نماز جعفر طیار؛ اکسیر اعظم معنوی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، باتوجه به اینکه امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا و توصیه‌های پزشکی مراسم معنوی اعتکاف برگزار نشد، رئیس ستاد مرکزی اعتکاف از رهبر معظم انقلاب با ارسال نامه‌ای درخواست کرد برای کسانی که از این فیض محروم مانده‌اند توصیه‌ای داشته باشند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پاسخ به این نامه مرقوم داشتند: «کسانی که از عمل بافضیلت اعتکاف محروم مانده‌اند، بهتر است در هر یک از این سه روز نماز حضرت جعفر طیار علیه‌السلام بخوانند.»
به همین مناسبت بخش فقه و معارف پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR در گفتگو با حجت‌الاسلام محمد مهدی ماندگاری، کارشناس مسائل دینی، اهمیت نماز جعفر طیار را تبیین کرده است.

 اسباب مادی و معنوی را باید در کنار هم توجه کرد 
باتوجه به اینکه در ماه رجب و در این ایّام البیض حضرت آیت‌الله خامنه‌ای سفارش کردند که مردم به جای اینکه نتوانستند توفیق اعتکاف داشته باشند، نماز حضرت جعفر طیار سلام‌الله‌علیه را در خانه‌شان بجا بیاورند، توضیحاتی را عرض می‌کنم.
مطلب اول این است که باید باور بکنیم عالم را خداوند عالم اسباب و مسببات قرار داده است. یعنی هر کاری و هر نتیجه‌ای بر اساس اسبابی به آن می‌رسیم. خدای تبارک و تعالی یک قاعده گذاشته است که هر کس دنبال نتیجه‌ای است باید از طریق اسباب دنبال بکند. یک قانونی هم در کنار این گذاشته است، اَبَی اللهُ أن یَجری الامور الّا باسبابها، یعنی خدای تبارک و تعالی اِبا دارد از اینکه امور را به غیر از مسیر اسبابش محقق بکند. آب را خلق کرده است سبب رفع تشنگی، خواب سبب رفع گرسنگی، امامت سبب حفظ انسان‌ها و امّت و جامعه، غذا سبب رفع گرسنگی. هر چیزی را خداوند تبارک و تعالی از ما خواسته بر اساس اسباب عمل بکنیم و غیر طریق اسباب خدای تبارک و تعالی بنا ندارد کاری را انجام بدهد.

در روایت داریم که حضرت موسی علی نبینا و آله و علیه السلام مریض شدند، دنبال طبیب و دارو و درمان نرفتند، که خدا مرض را داده شفا هم می‌دهد. خدا فرمود ای موسی! می‌خواهی حکمتی که من در این دارو قرار دادم نقضش بکنی؟ از خدا بخواهید که شفا را در آن دارو به تو بدهد. پس مطلب اول این است که عالم، عالم اسباب و مسببات است و خدای تبارک و تعالی نمی‌خواهد نتایج از غیر اسباب بدست بیاید ولی خودش مسبب الاسباب است یعنی هم سبب‌ساز است هم سبب‌سوز.

مطلب دوم این است که اسباب بر دو دسته هستند. یکی اسباب مادی و ظاهری و عادی، و یکی اسباب معنوی و ماوراء مادی. خیلی‌ها از این غفلت دارند. علم مردم بیشتر به اسباب عادی پی برده است. دارو اسباب عادی است. اسباب عادی برای هر کاری یک علت می‌آورد. برای مریضی باید پیشگیری و کنترل درمان باشد، بر اساس دارو و درمانی که سازمان بهداشتی می‌گوید. در این قضیه‌ی ویروس کرونا هم حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و هم دیگر بزرگان مراجع اشاره فرمودند که باید مسائل بهداشتی رعایت شود. انبیاء و اولیاء‌ مردم را به اسباب عادی توجه دادند. اما یک اسباب معنوی هم داریم. آنهایی که معتقد به توحید نیستند، ماوراء ماده نیستند از این اسباب معنوی دستشان خالی است. آیا اسباب مادی و معنوی هر دو باید با هم باشند؟ بله، یعنی در عین حالی که از اول ما برای رسیدن به نتیجه‌ای تلاش می‌کنیم، از اول باید دعا هم به عنوان یک سبب معنوی در کنارش بیاید. این‌طور نیست که یکی تلاش کند و به نتیجه برسد، و یکی دعا کند و به نتیجه برسد؛ نه. دعا و تلاش، دارو و دعا، همه‌ی اینها باید با هم باشد.

