سردرگمی آمریکا و اروپا در مواجهه با ایران

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صداوسیما‏،  مدیر مرکز مطالعات و تحقیقات راهبردی ”امان“ در بیروت، تاکید کرد:  تهران از همان ابتدا باید به وابستگی سیاسی اروپا به واشنگتن، با توجه به ماهیت روابط اقتصادی بین دو طرف، توجه می‌کرد، اما اکنون نقاب از چهره اروپایی‌ها کنار رفته است. انیس النقاش در مصاحبه با شبکه تلویزیونی المیادین، درباره تهدید ایران به خروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای در صورت ارجاع پرونده این کشور به شورای امنیت، گفت: ایران به ارزیابی روشنی از موضع اروپایی‌ها رسیده است. روشن است، بین آنچه که اروپا می‌خواهد با آنچه که می‌تواند انجام دهد، تفاوت وجود دارد.

اروپا خواهان حفظ توافقنامه هسته‌ای است، اما به علت فشار‌های آمریکا نمی‌تواند، به تعهدات خود عمل کند. اروپایی‌ها ابتدا اصرار داشتند، که بر اهمیت توافقنامه هسته‌ای و پایبند به آن تاکید کنند، اما فشار‌های آمریکا بر آن‌ها از نظر اقتصادی و سیاسی تشدید شد و آن‌ها پذیرفتند که سازوکار حل اختلافات را فعال کنند. ایران این اقدام را خروج کامل اروپا از تعهداتش می‌داند. اروپا نتوانست هیچ یک از تعهدات خود را در برابر ایران عملی کند. به عبارت دیگر، اروپایی‌ها در حالی در ظاهر بر پایبندی به توافقنامه هسته‌ای تاکید دارند که در عمل، خواست آمریکا را به طور کامل اجرا می‌کنند.

اروپایی‌ها از ایران نفت نمی‌خرند و هیچ تعامل مالی و فناوری با ایران ندارند. اروپایی‌ها علاوه بر اینکه در اجرای تعهدات خود در توافقنامه هسته‌ای فلج شده اند، خواست اخیر ترامپ را عملا پذیرفتند. ترامپ پس از حمله موشکی ایران به پایگاه عین الاسد، خواستار تقویت نقش ناتو در منطقه شد که این موضوع نشان می‌دهد آمریکا نمی‌تواند به تنهایی این ماموریت را اجرا کند و می‌خواهد پای متحدانش در ناتو و به طور مشخص اروپایی‌ها را به این ماموریت بکشاند.

اروپایی‌ها با صراحت اعلام نکردند که نیروی دریایی تحت فرماندهی ناتو برای تامین امنیت منطقه خلیج (فارس)، تشکیل می‌دهند. اروپایی‌ها از ایجاد پایگاه نظارت بر کشتیرانی در خلیج (فارس) سخن می‌گویند، زیرا می‌خواهند این طور جلوه دهند که نیرو‌های آنها، نیروی رزمی نیست و ماموریت آن‌ها نقش نظارتی دارد. هنوز مشخص نیست چه کسی نفتکش‌ها را منفجر کرد و حمله به آرامکو چگونه صورت گرفت.

اروپایی‌ها تصور می‌کنند با آوردن رادار‌های جدید به منطقه می‌توانند اوضاع منطقه را زیر نظر بگیرند. از نظر ایران، اروپایی‌ها جرات نمی‌کنند بگویند به عنوان نیروی امنیتی و رزمی برای حفظ امنیت خلیج (فارس) آمده اند. زیرا از نظر توازن قدرت، حتی پیش از حمله به پایگاه عین الاسد و سرنگونی پهپاد آمریکایی، اروپایی‌ها می‌دانستند که قدرت موشکی ایران در خلیج (فارس)، می‌تواند همه کشتی‌های جنگی را هدف قرار دهد.

مانور‌های نظامی آمریکا ثابت کرده است که ایران توانایی منهدم کردن همه ناوگان‌های دریایی در منطقه را دارد؛ بنابراین توازن قدرت نظامی، به اروپایی‌ها اجازه نمی‌دهد که درباره این مسئله یاوه گویی کنند. اما نباید فراموش کنیم که اروپایی‌ها روابط قوی اقتصادی در منطقه با امارات، عربستان و دیگر کشور‌ها دارند. ایران این موضوع را درک می‌کند. کشور‌های نفتی عربی از اروپایی‌ها می‌خواهند به آن‌ها کمک و حضور خود در منطقه را تقویت کنند تا بتوانند از این کشور‌ها در برابر هر نوع خطری، دفاع کنند.

