سنگ اندازی ها در صنعت سنگ کشور

به گزارش خبرگزاری صداو سیما،مرکز اصفهان؛ صدای برش، ساب و پولیش جایش را به قفل و زنجیر ورودی سالن داده بود، دستگاه ها و تجهیزات خاموش، محیطی پر از گردسنگ تیره ناشی ازگرد و غبار و سنگ هایی دپو شده همه گواه این بودندکه ماه هاست این بخش از این واحد تولیدی رنگ آدمیزاد ندیده است.
" تا 6 ماه قبل اینجا، 15نفر ماهانه 300 تا 400 متر مربع سنگ تزیینی تولیدمی کردند." این صحبت نگهبان واحدی بود که مرا که منتظر مدیر مجموعه و عضو هیأت مدیره انجمن سنگ اصفهان وغرق در دسته بندی اطلاعاتم بودم ، یکباره به خود آورد.
آقا احمد ادامه داد: هیچ گاه یادم نمی رود کارگران این قسمت سنگبری ؛ همگی متأهل و باسابقه دست کم 15 سال ، با چشمی اشک بار وسایل شان را جمع کرده و رفتند.
"می پرسد راحت اینجا را پیداکردی؟"می گویم: قطب محصولی بودن ،خوراک ما رسانه ایی هاست.
از اصفهان تا شهرک صنعتی رضوانشهر قطب محصول سنگ کشور، نیم ساعتی فاصله بود، شهرکی در فاصله 50 کیلومتری غرب مرکز استان در محدوده شهرستان تیران و کرون و در مجاورت شهرستان رضوانشهر، مدت زمان مسیر این شهرک از تهران از طریق آزادراه کاشان - تهران و مسیر‌های قم ـ دلیجان حداکثر چهار ساعت است.
با حضور مدیر واحد تولیدی ،وی از همان ابتدا از رکود بازار سنگ می گوید.
مختاری با اشاره به سنگ های خام دپو شدن در واحدش می گوید: زمانی با 150کارگری که داشتم، روزانه هزار متر مربع سنگ تولید می کردم اما حالا 30 کارگر دارم.
وی ادامه می دهد: با فرآوری یک تن سنگ ، دست کم برای 200 نفر اشتغالزایی می شود اما مانعی بزرگ باعث شده برای سرمایه گذاران در خارج پرسودتر از داخل باشد.
قیمت خروج هر تن سنگ خام از کشور 400 دلاره درحالیکه قیمت هرتن سنگ فرآوری شده در چین، سه هزار و 600 دلاره.
امینی پیرمرد خوشرویی که بعدا معلوم می شود مدیر واحد سنگبری جنبی و یکی از برترین تولیدکنندگان این شهرک با 110 کارگر است وارد بحث می شود و می گوید: دخترم بنویس تولیدکنندگان سنگ که می توانند نیاز کشور را تأمین کنند پس چرا سنگ های بریده نشده از کشورهای دیگر مثل چین وارد و در واحدها فرآوری می شود.
وی اضافه می کند:واردات بی رویه فقط درد مانیست، مالیات بر ارزش افزوده هم بر رکود صنعت سنگ تأثیر گذاشته و برای جلوگیری از این مشکلات، باید قیمت تمام شده فرآوری سنگ کاهش یابد که کاهش مالیات یکی از این راهکارهاست.
حین گفت و گو، عضو هیأت مدیره انجمن سنگ استان اضافه می شود و به همراه آقای مختاری، سرزده راهی دیگر واحدهای سنگبری شهرک تخصصی سنگ رضوانشهر می شویم. از کم بودن یا به گوش نرسیدن سرو صدای تجهیزات سنگبری که بگذریم، ورودی واحدها با قفل های بزرگ بدجور تو ذوق می زند. یاد کارگران بیکار شده و سرمایه های انسانی و ملی که با بی تدبیری فنا شده اند که می افتم بیشتر دلم می گیرد.
با صحبت محمود حاج حیدری عضو انجمن در حین بازدیدکه به فعالیت دو هزار واحد سنگبری در استان اشاره می کند، رشته افکارم گسسته می شود.او می گوید: این واحدها به علت رکود در بازار،کمتر از 60 درصد ظرفیت خود فعالیت می کنند و این یعنی رکود که مساوی است با کاهش اشتغال و افزایش بیکاری.
