مرگ هم این روزها گران تمام می شود

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز همدان، چه بسیار خانواده هایی که در گیرودار تشریفات وارد و از آن خلاصی ندارند/اگرچه بسیار می شنویم که دارای فرهنگ غنی در مسائل مختلف هستیم ولی این فقط ظاهر ماجراست و وقتی وارد متن می شویم/خیلی خبری از فرهنگ غنی خود نمی یابیم.شاید همین تعریف کردن های بی مورد بوده که ما را نسبت به عملکردمان غره کرده به نحوی که واقعا برایمان مسجل شده که ما فرهنگ بدون عیب و نقصی داریم در حالی که اینگونه نیست.جه بسا که از همان اول نگاه منتقدانه تر و بدون تعارف تری به فرهنگ خود می انداختیم و نقاط ضعف خود را می دیدیم و برای ان چاره و تدبیری می اندیشیدیم حالا به اینجا نمی رسیدیم/تجربه سالها فرهنگ سازی فرهنگ هم این بوده که فرهنگ باید از بطن و متن جامعه شکل بگیرد و از بالا به پایین و دستوری دوام زیادی نخواهد داشت.فرهنگ اقتصادی و مصرف زیاد انرژی و مواد غذایی و تجملات زندگی ، فرهنگ در حوزه اجتماعی همچون فرهنگ شیوه زندگی و رفتار متقابل ، فرهنگ ما در میهمانی ها و مراسم جشن و بزرگداشت ها و دفن اموات ، فرهنگ سیاسی در نوع تخریب گروهها و احزاب سیاسی و انگ زدن به افراد و گروهها بدون توجه به منافع ملی و مواردی از این قبیل نشان دهنده این است که در باب فرهنگ مان کم کاری شده و راه طولانی در پیش است.البته در این میان برخی فرهنگ ها و سنت های خوب هم داریم که باید تقویت شود و گسترش یابد.فرهنگ خوب اگرچه در یک نقطه کوچکی استفاده می شود و رواج دارد باید از طریق رسانه و شبکه های مجازی ترویح کنیم .در این مقال قصد داریم با نگاه انتقادی نسبت به برخی فرهنگ های خود ، با مطالغه موردی برخی الگوهای هر چند اندک را به عنوان نمونه بیان و رسدر مورد یکی از سنت هایی که مانه ای کنیم . باشد که فرهنگ های خود را به چالش بطلبیم و جایگزین مناسبی برای آنها بیابیم.

سنت های غلط در مراسم کفن و دفن و ترحیم
تجملات و مصرف گرایی نه فقط در زندگی روزمره بلکه به حیات پس از مرگ (چه برای اموات و چه از طرف خانواده هایشان) هم سرایت کرده است.

 

 

پیش از این فرهنگ ساده ای در دفن اموات و برگزاری مراسم تدفین و ترحیم بود به طوری که هزینه زیادی در بر نمی گرفت و فشاری هم از نظر اقتصادی به مردم وارد نمی کرد اما همین امر امروزه به عنوان یک چالش و مشکل بروز کرده است و برای خانواده ها به عنوان یک مشکل جدی مطرح شده و ذهن و فکر خیلی از خانواده ها را به خود مشغول کرده است.

هزینه بالای مراسم دفن و ترحیم
با بالا رفتن قیمت ها در جامعه و چند برابر شدن قیمت ها ، با یک حساب سر انگشتی فوت یکی از بندگان خدا در جامعه همدان مقدار زیادی آب می خورد.

 

هزینه های مردن شامل هزینه آمبولانس 50 هزار تومان،کفن و دفن یک میلیون و 250 هزار تومان،مداحی تا 200 هزار تومان،سنگ قبر یک تا 5 میلیون تومان،تالار 4 تا 10 میلیون تومان،آگهی ترحیم 200 هزار تومان، تاج گل 200 هزار تومان به بالا است
، که با یک جمع ساده در مجموع حداقل حدود 10 میلیون تومانی آب می خورد.حالا بماند که برخی در این زمینه ها نمی خواهند کم بگذارند و از هر چیز بهترینش را انتخاب می کند که در این صورت هزینه هایشان خیلی بالاتر از این رقم خواهد بود.این رقم ها شاید برای بعضی از مردم هزینه ای نباشد اما برای بسیاری از مردم هزینه قابل توجهی است که خیلی ها را وادار می کند که به وام و قرض متوسل شوند.از قدیم گفته اند هزینه عروسی از پیش تدارک دیده می شود ولی هزینه مراسم ترحیم چون به یکباره اتفاق می افتد خانواده متوفی را غافلگیر می کند.
معمولا در چنین شرایطی مردم طبق عرف جامعه عمل می کنند و در صورت تخطی از آن به شدت از طرف مردم شماتت می شوند .پس چه باید کرد.

چه باید کرد
به نظر می رسد همه به نوبه خود وظیفه داریم که آداب و رسوم و فرهنگ های غلط را کنار بگذاریم و نقد کنیم و برای بنا نهادن فرهنگ های درست زمینه سازی و تلاش کنیم.

