بی رغبتی کشاورزان به بیمه محصولات...

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز اراک؛ استقبال نکردن کشاورزان از بیمه محصولات خود تنها به استان مرکزی محدود نمی شود و متاسفانه گستره آن همه استان های کشور را در بر گرفته است.
به علت کارکرد نه چندان مطلوب خدمات صندوق بیمه محصولات کشاورزی در کشور، "البته بنا به گفته مدیران و کارشناسان بخش کشاورزی که در ادامه گزارش مفصل به آن خواهم پرداخت" مهمترین آسیب این معضل اقتصادی، واقعی سازی نشدن میزان برآورد خسارت از سوی دولت با میزان غرامت زیان وارد شده به کشاورزان است.
این علت و دیگر علت هایی که در گزارش پیش رو بیان می شود سبب شده کشاورزان علاقه‌ای به بیمه محصولات خود نداشته باشند، در حالی که اگر این آسیب جدی برطرف شود می‌تواند در بازسازی اعتماد و جذب کشاورزان به این صندوق که اصلی ترین هدفش حمایت همه جانبه از آنان در مقابله با زیان ناشی از حوادث و بلایای طبیعی است تاثیر فراوانی بگذارد.
بی اعتمادی کشاورزان به انجام تعهدات صندوق بیمه...
بی اعتمادی کشاورزان به اجرای تعهدات صندوق بیمه محصولات کشاورزی از مهمترین دلایل گریزان بودن این قشر زحمتکش به این صندوق است و ارائه نشدن تعریفی جامع درباره نوع و شرایط تعهدات بیمه هم از دیگر دلایل استقبال نکردن کشاورزان از این موضوع مهم است.
به عبارت ساده تر، حرف اول و آخر کشاورزان این است که هزینه پرداختی صندوق بیمه کشاورزی به خسارت دیدگان حوادث و بلایای طبیعی در حد بسیار پایین است که گاهی حتی هزینه خرید بذر کاشته شده را هم جبران نمی کند.
البته این نکته را هم نباید از نظر دور داشت که ضعف اطلاع رسانی، فقدان شناخت کافی از نحوه ساز و کار اجرایی، میزان تعهدات، نوع ماموریت اصلی این صندوق و تبلیغات به هنگام هم می تواند از دیگر دلایل استقبال نکردن کشاورزان از صندوق بیمه باشد که هرکدام به تنهایی قابل نقد و بررسی است.
ضعف مدیریت دولتی عامل بی‌ رغبتی کشاورزان به بیمه محصولات...
در نگاه کلی می توان گفت مشکلات عمده ساختاری و مدیریتی موجود در بدنه دولت در زمینه ایجاد صندوق بیمه محصولات کشاورزی در کشور سبب شده کشاورزان نسبت به بیمه محصولات خود بی‌انگیزه باشند.
اگرچه شاید در آغاز تشکیل صندوق توفیقاتی در جلب اعتماد کشاورزان حاصل شد، اما رفته رفته ارائه عملکرد نا مطلوب صندوق به علت ضعف عمده منابع مالی دولتی، بی اعتمادی کشاورزان را رقم زده است.

ضرورت ایجاد زمینه‌های ترغیب کشاورزان به بیمه محصولات...
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی می گوید: نحوه تعیین خسارت های وارده به باغات و مزارع توسط کارشناسان، میزان و هنگام پرداخت غرامت ها از سوی بیمه صندوق بیمه محصولات کشاورزی و البته برخی سوء مدیریت‌ها از بزرگترین دلایل بی‌ رغبتی کشاورزان نسبت به بیمه محصولاتشان است.
تاکنون 20 درصد سطح زیر کشت محصولات زراعی و 10 درصد باغ های استان مرکزی زیر پوشش صندوق حمایت از بیمه محصولات کشاورزی قرار گرفته است.