این فعال بزرگ صنعت سنگ اضافه می کند: شهرک تخصصی سنگ رضوانشهر با 350 واحد سنگبری و تأمین کننده حدود 25 درصد از تولید استان اصفهان با زمینه اشتغال سه هزارو 500 نفر ،از این قاعده مستثنی نیست و ظرفیت تولید سالانه 10 میلیون متر مربع سنگ را دارد.
علی آقا که اتفاقا عضو هیأت مدیره انجمن سنگ اصفهان را می شناسد جلو می آید و می گوید: یادتان هست چندماه قبل که اینجا آمدید، من و دوستانم سه شیفت کار می کردیم، اما حالا درحدی که کارخانه ورشکست نشود کار می کنیم.
اما محمد آقا با لهجه شیرین لری که به گفته خودش همراه با دوست متأهلش از شهرکرد برای کار به اینجا آمده می گوید:با توجه به اوضاع شهرک، همیشه ضمن دعا برای حل مشکل واحدهای سنگبری ورشکسته، دعا می کنید همچنان واحدهای ما پر رونق باشد و بتوانیم دست پر به نزد خانواده هایمان برگردیم.
هاشمی سرکارگر آنجا هم بی مقدمه وارد گفت و گو می شود و می گوید، من هم از خمین میهمان رضوانشهری ها هستم و چرخ زندگی خانواده هفت نفره مان که در شهرخودمان ساکن اند به دوش من است.

                  رضوانشهر،شهرک اختصاصی سنگ کشور
صنایع سنگ رضوانشهر، یکی از برندهای کشور با بیش از 30 سال سابقه از نظر کیفیت و تولید و اینکه مهمترین خصوصیات این شهرک تولید انواع سنگ های ساختمانی شامل سنگ چینی – مرمریت – تراورتن و گرانیت کریستال به صورت اسلب و تایل با پیشرفته ترین تجهیزات فرآوری است.
در تمام فصول سال فعالیت کارخانه های سنگبری در این شهرک امکان پذیر وحداقل تولید سالانه در این شهرک صنعتی ،افزون بر 10 میلیون متر مربع در شرایط کاری کامل و روان اقتصادی است. وجود آب وهوای خشک بیابانی منطقه رضوانشهر باعث افزایش کیفیت سنگهای تراورتن شده است.
فعالیت این واحدها باعث شده نه تنها در رضوانشهر با حدود 20 هزار نفر جمعیت بیکاری نباشد بلکه پذیرای کارگران ازتمام نقاط کشور بویژه استان های همجوار باشد.

                             بایدها و نبایدهای قطب صنعت سنگ کشور از نگاه مسئولان
استان اصفهان رتبه نخست تولید و فرآوری سنگ را در کشور به خود اختصاص داده است و بیش از 230 معدن سنگ و بیش از دو هزار و 500 کارخانه فرآوری سنگ در این استان فعالیت دارند.
پس از شنیدن دردو دل کارگران و مشاهده وضع واحدهای تولیدی مشکل دار سنگ استان اصفهان، بعدازظهرطبق هماهنگی قبلی به سراغ رئیس سازمان صنعت،معدن و تجارت استان رفتم مثل همیشه که از مسئولان انتظار می رودآغاز صحبتش با آمار شروع شد و ظرفیت هایی که گفته می شود.
ایرج موفق از فعالیت دو هزار و ۶۰۰ کارخانه سنگ بری فعال در استان اصفهان و اینکه بسیاری از آنها در جهان نشان مطرح به شمار می‌رود می گوید و اینکه یک سوم تولید سنگ کشور به این منطقه اختصاص دارد.
وی درادامه به مشکلات صنعت سنگ استان اشاره و اضافه می کند فرسودگی ماشین آلات ، سختی دسترسی به ماشین آلات پیشرفته مورد نیازو کمبود نقدینگی از جمله محدودیت های این صنعت از جمله در شهرک سنگ رضوانشهر است.
درادامه گزارش تلفنی با محسن مختاری یکی از فعالان بزرگ صنعت سنگ استان اصفهان در خصوص وضع این روزهای کسب و کارش گفت و گو می کنم ،می گوید: در داخل کشور هم ساخت و ساز مانند گذشته نیست و آن‌چنان نیاز به سنگ دیده نمی‌شود، این عوامل سبب کاهش شدید فعالیت سنگبری‌ها و در پی آن تعطیلی واحدهای صنعتی استان شده است.