  اروپایی‌ها مستقل از آمریکا نیستند
النقاش درباره امکان مذاکره بین ایران و اروپا در آینده افزود: اروپایی‌ها با وجود پایبندی رسمی به توافقنامه هسته ای، در عمل کردن به تعهدات خود شکست خوردند. اروپایی‌ها با توجه به نوع روابط اقتصادی خود با آمریکا، در شرایطی قرار گرفته اند که نمی‌توانند در صحنه سیاسی، مستقل از واشنگتن عمل کنند. ایران باید این موضوع را از همان ابتدا درک می‌کرد که ارتباط قوی اقتصاد آمریکا و اروپا، به اروپا اجازه نمی‌دهد، مستقل عمل کند. هر چند که هر یک از کشور‌های اروپایی می‌گویند استقلال و حاکمیت ملی دارند. واقع بینی سیاسی بیانگر این موضوع است. اگر آمریکا به این سیاست‌ها ادامه دهد، جهان در بلندمدت به دنبال نظام جدیدی خواهد بود که در مشت واشنگتن نباشد. بعضی کشور‌ها مانند روسیه، چین و هند با اینکه از نظر اقتصادی با آمریکا ارتباط دارند، اما با استقلال بیشتری در مقایسه با اروپایی‌ها عمل می‌کنند.

ایران در عمل ثابت کرد، تهدید خود را درباره کاهش تعهدات هسته ایش عملی می‌کند و این کار هم در چارچوب خود توافقنامه هسته‌ای صورت می‌گیرد؛ بنابراین تهدید ایران به خروج از معاهده منع اشاعه هسته‌ای را هم باید جدی گرفت. توقف همکاری ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی، مسئله خطرناکی برای جهان خواهد بود، زیرا همه دوربین‌های نظارتی آژانس خاموش خواهد شد و همه بازرسان آن از ایران اخراج خواهند شد. این اقدام به معنای آن نیست که ایران خواهان دستیابی به بمب هسته‌ای است، اما به جامعه جهانی که به توافقنامه هسته‌ای احترام نگذاشت، می‌گوید که در برابر آن دست بسته نمی‌ماند. به ویژه که شورای امنیت قطعنامه‌ای برای تثبیت توافقنامه هسته‌ای صادر کرده بود.

رئیس جمهور جمهوریخواه در آمریکا می‌خواهد با دموکرات‌ها و باراک اوباما تسویه حساب کند و به همین علت، جهان را در این تنگنا قرار داده است. ایرانی‌ها فهمیدند که اروپایی‌ها چه بخواهند و چه نخواهند، نمی‌توانند به تعهدات اقتصادی و سیاسی خود عمل کنند. ماسک‌های اروپایی‌ها کنار رفت و آن‌ها نشان دادند که مستقل از آمریکا نیستند. به اعتقاد من، این موضوع فرصتی برای ایران است تا از بعضی محدودیت‌ها نه فقط در پرونده هسته ای، بلکه در پرونده‌های مختلف در منطقه، آزاد شود.

اروپایی‌ها به خوبی می‌دانند که نمی‌توانند بدون رضایت و مشارکت ایران هیچ پرونده سیاسی را در منطقه به سرانجام برسانند؛ بنابراین این موضع اروپایی‌ها نه فقط بر پرونده هسته ای، بلکه بر همه پرونده‌ها در منطقه تاثیر خواهد گذاشت و موضع اروپایی‌ها بیش از پیش تضعیف خواهد شد. به ویژه که فرانسه به دنبال هماهنگی با ایران درباره پرونده‌های مختلف در منطقه بود. تهدید ایران به کاهش سطح روابط دیپلماتیک با این کشورها، به معنای آن است که هماهنگی بلندپایه سیاسی با این کشور‌ها درباره پرونده‌های مختلف را متوقف خواهد کرد. با توجه به این که ما در مرحله درگیری قوی بین آمریکا و ایران در منطقه قرار داریم، منطقه در شرایط حساسی قرار گرفته است که مستلزم گفتگو با تهران است، اما اروپایی‌ها دیگر نخواهند توانست نقشی برای گفتگو با ایران و محور مقاومت ایفا کنند؛ بنابراین اروپایی‌ها در آینده شرایط بسیار دشواری خواهند داشت.

ناتوانی آمریکا در اقدام  نظامی در منطقه  
 نمی‌توان ورود اروپایی‌ها به منطقه خلیج (فارس) را به معنای تشدید محاصره ایران یا در تنگنا قرار دادن این کشور دانست، زیرا ما اکنون در مرحله بیرون راندن آمریکا و متحدانش در منطقه و نه محاصره ایران هستیم. مرحله در تنگنا قرار دادن ایران را پشت سر گذاشتیم، زیرا این کشور توانست ارزش پول ملی خود را تثبیت کند و بودجه سال آینده خود را بدون وابستگی به درآمد نفتی تدوین کرد. با وجود آنکه شاهد تورم در ایران هستیم، اما وضع اقتصادی پایدار است. بازار ایران باثبات شده است. گزارش‌های کارشناسان آمریکایی پس از جنگ‌های افغانستان و عراق نشان می‌داد که آمریکا توان پیروزی در جنگ‌ها در منطقه را از دست داده است. واشنگتن به همین علت به دنبال راهبرد خروج از منطقه بود.

