آبی آسمان شهرم رنگ باخته...

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز اراک؛ هنوز خارج نشدن از خانه بهترین راه مورد نظر مسئولان استان مرکزی برای روزهای آلوده کلانشهر اراک است.
در حقیقت روزی نیست که خبر آلودگی هوا منتشر نشود و متاسفانه با وجود اهمیت این نوع آلودگی در اذهان عمومی که تاثیر مخرب بر سلامت شهروندان می گذارد، همچنان شاهد اتفاق خاصی در زمینه رفع آن نیستیم و تنها مسکن ضعیف برای علاج موقت این درد چندین ساله از سوی مسئولان استان مرکزی خانه نشینی گروه های حساس جامعه و تعطیلی گاه و بیگاه مدارس شهر اراک است.
جالب است که بدانید در بین شهرهای آلوده کشور، اراک نام آشنایی است و اغلب در فهرست آلوده ترین شهرهای ایران به وضوح به چشم می خورد.
آغازی دود آلود برای جراحت حنجره های غبار گرفته...
داستان غم انگیز آسمان خاکستری اراک از آنجایی شروع شد که همزمان با توسعه صنایع استان مرکزی که با وجود 3 هزار صنایع کوچک و بزرگ چهارمین قطب صنعت کشور هم نام گرفته، متاسفانه برخی از این صنایع سالهاست با رعایت نکردن استانداردهای زیست محیطی سبب آلودگی هوای کلانشهر اراک شده اند.
البته صنایع استان مرکزی به ویژه در محدوده شهر اراک تنها عامل آلودگی هوای این کلانشهر نیست و به گفته کارشناسان محیط زیست خودروها هم سهمی از این آلودگی را برای مردم به ارمغان آورده اند که سعی می کنم در گزارش پیش رو این موضوع را در ابعاد مختلف آن بررسی و نتیجه را به قضاوت شما مردم شریف بگذارم.
هوای آلوده، پدیده ای نگران کننده...
آلودگی هوا و رسیدن آن به سطوح بحرانی پدیده ای نگران کننده است که نه تنها سلامت انسان که همه موجودات زنده را به خطر می اندازد، بنابراین هر ماده‌ای که وارد هوا شود خواص فیزیکی، شیمیایی و زیستی آن را تغییردهد، به چنین هوای تغییر یافته ای هوای آلوده گفته می شود.
منوکسید کربن، اکسید نیتروژن، اکسید گوگرد، هیدروکربورها، ذرات معلق و ازون مهمترین آلاینده های جوی است و در صورتی که شاخص های این مواد از سطح استاندارد فراتر رود می توانند به شدت سلامت مردم را با خطر جدی مواجه کنند.
منابع انتشار آلاینده ها...
خدمات حمل و نقل عمومی، نیروگاه های ترموالکتریک، صنایع کوچک و بزرگ، مصارف خانگی و کشاورزی مهمترین منابع انتشار منوکسید کربن، هیدروکربورها، اکسید نیتروژن و ذرات معلق هستند.
البته بدتر از همه این آلاینده ها، فلزات سنگین از جمله سرب، کادمیم و جیوه است که می توانند به شدت هوا را آلوده کنند.
آلودگی هوا، واقعیت دنیای ماشینی...
آلودگی هوا واقعیت دنیای ماشینی است که خودمان مسبب آن هستیم و آثار زیانبار آن نه تنها قلب عروق و ریه های ما را مورد هدف قرار داده بلکه بر دیگر اعضای بدن مثل پوست و چشم هم تاثیرات سویی دارد.
اکنون آلودگی هوا در کلان شهر اراک با توجه به پیامدهای زیان بارش به یکی از ملموس ‌ترین معضلات زیست محیطی تبدیل شده ‌است.
آمارها نشان می‌دهد در روزهای تشدید آلودگی هوا در کلان شهرهای آلوده از جمله اراک تعداد بیماران تنفسی تا 60 درصد افزایش می‌یابد.
شدت انتشار آلودگی هوا از مرکز شهر...
بدون تردید ترافیک وسایل نقلیه موتوری و سامانه های گرمایشی خانگی یکی از عوامل آلودگی هوا در شهرها به خصوص اراک است.
وسایل نقلیه به علت سطح بالای انتشار مواد آلاینده در مناطقی که ترافیک سنگینی دارند نقش موثری در وضعیت نامناسب هوای شهر اراک دارد.
در فصل زمستان اغلب به علت پدیده های وارونگی، گرما موجب می شود هوای سرد در سطوح پایین انباشته شده و مانع رقیق شدن گازهای سمی شود، از این رو ترافیک سنگین هم می تواند کیفیت هوا را به شدت در معرض خطر قرار دهد که این موضوع در خیابان های اصلی و کم عرض شهر اراک به شدت آلودگی دامن می زند.
اثرات مخرب آلایندگی بر انسان...
بد نیست بدانید سالانه 3 میلیون نفر در اثر آلودگی هوا در جهان جان خود را از دست می‌دهند که 90 درصد آنان در کشورهای توسعه یافته هستند.
کارشناسان محیط زیست معتقدند موادی که از طریق هوای آلوده وارد محیط می شود دارای ترکیباتی است که سبب نابودی بافت های مختلف بدن خواهد شد.
این مواد از طریق ریه، پوست، مخاط بدن، مخاط چشم، گوش، بینی و دستگاه گوارش، وارد بدن شده و موجب تخریب تک تک سلول های بدن می شوند.
همه اینها را گفتم تا با خطرات و آسیب های آلودگی هوای پیرامون در کلان شهر اراک آشنا بشید و بدانید این مواد مضر منتشر شده در آسمان شهرمان چقدر می تواند به سلامت من و شما زیان و آسیب های بسیار جدی وارد کند که بی تردید در صورت بی توجهی مسئولان امر به این موضوع مهم، در آینده بر پیکر جامعه صدمات جبران ناپذیری وارد خواهد کرد.
حوادث مهم ناشی از آلودگی هوا در جهان...
بهتر است برای تاکید بیشتر بر اهمیت موضوع آلودگی هوا و آگاهی از فجایع به بار آمده از این تهدید جدی که با صنعت شدن جهان و زندگی کاملا ماشینی امروز دامن گیر همه مردم دنیا شده به آماری که در ادامه مطلب به نگارش درآمده توجه کنید.
بالا رفتن غلظت آلاينده های هوا از يک حد معين در بعضی مناطق جهان حوادث ناگواری را به وجود آورده است.
در سال 1930 در حادثه دره ميوز در بلژيک 60 نفر جان باختند، حادثه شهر دونورای ایالت پنسيلوانيای آمریکا در سال 1948 هم 20 نفر را به کام مرگ کشاند.
نظیر این حادثه هم در سال 1952 در شهر لندن جان 4 هزار نفر را گرفت.
جان باختن انسان ها از آلودگی هوا در هر جای این کره خاکی اگرچه با روندی کند صورت می گیرد، اما یادآوری این تعداد کثیر جان باخته، تلنگری است برای ما و آیندگانی که این حق را دارند که سهمی از زندگی و هوای پاک از نسل کنونی بشر طلب کنند.

