از کرونای مجازی تا کرونای واقعی!

پژوهش خبری صدا وسیما:‌ همه ما به واسطه رسانه های اجتماعی، یه هویت مجازی پیدا کردیم. گوشی هایی که در دست داریم ابزاریه تا ما رو مثل شبکه به همدیگه وصل کنه و تشکیل یه جامعه شبکه ای بده. تو این جامعه هر شخصی یه تولیدکننده محتواست و میتونه اجناسی که تولید میکنه رو به بقیه عرضه کنه و به دنبال جذب مشتری واسشون بگرده؛ از اون نوجوون روستایی تا بزرگ ترین رسانه های جهان. ارز رایج این جامعه شبکه ای همین لایک ها و کامنت ها یا اصطلاحاً «دکمه های اجتماعی» است. در دنیای مجازی هر چقد بقیه اقبال بیشتری به مطالبمون نشون بدن خوشحال تر میشیم و آدم ثروت مندی تری هستیم! حتماً این روزها اسم بیماری کووید 19 رو شنیدین. یه ویروس مسری به اسم کرونا که مثل آنفولانزا به واسطه تماس افراد با همدیگه منتقل میشه.

هر روز تعداد مبتلایان به این بیماری هم داره بیشتر و بیشتر میشه. اصولاً خاصیت ویروس همینه، به صورت تصاعدی رشد میکنه. محتواهای رسانه های اجتماعی هم دقیقاً مثل ویروس عمل میکنن. کافیه یه پُست رو من برای شما بفرستم، شما هم اونو به دوستاتون بفرستین و اونا هم واسه دوستاشون ارسال کنن! به همین راحتی یه پُست به انبوهی از افراد میرسه و اون ها هم با خوندنش تأثیر می پذیرن! به این روند به اصطلاح میگن «وایرال شدن محتوا». حالا فکر کنید اون پُست منتشر شده که مثل ویروس کرونا داره تو فضای مجازی دست به دست میچرخه و لایک میشه یه محتوای خطرناک باشه که هدفش بر هم زدن فکر و روان و تحریک احساسات و عواطف کاربران جامعه شبکه ای یا همون شهروندان جامعه مدنی باشه! چه فاجعه بزرگی رخ میده! اونقدری که دولت ها و حتی خود ما از ویروس کرونای واقعی که سلامت جسمی ماها رو تهدید می کنه نگرانیم از ویروس کرونای مجازی که سلامت روانی ما رو تهدید میکنه نگران نیستیم! در حالی که دومی به مراتب خطرناک تره!

راه علاج ویروس کرونا تا الان همون چیزاییه که بارها شنیدین؛ به همدیگه دست ندین و روبوسی نکنین! اما راه علاج کرونای مجازی چیه؟ چند موردش رو بهتون میگیم:

اول: به محتواهای منتشر شده در رسانه های اجتماعی با «شک و تردید» نگاه کنید؛ یعنی فکر کنید که ممکنه این مطلب صحیح نباشه و واسه فریب شما تولید شده باشه. (به این نکته دقت کنید که گروه هایی عامدانه و مغضرانه برای کسب منافع مالی و سیاسی و بر هم زدن امنیت روانی یه جامعه اقدام به تولید و گسترش محتواهای مضر در فضای مجازی میکنن. پیاده نظام اون ها هم ربات ها، اکانت های جعلی و اصطلاحاً ترول ها هستن).

دوم اینکه به منبع و نویسنده مطلبی که منتشر شده دقت کنید! آیا اون منبع یه منبع معتبر و قانونیه؟ مثل خبرگزاری های رسمی، روزنامه ها و شبکه های تلویزیونی معتبر. (البته دقت کنین بعضی وقتا آدرس و اسم اون شبکه ها تو فضای مجازی، جعل میشه! پس آدرس دقیق صفحات اجتماعی رو از سایت های معتبرشون پیدا کنید).

اگه بنا رو بر این بذارید که محتوای خبریتون رو از رسانه ها و منابع رسمی و معتبر دریافت کنید تا حدود زیادی از مطالب و خبرهای جعلی و فریبنده نجات پیدا می کنید؛ اصولاً سازمان های خبری و رسانه های رسمی، بواسطه رعایت اخلاق حرفه ای، حفظ اعتبار و جایگاه رسانه ای و نظارت های بالادستی، منابع مطمئن تری برای همه ما هستن.

اگه با یه مطلب و خبر عجیب و غریب مواجه شدید؛ در رسانه های رسمی به دنبال همون خبر بگردید آیا رسانه های دیگه هم این خبر رو منتشر کردن؟
تو دنیای مجازی بخاطر دنبال کردن یا اصطلاحاً فالو کردن صفحات مشخص یا همون پیج ها و کانال ها، فقط محتوا و نظرات خاصی رو می بینیم در این حالت میگن ما محتوا رو شخصی سازی کردیم! این باعث میشه با انبوهی از مطالب و نظرات دیگه مواجه نشیم! راه حلش اینه که از این پیله های اطلاعاتی یا همون حباب فیلتر خارج بشیم و نظرات افراد و رسانه های دیگه رو هم بخونیم تا ذهنمون متعصب به یک دیدگاه و رسانه خاص نشه!

تو رسانه های اجتماعی رایجه که یه عکس یا ویدئو که خیلی وقت پیش منتشر شده یا شاید تو یه کشور دیگه! با اضافه کردن یه توضیح کوچیک که بهش میگن کپشن به اسم یه موقعیت دیگه به خورد ماها بدن! در این حالت علاوه بر رعایت نکات گفته شده می تونیم از جستجوی معکوس تصاویر در موتورهای جستجوگر واسه بررسی صحت و سقم عکس و ویدئوی منتشر شده استفاده کنیم!

در انتها بازم میگیم اگه با دقت مطالب فضای مجازی رو بررسی نکنیم و جلوی انتشار کروناهای مجازی رو نگیریم، سلامت و امنیت روانی همه ما به خطر میفته! حواسمون باشه که هر لایک و بازنشر ما روی مطالب مضر و خبرهای جعلی میتونه عامل انتقال کروناهای مجازی به صدها و هزاران نفر دیگه باشه!

پژوهشگر: محمدحسین آزادی