص گل‌های شاخه بریده شده است.
وی یادآور شد: اگر وضعیت موجود مدیریت نشود و تاثیر منفی کرونا بر بازار محصولات کشاورزی ادامه داشته باشد، اختلال جدی در زنجیره‌های تولید به وجود خواهد آمد و در آینده نزدیک شاهد حذف دام‌های مولد وعدم جوجه ریزی و کاهش تولید در این بخش خواهیم بود.
بهره گیری از ظرفیت خیرین
اگرچه برخی کارمندان دولت در حرکتی خودجوش در شهر‌های کوچک حقوق یک روز خود را به کارگران و بیکاران اختصاص دادند و آن را در قالب موسسات خیریه به دست نیازمندان رساندند.
بسیاری از خیرین هم این روز‌ها دست علوم پزشکی استان را گرفتند و ملزومات و تجهیزات پزشکی تهیه کردند و این یعنی در روز‌های سخت به فکر هم هستیم.
نماینده ولی فقیه در استان هم با تاکید بر ضرورت استفاده از ظرفیت خیرین برای کمک به کاسبان آسیب دیده از کرونا گفت: با توجه به شیوع کرونا، طولانی شدن و گسترش آن در کشور و همچنین فشار اقتصادی به اقشار آسیب‌پذیر، نیاز است تدابیری برای فعالیت برخی فعالیت‌های اقتصادی به ویژه کاسبان و دستفروشان اندیشیده شود.
آیت‌الله سیدمحمد حسینی شاهرودی اظهار داشت: پیش از آنکه مردم به ویژه اقشار ضعیف بیش از این بخاطر شیوع کرونا و تعطیلی بازار آسیب ببینند، باید زمینه فعالیت برخی اصناف و به ویژه کاسبان و دستفروشان را فراهم کرد.
شرایط سخت اقتصادی را درک می‌کنیم
دولتی‌ها هم می‌گویند به فکر مردم هستند و استاندار کردستان گفته که مشکلات اقتصادی ایجاد شده برای مردم را در شرایط کنونی به خوبی درک می‌کنیم.
بهمن مردانیا از کار‌های دولت گفته که قرار است کمک‌هایی به اقشار آسیب‌پذیر صورت گیرد تا این افراد و خانواده‌ها بتوانند نیاز‌های روزانه خود را تامین کنند.
او تاکید کرده تا دستگاه‌های مسوول سعی کنند در پلمب کردن معازه‌ها و جرایم رانندگان حداکثر مدارا را داشته باشند و بجای آن اقدام به قانع سازی افراد کنند.
وی با تاکید بر اینکه دنبال این نیستیم واحد تولیدی تعطیل شود، اضافه کرد: واحد‌های تولیدی ضمن رعایت موارد بهداشتی به فعالیت خود ادامه دهند، ضمن اینکه دانشگاه علوم پزشکی نیز دائم بر کار این بخش نظارت کنند تا در کنار چرخه تولید سلامت کارگران نیز حفظ شود.
حمایت از بخش‌های اقتصادی متاثر از کرونا
معاون امور اقتصادی استاندار کردستان هم می‌گوید: ویروس کرونا آسیب‌های زیادی به بخش‌های تولید و اقتصادی استان وارد کرده که توسط دولت حمایت خواهند شد.
خالد جعفری اضافه کرد: برای جبران این آسیب‌ها از همان روز اول جلساتی با حضور مدیران و مسوولان دستگاه‌های امور مالیاتی، تامین اجتماعی، صنعت، معدن و تجارت، اتاق اصناف و دیگر دستگاه‌های متولی برگزار شد و در حال جمع‌بندی اطلاعات بخش صنعت استان هستیم تا بتوانیم تسهیلاتی که پیش‌بینی شده را به بهترین شیوه در بین آن‌ها توزیع کنیم.
جعفری خاطرنشان کرد: تسهیلاتی هم در حوزه تامین اجتماعی، اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی و ... برای مشاغل آسیب‌دیده ناشی از ویروس کرونا در نظر گرفته شده است.
براساس مصوبه هیات وزیران، طرح خرید اعتباری اضطراری ناشی از شیوع بیماری کرونا، پنجم فروردین ماه جاری ابلاغ شده و اقشار آسیب‌پذیر جامعه را در برمی‌گیرد.
زمستان سرد بیکاری بر تن کردستان
چکیده نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در زمستان ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر، از ۴۳.۵ درصد در زمستان ۹۷ به ۴۲.۴ درصد در زمستان ۹۸ کاهش یافته است.
تعداد جمعیت بیکاران کشور در زمستان پارسال، ۲ میلیون و ۷۸۸ هزار و ۵۸۷ نفر گزارش شده است که این تعداد در مقایسه با زمستان ۱۳۹۷ کاهشی ۴۸۲ هزار و ۷۸۱ نفری را تجربه کرده و با این کاهش جمعیت بیکاران، نرخ بیکاری نیز از ۱۲.۳ درصد در زمستان ۱۳۹۷ به ۱۰.۶ درصد در زمستان ۱۳۹۸ کاهش یافته است.
کمترین نرخ بیکاری در زمستان ۱۳۹۸ مربوط به استان خراسان جنوبی با نرخ بیکاری ۶ درصد بوده و بیشترین نرخ بیکاری در زمستان پارسال نیز به کردستان با نرخ بیکاری ۲۰ درصد تعلق گرفته است.
بیکاری در کردستان به عنوان یکی از مشکلات مهم سال‌های متمادی است که، چون دردی مزمن داد مردم را درآورده است و حالا کرونا هم به کمک آن آمده است تا دست و بال مرزداران را تنگ‌تر کند.
شاید اگرنگاه توسعه‌ای برای کردستان وجود داشت که کشاورزی و دامداری بالاترین ظرفیت‌های آن برای ایجاد صنایع تبدیلی به شمار می‌رود، حالا صنایع هرچند با کمترین ظرفیت خود به کار ادامه می‌دادند و کارگران موقت بیکارتر نمی‌شدند.
جمعی از استادان و پژوهشگران اقتصاد با توجه به مسئولیت اجتماعی خود اخیرا، برای کاهش انتشار کرونا و تسکین زیان‌های اقتصادی ناشی از آن، طی یادداشتی مشترک به ارائه راهکار‌های سیاستی با تاکید بر بکارگیری ابزار‌های اقتصادی پرداخته اند.
پیشنهاد‌های ارائه شده جمع بندی مفیدی از نظرات محققین اقتصاد و ترجمه راهکار‌های کشور‌های دنیا برای مقابله با آثار زیان بار اقتصادی این ویروس است.
راهکار‌های ارائه شده در دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: دسته اول به پیشنهاداتی برای کاهش انتشار ویروس کرونا در کشور می‌پردازد و از آنجایی که مهمترین راهکار کاهش انتشار ویروس، قطع زنجیره انتشار آن و کاهش سفرهاست، ابزار‌های اقتصادی که مشوق‌های لازم برای کاهش تعاملات اجتماعی را فراهم کنند در این زمینه می‌توانند به سیاستگذار کمک کنند.
دسته دوم پیشنهادات که در سه قسمت عنوان شده است، به سیاست‌های مقابله با آثار زیان بار اقتصادی سمت تقاضا، سمت عرضه و بخش حقیقی اقتصاد اشاره دارد.
روزی کرونا شکست می‌خورد وباید امیدوار بود مردم به ویژه مردم استان‌هایی مانند کردستان که رنج بیکاری همراه همیشگی آنان است، بتوانند پس از این بحران کمر راست کنند.

گزارش از : کلثوم مومنی