وی مدعی است: چین سنگ ما را به صورت خام می‌خرد و پس از فرآوری آن‌را با نام
کشور خودش به اروپا و آمریکا می‌فروشد، ترکیه هم با سنگ ما به نمایشگاه ها می‌رود و به نام کشور خودش آن را معرفی می‌کند.
حجاری اضافه می کند: در این وضع بحرانی، دولت به جای حمایت مالیات‌ها را افزایش داده و این می‌تواند ضربه سختی به واحدهای صنعتی بر جای مانده بزند.
یاد صحبت های عضو هیأت مدیره انجمن سنگ اصفهان می افتم که می گفت: 90 درصد دستگاه ها و تجهیزات سنگ در استان قدیمی است.
محمود حاج حیدری با گلایه از حیف و میل شدن منابع خدادادی مان اضافه می کند: خروجی فرآوری شده هر تن سنگ با تجهیزات قدیمی هشت متر مربع و با تجهیزات مدرن 14 متر مربع است.
                                                        رد پای خام فروشی روی سنگ فرش ها
طبق گفت و گویی که با فعالان صنعت استان اصفهان داشتند ،آنها مشكل خام فروشی را بعنوان یك معضل مهم كه سد راه رشد و توسعه و درآمدزایی و ارزآوری صنعت سنگ است یاد کردند ، در این خصوص تلفنی با دبیرکل انجمن ملی سنگ ایران صحبت کردم ،شخصی که در سال های 1365 تا 1370 مدیر کل بازرگانی وزارت معادن و فلزات بوده و از سال ۱۳۷۰ وارد فعالیت حرفه ای بخش خصوصی در حوزه معدن شده و از چهار سال پیش تاکنون نیز دبیر انجمن ملی سنگ ایران است.
احمدشریفی، در خصوص خام فروشی و لزوم نوسازی ماشین آلات برای فرآوری استاندارد در این صنعت می گوید: باید ابتدا به دعلت عقب ماندگی در بحث فرآوری پرداخت سپس به دنبال راه حل رفت. ما ظرفیت 180 میلیون متر فرآوری سنگ در سال داریم که اکنون فقط 70 میلیون متر یعنی 35 درصد آن فعال است و 12 میلیون مترمربع آن صادر می‌شود.
وی ادامه می دهد : وزارت صنعت،معدن و تجارت باید به عنوان مرجع عالی این حوزه، بحث صادرات سنگ فرآوری شده را هدایت کند و به جای اینکه فریاد بزند که خام فروشی نباید صورت بگیرد، مشکل نقدینگی، برگشت پول، نوسازی تجهیزات و حذف دلالان را آغاز کند. ما در کشور 450 واحد فرآوری داریم که 300 واحد دارای ماشین‌آلات استاندارد هستند و 150 واحد با ظرفیت پایین مشغول به کار هستند.
وی یادآورشد:دولت باید با برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در کشورهای شرق آسیا و تشکیل کنسرسیوم‌های صادراتی، دادان یارانه و کمک‌های مالی برای حضور شرکت‌ها در نمایشگاه‌های بین اللملی از این فرآیند حمایت کند. مانند ترکیه که 70 درصد هزینه شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی را دولت پرداخت می‌کند. این‌ها روش‌های عملی برای جلوگیری از خام فروشی است.
محسن گلیجانی رئیس اداره سنگ های تزئینی وزارت صمت هم در گفتگوی تلفنی می گوید: شرایط این صنعت با سایر بخش ها متفاوت است؛ سعی شده با حمایت از واحد های تولیدی، خام فروشی را کم کنیم اما این را هم باید در نظر داشت که با توجه به محدودیت بازار داخلی، اگر سنگ خام صادر نشود برخی واحد های تولیدی تعطیل می شوند،70 درصد سنگ خام استخراجی به کشور چین صادرمی شود.
