اروپا در انتظار تغییر در امریکا
مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا می گوید برای حفظ برجام, به طور نامحدود مهلت حل و فصل اختلافات را تمدید میکنیم.
جوزف بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که برای مذاکره با مقام های ایران در باره توافق هسته ای به تهران آمده است در پایان سفر خود در کنفرانس خبری گفت: «اقدام کشورهای اروپایی، انگلیس، فرانسه و آلمان در فعال سازی مکانیسم حل اختلاف در برجام به مفهوم آن نیست که این کشورها میخواهند برای لغو توافق هستهای به شورای امنیت مراجعه کنند. تا جایی که من میدانم و با آنها در این باره صحبت کردهام، همه آنها تأیید کردند که این اقدامی برای پایان دادن به برجام نیست بلکه برای زنده نگه داشتن این توافق و زمان دادن به مذاکرات است".
مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خصوص تمایل سه کشور اروپایی برای تمدید جدول زمانی مکانیسم حل اختلاف برجام گفت: "آنها موافق تمدید محدودیتهای زمانی معین شده در مکانیسم حل اختلاف برجام هستند.".
بورل در ادامه گفت: "ما انتظار گامهای مثبت در زمینه فعالیت هستهای ایران را داریم و ایران نیز انتظار دارد اتفاقات مثبتی در زمینه اقتصادی روی دهد و این مسئلهای است که قصد داریم طی هفتههای آتی یا بیشتر بر روی آن کار کنیم".
بر پایه موضع مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مبنی بر مذاکره بدون محدودیت برای حل اختلاف می توان نتیجه گرفت که این اتحادیه بر خلاف خواست ترامپ مایل نیست که با بردن موضوع برنامه هسته ای ایران به شورای امنیت توافق هسته ای از بین برود.
از سویی بر اساس تاکید بورل به تمدید مدت مذاکرات و لزوم مذاکرات مستمر با ایران در باره مطالبات دوجانبه در باره گام های هسته ای تهران و تعهدات متقابل اقتصادی اروپا می شود نتیجه گرفت که تروئیکای اروپا با خریدن وقت احتمالا منتظر انتخابات ریاست جمهوری و نتیجه آن است.
منطقی است که اروپا در خصوص حفظ برجام با دولت ترامپ به دلایل سیاسی, اقتصادی ومهمتر از همه امنیتی اختلاف داشته باشد. هر چند به نظر می رسد دولت ترامپ هم علی رغم تهدیدها یا درخواست از اروپا برای خروج از برجام, در پنهان مایل نیست که این توافق از بین برود و گام های هسته ای ایران به مرحله غیر قابل برگشت برسد که این وضعیت می تواند در برابر تهدیدهای امریکا بازدارنده باشد.
ضمن اینکه اروپا در برخی دیگر از موضوعات مهم غرب آسیا از جمله قضیه فلسطین مانند طرح معامله قرن همراه نیست و برای نقش آفرینی ایران در منطقه اهمیت قائل است چنانچه جوزف بورل در سفر به تهران اذعان کرد بدون ایران ثبات در منطقه امکانپذیر نخواهد بود.
اما با این حال به نظر می رسد اروپا همچنان به دلیل مواضع انفعالی در برابر امریکا همچنان به خریدن وقت اکتفا نماید و در عمل گام عملی در مسیر حفظ برجام برندارد.
دولت آمریکا اردیبهشت ماه سال 1397 به صورت یکجانبه و بر خلاف قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، از توافق هستهای با ایران خارج شد و تحریمهای یکجانبه علیه مردم ایران را احیا کرد. در آن زمان، اروپا وعده داد آثار منفی تحریمهای آمریکا را جبران کند، اما با تحقق نیافتن این وعده، جمهوری اسلامی ایران اردیبهشت ماه امسال روند کاهش تدریجی اجرای مفاد برجام را آغاز کرد. ایران تاکنون در بازههای دو ماهه، پنج گام کاهش اجرا برداشته و محدودیتهای مربوط به غنیسازی اورانیوم و تولید آب سنگین را کنار گذاشته است.
انگلیس، فرانسه و آلمان در 14 ژانویه با فرافکنی و نادیده گرفتن خروج امریکا از برجام و عمل نکردن تروئیکای اروپایی به تعهدات برجامی شان, ایران را به نقض مفاد توافق هسته ای 2015 متهم و اعلام کردند که سازو کار مکانیسم حل اختلاف در برجام را فعال خواهند کرد. اما موضع ایران مبنی بر خروج از ان پی تی و کاهش همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی, اکنون اروپا را به واداشته است که در مواضع خود عقب نشینی نماید.