روش پکن در مقابله با آلودگی هوای شهری...
پکن از ابتدای سال 2006 با هدف کاهش آلودگی هوا در این شهر 13 هزار تاکسی فرسوده را از رده خارج و به جای آنها خودروهایی را وارد سیستم تاکسیرانی کرد که استانداردهای انتشار یورو- 3 را رعایت می کنند.
آنها در ضمن 2 هزار اتوبوس را هم از رده خارج کردند.
این طرح به تنهایی توانست 30 درصد از مواد آلاینده ناشی از وسایط نقلیه موتوری را در این شهر بسیار آلوده، بزرگ و پرجمعیت کاهش دهد.
با ستایش همه تلاش های فراوان مسئولان کشوری و استانی برای کاهش آلودگی هوای کلانشهرهای ایران از جمله اراک با اجرای طرح های کوچک و بزرگ و کوتاه و بلند مدت، اما واضح است که هنوز پیشرفت قابل توجهی در زمینه رفع آلودگی هوا حاصل نشده است.
به همین دلیل الگو گرفتن از طرح های موفق برخی کشورها می تواند برای موفقیت در این مسیر کارساز باشد.
راهکارهای پیشنهادی...
با توجه به تجارب کشورهای مختلف دنیا در زمینه کاهش آلودگی هوا این مشکل باید از طریق سیاست های درست حمل و نقل برطرف شود.
مثلا با سرمایه گذاری های صحیح در بخش حمل و نقل عمومی می توان به طور کامل از تردد خودروهای شخصی و به ویژه تک سرنشین جلوگیری کرد.
اجتناب از سفرهای غیرضروری در ساعات پر ترافیک در شهر، انتخاب مسیرهای با حداقل سطح ترافیک، رسیدن به مقصد به صورت پیاده و یا با دوچرخه و خاموش کردن موتور خودرو در ترافیک سنگین از راهکارهای کاهش آلودگی هوا در روزهای بحرانی است.