محمد زاهدی با تاکید به ضرورت ایجاد زمینه‌های تشویق و ترغیب کشاورزان به بیمه محصولات می افزاید: همه شهرستان‌ها باید با همه توان و امکانات موجود با از میان برداشتن موانع سر راه بیمه محصولات کشاورزی رضایت کشاورزان را جلب کنند.
او می گوید: در بخش محصولات زراعی، گندم دیم و آبی و در بخش باغات هم انار بیشترین و بادام، گردو و انگور کمترین سطح زیر پوشش بیمه را به خود اختصاص داده‌اند.
تشکیل صندوق بیمه محصولات کشاورزی...
بیمه محصولات کشاورزی از سویی به عنوان یکی از راهکارهای نوین مقابله با خطرات فعالیت‌های بخش کشاورزی و از سویی دیگر برای کاهش نوسانات درآمدی کشاورزان مورد توجه قرار گرفته است.
در ایران پس از تصویب قانون بیمه محصولات کشاورزی در سال 1363، صندوق بیمه محصولات کشاورزی با هدف بیمه انواع محصولات کشاورزی و دامی، به عنوان وسیله‌ای برای دستیابی به اهداف و سیاست‌های بخش کشاورزی در بانک کشاورزی تشکیل و آغاز به فعالیت کرد.
بیمه، پشتوانه ای برای جبران خسارت...
بیمه یکی از پشتوانه‌های افراد جامعه است که در صورت بروز حوادث نقش مهمی در جبران بخشی از خسارت های وارده خواهد داشت در عرصه کشاورزی هم مدت‌ هاست که با فعالیت صندوق بیمه محصولات کشاورزی، طرح بیمه محصولات کشاورزی و دامی به اجرا درآمده است.
اما سوال این است که چرا با وجود چنین اهداف بزرگ از اجرای این طرح حمایتی همچنان استقبال از بیمه از سوی فعالان بخش کشاورزی بسیار ضعیف است.
بیمه، سیاست اصلی حمایت از بخش کشاورزی...
کارشناس بخش کشاورزی یکی از مهم ‌ترین دلایل استقبال نکردن کشاورزان از این طرح را نارضایتی آنان از عملکرد صندوق می داند.
به گفته عسکری با وجودی که بیمه یکی از سیاست‌ های مهم حمایتی بخش کشاورزی است، اما متاسفانه صندوق بیمه محصولات کشاورزی در سال های اخیر چندان نتوانسته است هنگام وقوع حوادث و بلایای طبیعی در زمینه پرداخت غرامت، به نیاز کشاورزان پاسخ مناسب دهد و این ضعف حمایتی نتیجه‌ای جز دلسردی کشاورزان را به دنبال نداشته است.
او می گوید: نا آشنایی کشاورزان و دامداران با نحوه فعالیت و حمایت‌های بیمه‌ای صندوق به عنوان یکی دیگر از دلایل مهم بی رغبتی آنان نسبت به این صندوق است.
اتفاقا انتقاد فعالان بخش کشاورزی از عملکرد صندوق بیمه محصولات کشاورزی هم دقیقا بر همین اساس است.
مشکل پرداخت غرامت به علت پایین بودن گردش مالی صندوق...
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی با اشاره به حادثه خیز بودن این استان از جمله بارش های سیل آسا، تگرگ و آتش سوزی به ضرورت افزایش سطح پوشش بیمه محصولات کشاورزی تاکید کرده و می گوید: صندوق بیمه کشاورزی با هدف پرداخت غرامت 100 درصدی به خسارات وارد شده به محصولات زراعی و باغی، دام و طیور و شیلات و آبزیان تشکیل شده است.
مجید آنجفی می افزاید: گردش مالی این صندوق پایین است و به همین علت هم پرداخت غرامت به کشاورزان با مشکلاتی از جمله تاخیر در پرداخت رو به رو است.