 

 

در این میان نقش علما ، روحانیون و مردم و رسانه ها هر کدام به نوبه خود می تواند موثر باشد.البته این را هم باید مدنظر قرار داشت که فرهنگ یک شبه ایجاد نمی شود و یک شبه هم از میان نمی رود بلکه ممکن است سالها زمان ببرد.اما نکته ای که حائز اهمیت است این است که باید در این مسیر قدم برداشت و اقدامات کوچکی که در این مسیر برداشته شده و موفق بوده است تبلیغ و ترویج شود و با دیگران به اشتراک گذاشته شود.در قسمت زیر چند نمونه موفق را در این زمینه رسانه ای می کنیم شاید موثر واقع شود و برخی به این روش ها اهتمام ورزند و خدا را چه دیدی شاید هم زمانی بیاید که همین کارهای کوچک بزرگ شود.

صندوقی برای تامین هزینه های مراسم دفن و ترحیم
در یکی از محلات همدان عده ای از مردم با مقادیر بسیار کم صندوقی ایجاد کرده اند و با ذخیره صندوق همه هزینه های مراسم را تامین می کنند.

به گفته آقای "خدابنده لو" ، مسئول این صندوق ، هر کدام از اعضای این صندوق ماهانه 15 هزار تومان در این صندوق به ودیعه می گذارد و در عوض هنگامی که یکی از اعضاء به رحمت خدا می رود همه هزینه ها از محل صندوق پرداخت می شود.

 

یکی از کسانی که به تازگی پدرش فوت کرده است می گوید:"پدرم که فوت کرده همه هزینه ها از صندوق پرداخت می شود و ما ریالی برای هزینه ها پرداخت نمی کنیم".یکی از اهالی هم در مورد هزینه های بالای مراسم می گوید:"من کسی را سراغ دارم که برای تامین هزینه ها پول نداشت که خرج کند و مجبور شد قرض بگیرد تا مراسم را برگزار کند".آقای "خدابنده لو"، "موسس این صندوق" در مورد علت ایجاد این صندوق می گوید:"از سال 94 پدرم و برخی از بزرگان به این فکر افتادند تا با ایجاد صندوقی همه هزینه های مراسم ترحیم را به صورت یکنواخت بپردازد" . آقای "همتی"، "رئیس هیات امنای صندوق" هم با بیان اینکه در این مدت 120 میلیون تومان جمع آوری شده است ،می گوید:"در این مدت توانسته ایم مراسم 20 نفر را راه بیاندازیم و 35 میلیون تومان هم در حال حاضر در صندوق موجود داریم." یکی از خانم های این محل هم می گوید :"با بودن این صندوق شما دیگر نگرانی برای پرداخت هزینه های غیر مترقبه را نداری و همه هزینه ها از محل صندوق پرداخت می شود". یکی دیگر از اهالی در مورد علت راه اندازی چنین صندوقی می گوید:"وقتی عزیزی از دست می رود صاحب عزا ، عزای هزینه ها را می گیرد تا عزای عزیزش را ، زیرا نمی داند به فکر تامین هزینه کفن و دفن و تالار و شام و نهار و مسجد و مداح و غیره باشد یا عزاداری عزیزش را بکند."
در حال حاضر این صندوق فقط برای کمک به پرداخت هزینه های کفن و دفن و مراسم جانبی است اما گفته شده که اهالی این محل قرار است در آینده صندوق هایی را هم برای تامین هزینه های ازدواج و درمان راه بیاندازند.

پرداخت هزینه های مراسم توسط دعوت شدگان
در روستای کمری از توابع بخش جوکار شهرستان ملایر کار به شیوه ای دیگر حل و فصل شده است. آقای ملکی، یکی از اهالی روستا می گوید :"چند سال پیش یک روحانی که از قم برای تبلیغ به این روستا آمده بود بنای خوبی را بنیان گذاشت.او از منبر و محراب استفاده کرد و در میان مردم جا انداخت که همه کسانی را که صاحب عزا برای مراسم غذا دعوت می کند در کارت دعوتی که به آنها داده می شود حداقل معادل هزینه غذا برای صاحب عزا پول قرار دهند" . "حاج حسین" از معتمدین روستا هم معتقد است :" از آنجایی که معمولا مراسم به صورت ساده در مسجد برگزار می شود مدعوین هنگام ورود پاکت ها را داخل صندوقی که در ورودی مسجد در کنار در قرار داده اند می اندازند.در پایان هم همه پاکت ها جمع آوری شده و به صاحب عزا داده می شود".یکی از اهالی می گفت :"یک بار کسی که وضعیت اقتصادی خوبی نداشت و عزیزش از دنیا رفت او حدود 2 و نیم میلون تومان هزینه کرد و و جالب اینجا بود که مبالغ جمع آوری شده بالاتر از هزینه کرد شده بود که در آن شرایط کمک مناسبی برای آن خانواده محسوب می شد".به طور کلی مراسم های اینچنینی در این روستا بسیار ساده و در مسجد برگزار می شود و وسایل طبخ و پخت غذا هم در دسترس است و همه با هم برای راه انداختن مراسم به همدیگر کمک می کنند.مراسم کفن و دفن هم بسیار ساده و بدون هزینه و همه خودجوش برگزار می شود.