آبی آسمانم آرزوست...
برگردیم به موضوع آلودگی کلانشهر اراک و ببینیم مردم این شهر صنعتی دود آلود در این باره چه می گویند.
اما قبل از آن از خودم و شما می پرسم: تا الآن چند بار دود خفه کننده ماشین‌ها را در خیابان دیده‌ایم؟ چرا در روز روشن آسمان آبی را نمی‌بینیم؟ فوران دود از کارخانجات صنعتی چه فایده ای دارد وقتی روح و جسم ما تخریب می شود؟ پناهگاه بیماران تنفسی در شهرهای آلوده کجاست؟
اینها سوالاتی است که شهروندان کلانشهرهای آلوده ایران به ویژه اراک وقتی هر روز نفسشان از آلودگی هوا به شماره می افتد از خود می پرسند.
سعید فراهانی کسبه اراکی است و از مسئولان می خواهد تا آلودگی هوا از این وخیم تر نشده چاره ای بیاندیشند.
احمد همتی پور دیگر شهروند اراکی هم با گلایه از مسئولان استان، تلاش بیشتر آنان را برای داشتن هوای پاک و عاری از آلودگی در اراک خواستار است.
مردم اراک در حسرت دیدن آبی آسمان شهرشان...
اغلب، صبح ها که از خواب بیدار میشم پرده پنجره اتاق مشرف به شهر را به امید دیدن آبی آسمان کنار می زنم، اما جز رنگ خاکستری که سایه سنگینش را بر پیکر شهر پهن کرده چیزی نمی بینم.
غصه می خورم، به خود می پیچم و به امید دیدن روز آبی دیگر پرده را می کشم؛ باید بگم این آرزوی همه شهروندان اراکیه که ظاهرا قرار هم نیست به حقیقت برسه.
البته باز هم این خدای بزرگ و مهربانه که مثل همیشه خودش چاره سازه و به باد و ابرهای آسمان لایتناهی اش فرمان وزش و باریدن میده تا با بارش رحمت همیشگی و بی منتش هوا را از آلودگی های انسانی و دنیای صنعتی و ماشینی پاک و مطهر کنه.

کاهش 10 درصدی روزهای آلوده اراک...
به سراغ مدیر کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی رفتم و آمار روزهای آلوده امسال شهر اراک را از او جویا شدم.
رضا میرزایی می گوید: از آغاز سال تاکنون مردم اراک 39 روز آلوده را تجربه کرده اند.
به گفته او این تعداد روز آلوده نسبت به مدت مشابه پارسال که 40 روز بوده، 10 درصد کاهش یافته است.
آمار خوب و امید بخشی است که البته باید دید چه مقدار آن حاصل تلاش مسئولان و چه میزانی هم از لطف و برکات پروردگار حکیم و حاصل بارش های رحمتش بوده است.
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی البته از اجرای مطالعات طرح سیاهه انتشار آلاینده های کلانشهر اراک هم خبر داد و افزود: این طرح با مشارکت دانشگاه علم و صنعت تهران و دانشگاه اراک در حال انجام است که بر اساس آن سهم منابع آلاینده در اراک کاملا به روز رسانی و مشخص می شود.
خروج همه دیگ های قدیمی آند؛ حرکتی اگرچه کند اما مفید...
یکی از اقدامات مهم برای کاهش آلودگی هوای اراک خروج دیگ های قدیمی و بسیار آلاینده شرکت آلومینیوم سازی اراک بود که اگرچه با تاخیر چند ساله انجام شد، اما بازهم جای شکرش باقی است.
رضا میرزایی خارج کردن همه دیگ های قدیمی و آلاینده واحد آند از خط تولید شرکت آلومینیوم اراک، گاز سوز شدن نیروگاه حرارتی شازند و کوره های آجرپزی، توسعه فضای سبز و جایگیزن کردن سوخت پاک را از مهمترین اقدامات انجام شده چند سال اخیر برای کاهش آلودگی هوای اراک عنوان کرد.
او البته به این موضوع هم تاکید دارد که الآن وضعیت آلودگی کلانشهر اراک حاد و بحرانی نیست و این شهر در بین 8 کلانشهر آلوده کشور در جایگاه ششم قرار دارد.
جا به جایی واحد آند ضرورتی انکار ناپذیر...
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی به ضرورت جابجایی واحد آنُد شرکت آلومینیوم سازی اراک اشاره کرد و علت تاخیر آن را تغییرات مدیریتی متعدد این شرکت از چند سال گذشته تا به حال عنوان کرد.
سید مهدی حسینی مصطفوی می گوید: بر اساس مصوبه سال 1386 هیات وزیران قرار شد برای جابجایی و راه اندازی واحد آند شرکت آلومینیوم سازی در مکانی خارج از شهر اراک 150 میلیارد تومان در قالب تسهیلات به این شرکت پرداخت شود که متاسفانه این اعتبار تاکنون پرداخت نشده است.
آلودگی هوای اراک، متفاوت از دیگر کلانشهرها...
این را هم بگویم که مردم اراک دیگر به آسمان خاکستری و هوای آلوده عادت کرده اند، اما آلودگی هوای اراک قدری متفاوت است چون آلودگی در دیگر شهرها بیشتر بر اثر حمل و نقل است، اما در اراک آلایندگی صنایع پیشتازی می کند و برخی گازها و ترکیبات موجود زیان آور هم در هوای اراک وجود دارند.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی می گوید: بر اساس طرح مطالعاتی سال 1386 دانشگاه صنعتی اصفهان در زمینه منابع آلاینده هوای شهر اراک، آلودگی هوای این شهر به دو بخش صنایع و حمل و نقل دسته بندی می شود که 52 درصد آن سهم صنایع و 48 درصد هم سهم حمل و نقل است.
آلودگی در اراک فصل نمی شناسد...
جالب است بدانید در اراک، شهری که در انواع صنایع و کارخانه‌های آلاینده محاصره شده، چه پاییز باشد و چه تابستان حرف اول و آخر مردم آلوده بودن هواست.
متخصصان، پزشکان و فعالان اجتماعی همصدا با مردم می گویند آمار سرطان و بیماری‌های سخت درمان در این شهرها رو به افزایش است، اما در این بین آمار گرفتن از مسئولان و سازمان‌ها درباره بیماری‌های شایع در این شهر صنعتی و روند ابتلا به بیماری‌ها مثل سرطان این روزها کار چندان ساده‌ای نیست.