استان مرکزی با 29 هزار و 530 کیلومتر مربع وسعت، حدود یک و 82 صدم درصد از مساحت کشور را به خود اختصاص داده که 70 درصد آن را عرصه های منابع طبیعی تشکیل می دهند، حال آنکه 670 هزار هکتار زمین های باغی و کشاورزی در استان مرکزی وجود دارد که با 90 هزار بهره بردار در بخش کشاورزی، جزو 10 استان برتر کشور است.
مدیریت دولتی، آسیب بنیادی صندوق...
از آنجا که صندوق بیمه محصولات کشاورزی با عاملیت بانک کشاورزی و کاملا دولتی تاسیس و راه اندازی شده، بنابراین ضعف عمده در تامین منابع مالی محدود از سوی دولت بزرگترین آسیب را به بخش کشاورزی وارد می کند و در نهایت با ایجاد موانع فراوان بر سر راه تولید، هجمه اصلی را بر کشاورزان صبور و پر تلاش وارد می کند.
اینجا بود که به نظرم رسید به اطلاعات بیشتری برای بررسی جامع این مشکل بزرگ بخش کشاورزی که پایه و اساس اقتصاد کشور است نیاز دارم، به همین دلیل به سراغ رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی که در عین حال عضو شورای مرکزی ایران هم هست رفتم.
فقدان منابع مالی در مقابل تعهدات صندوق...
قاسمی با تایید این آسیب جدی می گوید: بودجه این صندوق در برابر ماموریت محوله ناچیز است و دولت هم آن را در اولویت قرار نمی دهد.
او با تاکید بر اینکه کارکرد اصلی صندوق بیمه محصولات کشاورزی در دنیا اساسا حمایت از خسارت دیدگان است می افزاید: این صندق به علت فقدان منابع مالی کافی و مهمتر از آن ضعف مدیریت دولتی، ناکارآمد شده و ابزاری برای جذب کشاورزان و توسعه سطح پوشش جمعیتی در اختیار ندارد و همین آسیب اساسی، کشاورزان را نسبت به عضویت در صندوق بی انگیزه کرده است.
راه برون رفت از مشکل، واگذاری صندوق به بخش خصوصی...
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی معتقد است تنها راه برون رفت از این معضل بزرگ که سالهاست گریبان بخش کشاورزی را گرفته آن است که ابتدا باید تولیدات کشاورزی از ارزش واقعی خود برخوردار شوند تا در این صورت درآمد کشاورز هم افزایش یافته و او نیز راغب شود محصولاتش را بیمه کند.
قاسمی بیمه کار آمد را بیمه ای می داند که از مدیریت دولت خارج شده و به بخش خصوصی واگذار شود و در عین حال هم محل درآمد محصولاتی که قرار است زیر پوشش قرار گیرند حتما از توجیه اقتصادی برخوردار باشند.

پرداخت غرامت به کشاورزان، بدون تاخیر...
با همه مباحثی که در زمینه نحوه تعیین خسارت های وارده به باغات و مزارع، میزان و تاخیر در پرداخت غرامت ها از سوی صندوق بیمه محصولات کشاورزی مطرح شد، معاون گروه خدمات بیمه ای مدیریت بانک کشاورزی استان مرکزی اما با رد تاخیر در پرداخت غرامت به کشاورزان خسارت دیده می گوید: از سال 1396 که مجلس شورای اسلامی بودجه سالانه صندوق بیمه کشاورزی را مصوب کرد، غرامت خسارت های وارد شده به کشاورزان استان مرکزی به موقع پرداخت شده و الآن هم هیچ گونه تاخیری در پرداخت ها وجود ندارد.
دکتر محمدرضا کرمی با اشاره به اینکه اکنون 20 هزار هکتار از زمینه های کشاورزی و 4 هزار و 500 هکتار از باغ های استان مرکزی هم در سال زراعی جاری زیر پوشش صندوق قرار دارد می افزاید: در قوانین صندوق بیمه کشاورزی تنها خساراتی که به هزینه تولید محصولات کشاورزی وارد شده پرداخت می شود نه ارزش اقتصادی محصولات تولید شده که مد نظر کشاورزان است.
