اهمیت رعایت نکات بهداشتی در سیره اهل بیت (ع)
در پی توصیه پزشکان به رعایت هر چه بیشتر نکات بهداشتی به ویژه بهداشت فردی، فرازهایی از کتاب مفاتیح الحیات تالیف حضرت آیت الله جوادی آملی که به بیان اهمیت رعایت نکات بهداشتی در سیره اهل بیت علیهم السلام و آموزههای ایشان میپردازد، را تقدیم شما می کنیم.
در بخشی از این کتاب گرانسنگ در خصوص "اهمیت سلامتی"، آمده است: انسان که آفریده خدا و خلیفه و امانتدار اوست، برای زندگی و حیاتی آفریده شده است که بر اساس آیه کریمه ﴿اسْتَجِیبُوا لِلهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاکُمْ لِمَا یحْییکُمْ﴾ در پیوندهای گوناگون خود، خدامحور است و در این زندگی و بندگی، به بدن سالم نیاز دارد و بهرهمندی همه جانبه او از سلامتی، اساس فعالیت.های وی در زندگی مادی و معنوی است که در زبان پیامبر گرامی (ص) از آن به «نعمت پنهان و ناشناخته» یاد شده است، زیرا یکی از عوامل آرامش زندگی و بندگی خدا، برخورداری از جسم و جان سالم است، از این رو، عقل و نقل، حفظ تندرستی و حفظ نفس را لازم و واجب شمردهاند.
- همچنین آن حضرت به ابوذر فرمود:ای ابوذر! سلامتی پیش از بیماری [پیشگیری]را دریاب و از آن برای زمان بیماری بهره بگیر؛ امیرمؤمنان (ع) نیز میفرماید: ارزش دو چیز را نشناسد مگر کسی که آنها را از دست داده باشد: جوانی و عافیت. آن حضرت در تفسیر آیه ﴿و لا تَنسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنیا﴾ یعنی «بهرهٴ واقعی خود را از ثروت دنیا از کف مده» میفرماید: سلامتی خود را فراموش نکن و در تفسیر آیه ﴿لَتُسـئَلُنَّ یومَئِذٍ عَنِ النَّعیم﴾ یعنی «روز قیامت درباره نعمت.ها از شما سوٴال خواهد شد» میفرماید: نعمتی که از آن پرسیده میشود سلامتی است.
- امام صادق (ع) نیز فرمود: سلامتی نعمتی پنهان است؛ هرگاه باشد، فراموش شود و هرگاه از دست رود به یاد آید؛ همچنین فرمود: پنج چیز است که اگر کسی آنها را نداشته باشد زندگی [برای او]گوارا نیست: سلامتی و....
همچنین در فراز دیگری از این کتاب در خصوص اهمیت «رعایت نظافت و بهداشت» آمده است:
- رسول خدا (ص) در احادیثی میفرماید: اسلام پاکیزه است، پس خود را پاکیزه کنید، چرا که جز پاکیزه به بهشت وارد نشود. نظافت از ایمان است و ایمان با صاحبش در بهشت. اند. بدترین بندگان چرکینهایند. خدا چرکین بودن و ژولیدگی را دشمن میدارد.
- امام صادق (ع) نیز در احادیثی میفرماید: پاکیزگی از اخلاق پیامبران است. همچنین حضرت فرمود: داشتن وضوخانه [دستشویی]پاکیزه، بخشی از سعادت انسان است.
- رسول خدا (ص) میفرماید:ای انس! طهارت و پاکیزگی را بیشتر رعایت کن تا خدا بر عمرت بیفزاید.
* اهمیت شستوشوی دستها
- رسول خدا (ص) در احادیثی میفرماید: هیچ کس نباید شب با دست چرب بخوابد و اگر چنین کرد و شیطان به او آسیب رساند جز خودش را سرزنش نکند. هرگاه از خواب برخاستید به ظرفی دست نبرید مگر اینکه سه بار دستانتان را بشویید، زیرا هیچ یک از شما نمیداند که دستانش چگونه شب را گذرانید؛ و نیز میفرماید: بندها و مفاصل انگشتان دست و پایتان را تمیز کنید
- امیرمؤمنان (ع) میفرماید: بوی بد و آزاردهنده را با آب بزدایید و خود را وارسی کنید (به پاکیزگی و نظافت خود حساس باشید)، که خدا بندگان چرکین و آلودهاش را که همنشینانش از نشستن با او کراهت دارند، دشمن دارد.
- رسول خدا (ص) میفرماید: شست وشوی دست پیش از غذا فقر را دور میکند و پس از غذا غم را بزداید و دیده را بهبود بخشد.
- امیرمؤمنان (ع) میفرماید: شستن دستان پیش از غذا و پس از آن، روزی را زیاد میکند.
- امام باقر (ع) میفرماید: صاحبخانه پیش از غذا قبل از همه و پس از غذا بعد از همه دستان خود را میشوید.
- امام صادق (ع) میفرماید: شست وشوی دستان پیش از غذا و پس از آن روزی را بیفزاید؛ همچنین میفرماید: پیش از غذا صاحبخانه شستن دستان را آغاز میکند تا کسی خجالت نکشد؛ اما پس از غذا از سمت راست در [ورودی پذیرایی]شستن دستان بدون تفاوت میان افراد شروع میشود؛ نیز میفرماید: هرکس پیش و پس از غذا دستش را بشوید در گشایش و سلامتی زندگی میکند.
- رسول خدا (ص) میفرماید: دستانتان را بشویید، آن گاه در آنها آب بنوشید
* در مورد عطسه
- رسول خدا (ص) میفرماید: هنگام عطسه کردن دستانتان را جلو صورت بگیرید و با صدای آهسته عطسه کنید.
* در مورد اخلاط دهان و بینی
- امام صادق (ص) میفرماید: هرکس در مسجد سرفه کند و اخلاط بینی و سینهاش را [به احترام مسجد]باز دارد این کار او را از بیماری نگه دارد.
- راوی گوید: هرگز امام رضا (ع) را ندیدم که [در معابر عمومی]آب دهان بیندازد.
* لزوم درمان
- رسول خدا (ص) میفرماید: خودتان را مداوا کنید، زیرا خدای عزیز دردی را نازل نفرمود مگر اینکه برای آن شفایی [و دوایی]فرو فرستاد.
- امیرمؤمنان (ع) میفرماید: هر کس بیماری خود را از پزشکان کتمان کند به بدنش خیانت کرده است.