 

ساخت درمانگاه و مدرسه با پول هزینه های مراسم ترحیم
درمانگاه شهر صالح آباد از توابع شهرستان بهار شهریور پارسال بود که افتتاح شد.پیش از این مردم اگر می خواستند به دکتر مراجعه کنند باید25 کیلومتر مسافت را طی می کردند و به همدان می رفتند.

 

یکی از اهالی شهر صالح آباد می گوید:"دیگر لازم نیست برای درمان چندین کیلومتر را طی کنیم و به همدان برویم." یکی از خانم ها هم می گوید:"هزینه هایی که در این درمانگاه پرداخت می کنیم خیلی کمتر است."آقای قاسمی ، مدیر درمانگاه هم با بیان اینکه روزانه 250 نفر مراجعه کننده داریم می گوید:"در این مرکز ،خدماتی همچون دندانپزشکی،پزشک عمومی ،آزمایشگاه خدمات مراقبت سلامت به طور کامل انجام می شود".
اما داستان ساخت این مرکز جامع خدمات سلامت با خیلی از پروژه ها فرق می کند زیرا نه خصوصی است و نه دولتی بلکه با یک همت عالی ساخته شده است.آقای صفایی ،یکی از نیکوکاران می گوید:"خشت به خشت این مرکز جامع سلامت را مجمع خیرین کمک کرده اند ".آقای صفتیی از دیگر نیکوکاران هم می گوید:"برای ساخت درمانگاه فراخوان دادیم و هر کسی از 5 هزار تومان تا چند میلیون تومان به این طرح کمک کردند."در این میان کسانی که عزیزی را از دست داده بودند در این طرح نقش اثرگذاری داشتند.یکی از کسانی که به این طرح کمک کرده است می گوید:"من تمام هزینه هایی که قرار بود برای مراسم چهلم پدرم هزینه کنم به ساخت درمانگاه کمک کردم". یکی از نیکوکاران هم می گوید:"برای اطلاع رسانی هم بنرهایی چاپ می شود و به مردم اطلاع داده می شود که هزینه های مراسم برای چه کاری هزینه شده است تا هم فرهنگ سازی شود و هم اینکه برای بعد حرف وحدیثی بین مردم نباشد".
آقای بهزادی مقدم ، رئیس شورای اسلامی شهر صالح آباد می گوید :"در این شهر فقط به ساخت درمانگاه بسنده نشده و از کمک های جمع آوری شده برای ساخت غسالخانه باغ رضوان ،کتابخانه عمومی و مدرسه هم استفاده شده است".آقای پاکیزه یکی از نیکوکاران شهر نیز می گوید:"تاکنون بالای 700 میلیون تومان هم برای تحصیل دانش آموزان و دانشجویان محروم علاقمند به تحصیل هزینه شده است."

 

چه خیری از این بالاتر که برای اموات خود باقیات الصالحاتی ماندگار ایجاد کنیم نه اینکه با چشم و هم چشمی و تجملات و اسراف هیچ خیر و برکتی را نصیب گذشتگان خود نکنیم.
کلام آخر
به نظر می رسد باید نگاه جدید و درستی نسبت به برخی آداب و رسوم و فرهنگ های اشتباه خود بیاندازیم ، آداب و رسومی که نه با عقل سازگار است و نه با شرع و دین.دین ما به ساده زیستی هدایت می کند و با تجمل گرایی در هر چیزی مخالف است.عقل هم با توجه به هزینه های بالا و کمرشکن و تورم های نجومی امروز مخالف ولخرجی های بی خود و زاید است.یافتن راه حل های ساه و راحت در حوزه های مختلف می تواند راهگشا باشد. این راه حل ها می تواند در سایر کشورها باشد و یا اینکه در گوشه و کنار سرزمین پهناور خودمان یافت شود.کسی را می شناسم که با یک تدبیر درست هزینه های جهیزیه و مراسم هنگفت را برای خرید بخشی از یک واحد مسکونی کوچک هزینه کرد و لوازم ساده ای برای شروع زندگی تهیه کرد.بزرگان در راه اندازی چنین حرکت هایی بسیار موثرند.بزرگان دین و بزرگان موجه در جامعه و مسئولان و افراد شاخص هر اجتماعی که مردم از آنها حرف شنوی دارند باید در این راه پیش قدم شوند.اهمیت رسانه ها را هم نباید نادیده گرفت. وقت آن رسیده است که در برخی آداب و رسوم و فرهنگ های غلط خود تجدید نظر و آنها را روزآمد کنیم.