 سفارش ائمه به نماز جعفر طیار 
مطلب سوم این است که نماز عمده‌ترین اسباب معنوی و اسباب ماوراء عادی است. از اسباب معنوی من چند مورد از قرآن اشاره می‌کنم. «وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ»،(۱) یکی نماز است، یکی هم صبر است. یکی دیگر از اسباب معنوی ذکر است، «فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ»،(۲) یکی دیگر شکر است، «وَ اشْکُرُوا لِی وَ لا تَکْفُرُونِ»(۳)، «لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ»(۴). سبب دیگر دعاست، «قُلْ ما یَعْبَؤُا بِکُمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُکُمْ»(۵). اگر دعاهای شما نبود، نگاهتان هم نمی‌کردیم.

سبب بعدی صدقه است، «خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ»(۶) یا در روایات داریم مریضی‌هایتان را با صدقه درمان کنید. اینها معنایش این نیست که فقط صدقه بدهید، دارو نخورید، نه، هم دارو، هم صدقه. هر دو با هم زودتر نتیجه می‌دهد. یکی از آنها هم شاید نتیجه بدهد ولی خیلی زیباتر و کامل‌تر دو تایی با هم است. اگر هر دو سبب با هم باشد، کمال اسباب را ما داریم. دیگر از اسباب معنوی استغفار است، قرآن است، اهل‌بیت است.

در این اسباب معنوی شاید مهم‌ترین وسیله نماز باشد که امام فرمودند نماز بالاترین فریاد است. اگر می‌خواهیم به این سبب معنوی نماز دست پیدا کنیم اولاً‌ نمازهای واجبمان را دقیق و خوب و به موقع و زیبا بخوانیم، کنارش دعا بکنیم. به ما وعده دادند، کنار هر نمازی یک دعای مستجاب است. در میان نمازهای نافله و مستحب، نافله‌های شبانه‌روز، نافله‌ی شب، و نمازهای اهل بیت است. یکی از نمازهای مستحب، سفارش امام صادق (علیه‌السّلام) با عنوان نماز حضرت جعفر طیار است که تعبیر به اکسیر اعظم و کبریت احمر شده است. این تعبیر یعنی گره‌گشاست، البته در کنار اسباب عادی. باید برای هر گرهی به اقتضای آن گره، از اسباب مادی و عادی استفاده بکنیم، از اسبابی که این علم به آن رسیده استفاده بکنیم، در کنار آن از نماز جعفر طیار هم بهره ببریم، که سفارش امام صادق (علیه‌السّلام)، سیره‌ی اهل‌بیت (علیهم‌السّلام)، سیره‌ی علما و بزرگان است. در سیره مرحوم امام این هست که در تمام طول عمر مبارکشان نماز جعفر طیار ظهر جمعه‌شان ترک نمی‌شد. بهترین وقت این نماز هم ظهر جمعه و نزدیک اذان ظهر است.

 سه روش خواندن نماز حضرت جعفر طیار 
شیوه‌های مختلفی برای خواندن نماز جعفر طیار مطرح شده است. یکی از زمانهای خواندن این است که سفارش شده سه روز روزه بگیرند، چهارشنبه و پنج شنبه و جمعه. شب جمعه‌‌اش اعمالی دارد که مرحوم آشیخ عباس قمی در بخش نماز جعفر طیار آورده است و ظهر جمعه‌اش هم که نماز جعفر طیار توصیه شده است.

شیوه‌ی اول این است که چهار رکعت است، دو تا دو رکعت، با دو تا سلام. در رکعت اول حمد و سوره‌ی زلزال، در رکعت دوم حمد و سوره‌ی عادیات. سپس سلام می‌دهد. دو رکعت بعدی، در رکعت اول -که رکعت سوم می‌شود - سوره‌ی نصر و در رکعت چهارم که رکعت دوم نماز دوم می‌شود، سوره‌ی توحید بخواند. بعد از قرائت‌ها، در هر چهار رکعت، بعد از قرائت حمد و سوره، ۱۵ مرتبه در هر رکعت تسبیحات دارد: «سُبْحانَ اللّهِ، وَالْحَمْدُ لِلّهِ، وَلا إلهَ إلّا اللهُ، وَاللهُ أَکْبَرُ». در هر رکوع و سجده، ده مرتبه تسبیحات دارد. وقتی سر از رکوع و سر از سجده برمی‌دارد، ده مرتبه تسبیحات دارد، که مجموع تسبیحات می‌شود ۳۰۰ مرتبه.