دولت ترامپ به دنبال آن است که خروج آمریکا از منطقه، به گونه‌ای باشد که متحدانش را راضی و آبروی واشنگتن را حفظ کند. ترامپ به همین علت، به شدت خواهان دستیابی به توافقنامه جدید هسته‌ای با ایران است تا آن را به عنوان توافقنامه مهمتر از توافقنامه اوباما، به افکار عمومی آمریکا ارائه کند. ترامپ می‌خواهد توافقنامه به گونه‌ای باشد که با شراکت با ایران، منافع آمریکا در منطقه تضمین شود. تهران جایی برای مذاکره و تفاهم با آمریکا که حامی صهیونیست‌ها در منطقه است، نمی‌بیند. مشکل بین دو کشور به همین علت است.

ترامپ تلاش کرد با حمله به نیرو‌های بسیج مردمی عراق و ترور سپهبد قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس، دندان‌های تیز خود را به ایران نشان دهد، اما این کشور ضربه سختی به آمریکا زد و به واشنگتن نشان داد که بر اوضاع منطقه تسلط ندارد و باید در محاسبات خود بازنگری کند. موضع تند ترامپ و تحریم ها، به ایران اجازه داد تا به تدریج از توافقنامه هسته‌ای خارج شود، به گونه‌ای که مدت ۱۰ ساله این توافقنامه به پنج سال کاهش یافت. اگر ایران از معاهده منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای در چند ماه آینده خارج شود، از هر نوع نظارت بین المللی آزاد خواهد شد.

مسئله دیگر آن است که ترامپ با مرحله بیرون راندن نظامیان آمریکایی از منطقه با توسل به زور و اعمال فشار مردمی روبرو خواهد شد که چالش بزرگی برای او در سال برگزاری انتخابات خواهد بود. فکر نمی‌کنم اروپایی‌ها چنین رؤیایی داشته باشند که بتوانند خلاء فرار آمریکا از منطقه را پر و نظامیان خود را جایگزین کنند.

ناتوانی صهیونیست ها در مقابله با نیروهای مقاومت
انیس النقاش درباره شرایط اسرائیل در رویارویی بین آمریکا و ایران گفت: اسرائیل پس از جنگ سال ۲۰۰۶، چند مانور برای ورود به جنوب لبنان به منظور جلوگیری از شلیک موشک ها، برگزار کرد و برای آن‌ها مشخص شد که چنین کاری تقریبا غیرممکن است. پس از آنکه دبیرکل حزب الله تهدید کرد، نیرو‌های این حزب، منطقه الجلیل را تصرف خواهند کرد، مانور‌های اسرائیل به سناریوی تلاش برای بیرون کردن مبارزان حزب الله از شمال فلسطین تغییر کرد. اوضاع اکنون متفاوت است. اسرائیلی‌ها توانایی ورود به جنوب لبنان را ندارند و نمی‌توانند مانع از ورود مقاومت به شمال فلسطین شوند و حتی نمی‌توانند اوضاع نوار غزه را کنترل کنند. اسرائیلی‌ها امیدوار بودند که آمریکا پس از انحلال توافقنامه هسته ای، به جای آن‌ها به ایران حمله خواهد کرد.

اکنون در عمل، توافقنامه هسته‌ای از بین رفته و به اواخر مدت اجرای خود نزدیک شده است. اما آمریکا نتوانست مانع اقدامات ایران از جمله افزایش غنی سازی اورانیوم و فعال کردن مجدد رئاکتور اراک شود و تهران امروز تهدید می‌کند که از آژانس بین المللی انرژی اتمی خارج خواهد شد. به نظر من اگر اروپایی‌ها پرونده ایران را به شورای امنیت ببرند، تهران در چند هفته آینده این تهدید خود را عملی خواهد کرد. در صحنه نظامی هم ثابت شد که ایران توان موشکی بسیار دقیق و کارآمد با قدرت تخریب بالا در اختیار دارد و می‌تواند به آمریکا به گونه‌ای ضربه بزند که بازدارندگی ایجاد کند. آمریکا نتوانست به طور مستقیم به اقدام ایران در سرنگون کردن پهپاد آمریکایی پاسخ دهد.

حمله به پایگاه عین الاسد هم ثابت کرد که امکان تخریب پایگاه‌های آمریکا در منطقه وجود دارد. نوع حمله به تاسیسات آرامکو که غربی‌ها هنوز درباره آن سردرگم هستند، عامل نگران کننده دیگری برای آنهاست. اسرائیل می‌داند که حزب الله هزاران موشک نقطه زن در اختیار دارد که می‌تواند پایگاه‌های نظامی و زیرساخت‌های این رژیم را ویران کند. ضعف اسرائیل فقط محدود به نیروی زمینی نیست، بلکه این رژیم در زمینه نیروی دریایی و هوایی هم ضعیف است و همه فلسطین اشغالی زیر آتش ویرانگر قرار خواهد گرفت. اسرائیل به زودی خواهد فهمید که عمق راهبردی این رژیم به طور کامل از بین رفته است و نظامیان آمریکایی هم در حال ترک منطقه هستند. اسرائیل مجبور خواهد بود در جنگ آینده به تنهایی عمل کند یا حداکثر بعضی متحدان عرب از این رژیم جانبداری خواهند کرد.