در ﯾﮏ ﺑﺮآورد ﺳﺎده اﮔﺮ ﯾﮏ ﺑﺸﮑﻪ ﻧﻔﺖ ﺑﺎ وزﻧﯽ ﺣﺪود 200 کیلو گرم و ﺗﺤﻮﯾﻞ در یکی از بندرهای جنوب کشور را دست کم 60 دلار در نظر بگیریم ( فارغ از هزینه های سنگین استخراج، مخاطرات استخراج، وزارتخانه مستقل و...) و بهای یک متر مربع ( هر متر مربع حدود 50 کیلوگرم) سنگ فرآوری شده صادراتی به شکل اسلب یا تایل و البته تحویل در بندر عباس را به طور میانگین 30 دلار محاسبه کنیم،می‌توان دریافت که 200کیلوگرم سنگ ساختمانی فرآوری شده حدود 120دلار به فروش خواهد رسید. حال با مقایسه فروش یک بشکه نفت با وزن 200کیلوگرم و با قیمت 60دلار و همین مقدار سنگ ساختمانی با 120دلار، آیا شایسته نیست که کمی با سنگ مهربان باشیم!
                                          برداشتن سنگ از پیش پای رونق تولید
آمارها نشان می دهد، ایران پس از ایتالیا، چین و هند در جایگاه چهارم تولید سنگ ساختمانی در دنیا قرار دارد. ذخایر سنگ‌های ساختمانی جهان به حدود ۱۵ میلیارد تن می‌رسد که شامل گرانیت‌ها،مرمریت‌ها،تراورتن‌ها ومرمرهاست که دراین میان، تنوع رنگ و کیفیت سنگ‌های تولید ایران با 7/4 میلیون تن ذخیره در جایگاه اول جهان قرار دارد.
طبق آخرین آمار وزارت صنعت،معدن و تجارت، ایران در تولید ماده خام سنگ پس از چین در رتبه دوم اما در صادرات، جایگاه سیزدهم کشور را دارد .
سهم کشورمان در صنعت سنگ از بازارهای جهانی دو درصد ولی ظرفیتش 4 درصد است.
در حالی که کشور با داشتن حجم بالای معادن و منابع سنگ و با واردات تجهیزات مدرن می‌تواند بیش از 50 درصد سنگ‌های فراوری‌شده را مطابق با سلیقه و در ابعاد مختلف به متقاضیان جهانی صادر و ارزش ‌افزوده قابل‌ توجهی از این صنعت برای کشور ایجاد کند.
در این میان، استان اصفهان با بالاترین تعداد واحدهای فرآوری سنگ، قطب صنعت سنگ ایران به شمار می‌آید، این استان به عنوان یکی از مراکز با ظرفیت‌های بالای معدنی در کشور، حدود 840 معدن در حال بهره‌برداری با سرمایه‌گذاری بیش از 10 هزار میلیارد ریال دارد که حدود 400 واحد از آنها معادن سنگ است.
در کنار این معادن، استان اصفهان در کل، بزرگ‌ترین مجموعه سنگ و کارخانه فرآوری کشور را در اختیار دارد، به طوری که گفته می‌شود مرغوبیت سنگ تولید اصفهان به میزانی است که بدترین سنگ اصفهان با بهترین سنگ عمانی برابری می‌کند، اما قابل توجه است ‌که با وجود استخراج بهترین و باکیفیت‌ترین سنگ‌ها در اصفهان تاکنون نتوانسته‌ایم از این مزیت و ظرفیت برای رونق صنعت سنگ استان استفاده کنیم.
درست است که در سالهای اخیر سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی شامل معدن، فرآوری و ماشین سازی رشد کرده ، اما سال‌هاست که اصفهان به عنوان قطب صنعت سنگ کشور با مشکلات فراوانی در زمینه استخراج تا فروش این محصول مواجه است اما برای رسیدن به جایگاه مناسب دربازارهای جهانی نیازمند همکاری بخش های دولتی و خصوصی هستیم.
ظرفیت رشد در صنعت سنگ در استان اصفهان به واسطه بهره مندی از این نعمت خدادادی وجود دارد و مسئولان باید با وضع قوانین کارآمد به جهش در تولید و صادرات این حوزه کمک کنند و مهم تر از همه اینکه با حمایت های مالی به کمک نوسازی و بهینه‌سازی کارخانه های سنگبری با فناوری های نوین به عنوان یكی از بزرگترین عرصه های كارآفرینی و ارزآوری بیایند و صد البته اینکه روش های بازرگانی صنعت سنگ كشور هم باید به روز رسانی شود.
نویسنده: سیده پروین امامی