ضرورت افزایش پوشش جمعیتی بیمه با وجود ظرفیت های کم نظیر...
استان مرکزی رتبه چهارم تولید بچه ماهی قزل آلا، رتبه اول در تنوع تولید گل و گیاهان زینتی، رتبه دوم تولید گل های شاخه بریده، رتبه سوم تولید گل و گیاهان زینتی، رتبه دوم سطح زیر کشت و تولید انار، رتبه ششم تولید پسته، مقام هشتم تولید گل محمدی، مقام نهم تولید انگور، رتبه سوم در تولید لوبیا و رتبه پنجم تولید جو را در کشور در کارنامه درخشان خود دارد.
در بخش علمی و پژوهشی هم استقرار ایستگاه انار ساوه، پژوهشکده گل و گیاهان زینتی محلات، ایستگاه ملی تحقیقات لوبیای خمین، ایستگاه تحقیقات ماهی زینتی و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی از دیگر ظرفیت های استان مرکزی است.
بدون شک وجود این ظرفیت های فروان و کم نظیر در استان مرکزی ضرورت توسعه روز افزون سطح زیر پوشش بیمه محصولات کشاورزی را بیش از گذشته به مسئولان و البته کشاورزان گوشزد می کند.
راهکار جذب کشاورزان به صندوق بیمه محصولات کشاورزی...
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی معتقد است شفاف تر شدن خدمات صندوق بیمه محصولات کشاورزی مهمترین راهکار و زیربنای جذب کشاورزان به این صندوق است.
مجید آنجفی افزایش تعداد کارگزاران صندوق در استان مرکزی، سرعت بخشیدن به زمان بازدید، بررسی و برآورد میزان خسارت، پرداخت به موقع غرامت به کشاورزان خسارت دیده و از همه مهمتر واقعی سازی میزان خسارت با میزان غرامت را مهمترین راهکارهای ترغیب کشاورزان برای جذب و بهره مندی آنان از خدمات صندوق بیمه محصولات کشاورزی می داند.
حرف آخر...
با توجه به خشکسالی‌های مکرر و وقوع بلایای طبیعی غیرمترقبه در ایران، بدون تردید حمایت‌های بیمه‌ای در بخش کشاورزی می‌تواند از سویی در کاهش مشکلات تولید و از سوی دیگر در افزایش سطح برداشت و تولید محصول نقش موثر وغیر قابل انکاری داشته باشد.
کارشناسان و متولیان بخش کشاورزی مهمترین علل کاهش تمایل کشاورزان به بیمه محصولات کشاورزی را واقعی‌سازی نشدن میزان پرداختی و تأخیر در پرداخت خسارت ها می دانند که البته برررسی موضوع در گزارش پیش رو موید همین مطلب است.
آنان در عین حال معتقدند در سال‌های گذشته استقبال از بیمه کشاورزی خوب بوده، اما به ‌علت واقعی‌ سازی نشدن میزان پرداخت خسارت، آگاه نبودن برخی کشاورزان از مزیت های بیمه محصولات و تاخیر در پرداخت خسارات، استقبال از بیمه محصولات کشاورزی سیر نزولی طی کرده است.
بیمه برای واقعی‌ سازی پرداخت خسارت های ناشی از بلایای طبیعی از جمله سیل، سرمازدگی و خشکسالی باید حق بیمه‌ها را افزایش دهد و شاید تنها در این صورت است که کشاورزان برای بیمه کردن محصولات خود رغبت بیشتری از خود نشان دهند.
البته نباید ضرورت فرهنگ ‌سازی در زمینه تشویق کشاورزان به بیمه محصولات کشاورزی را هم از نظر دور داشت که از آن جمله می توان با برگزاری کلاس‌های ترویجی در این حوزه، کشاورزان را به استفاده از خدمات بیمه تشویق و راغب کرد./
نویسنده: سید احمد طباطبایی