بعد از نماز هم که فارغ شدند، یک دعایی دارد مرحوم شیخ کلینی نقل کرده که معلوم آشیخ عباس آورده. با این تعبیر شروع می‌شود «سُبْحانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّ وَالْوَقارَ، سُبْحانَ مَنْ تَعَطَّفَ بِالْمَجْدِ وَتَکَرَّمَ بِهِ... » که می‌خوانند. دعاهای دیگر هم دارد «اللّهُمَّ إِنِّى أَفْتَتِحُ الْقَوْلَ بِحَمْدِکَ... » و چند تا «یَا رَبِّ یَا رَبِّ»، «یَا اللهُ یَا اللهُ» و «یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ» دارد که عزیزان مراجعه کنند و این نماز را به صورت کامل انجام دهند.

شیوه‌ی دوم که از اهل‌بیت به ما رسیده است، آنهایی که خیلی طاقت شیوه سخت را ندارند، این مدل را انجام بدهند. چهار رکعت را بخوانند، در دو رکعت اول حمد و زلزال، حمد و عادیات، در دو رکعت دوم حمد و نصر، و حمد و قل هوالله را بخوانند. بعد از نماز بنشینند و ۳۰۰ مرتبه تسبیحات را بخوانند. این شاید راحت‌تر باشد و بعد آن دعاها را هم بخوانند.

شیوهی سوم که از امام رضا (علیه‌السّلام) به ما رسیده، این است که نماز شب را با نماز جعفر طیار ترکیب کنیم. نماز شب بدین صورت است: چهار تا دو رکعت نافله‌ی شب، دو رکعت نافله شفع و یک رکعت وتر است. امام رضا (علیه‌السّلام) فرمودند در آن چهار تا دو رکعتی که نماز نافله‌ی شب هست، دو رکعت دوم و دو رکعت سوم را نماز جعفر طیار بخوانید. یعنی درواقع دو رکعت دوم و سوم نماز جعفر طیار خوانده بشود، که آن مدلی که تسبیحاتش بعد از نماز خوانده بشود. این سه حالتی که عرض کردم نماز جعفر طیار خوانده می‌شود.

 اگر میلیون‌ها نفر تضرع داشته باشند... 
اینکه حضرت امام و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای این همه تأکید بر نماز جعفر طیار دارند، به این دلیل است که این گره و ابتلایی که این ویروس منحوس در مملکت ما آورده، اگر میلیون‌ها عزیز و مؤمن به درگاه خدا در این روزهای بابرکت ماه رجب نماز جعفر طیار بخوانند، تسبیح خدا بگویند، حمد خدا بگویند، ناله بزنند، تضرع و زاری بکنند، ان‌شاءالله به برکت مراقبت‌های پزشکی که اسباب عادی است و به برکت نماز جعفر طیار که اسباب معنوی است، این ویروس منحوس از مملکت ما رخت بربندد و مملکت امام زمان در عافیت و امنیت قرار بگیرد.

یقیناً‌ عزیزان اگر این نماز را بخوانند، به قول خیلی قدیمی‌ها مشتری می‌شوند و دیگر دست از نماز جعفر طیار برنمی‌دارند. سؤال می‌شود آیا برای مشکل خاصی نماز جعفر طیار وارد شده است؟ نه، برای هر مشکلی است. برای هر مشکلی که ما داریم، مشکل ازدواج، اشتغال، مسکن، خانوادگی، مشکلات مختلف است، مشکل این بلا و ابتلای ویروس منحوس کرونا، مشکلات مردم مظلوم هند و یمن و بحرین و عراق و سوریه و لبنان و فلسطین، هر مشکلی که دارید، نماز جعفر طیار سفارش شده‌ی امام صادق، اهل بیت، امام رضا، امام هادی، علماء، امام بزرگوارمان و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای است. عزیزان با نماز جعفر طیار انس بگیرند و خودشان لذّتش را خواهند چشید و حتماً به دیگران هم سفارش بکنند. اگر سخت‌ترین مدلش را انجام بدهید، نیم ساعت، سه ربع بیشتر طول نمی‌کشد، ساده‌ترینش هم که چند دقیقه بیشتر نیست.