وقتی نفس های مردم اراک به شماره می افتد...
از چند ‌سال پیش که اعتراضات صرفا اجتماعی و نه سیاسی مردم و تشکل های مردم نهاد اراک نسبت به آلودگی هوای این شهر بالا گرفت، حالا کمتر کسی حاضر است عدد و رقم و آمارهای جدید درباره بیماری‌ها سخت درمان را در این شهر اعلام کند.
پیشتر انجمن ملی سرطان در ایران اعلام کرده بود میزان ابتلا به سرطان و بیماری‌های سخت درمان در استان مرکزی دو برابر دیگر شهرهای کشور است و از هر ‌هزار نفر ساکن در اراک یک نفر به سرطان مبتلا می‌شود.

راهکار جلوگیری از آلودگی هوا...
رضا میرزایی مدیر کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی معتقد است اجرای کامل طرح بزرگ صنعت سبز، انتقال کارخانجات آلوده کننده هوا به نقاط دور از شهر و استفاده از فیلترهای مخصوص برای کاهش آلودگی، ایجاد فضای سبز و توسعه طرح های درختکاری، استفاده از سوخت های مناسب برای مصارف خانگی و صنعتی و مبارزه قانونی و جدی با عوامل آلوده کننده مهمترین راه های جلوگیری و کاهش آلودگی هوای کلانشهر اراک است.
ضرورت حفظ سلامت در وضعیت آلوده...
دکتر محمدیان پزشک عمومی توصیه می کند مردم شهرهای آلوده در روزهایی که سطح آلودگی هوا به مرحله بحرانی می رسد میوه و سبزیجات تازه را که محتوی ویتامین های مختلف است مصرف کنند.
او محدود کردن مصرف نمک، قرار دادن سیر در سبد غذایی روزانه به ویژه برای کودکان، مصرف پیاز و تره که محتوی میزان زیادی گوگرد است و می تواند از مخاط دستگاه تنفسی محافظت کند و نوشیدن زیاد آب را هم از مواردی می داند که هر فرد باید روزانه مصرف کند.

حرف آخر...
هواي پاك مايه شادماني زندگي بشري است كه نياز به آن بيش از نياز به غذا و آب احساس می شود، اما صنعت مدرن امروز با توليد گازها و ذرات متعدد این هواي پاک را که حق خدادادی انسان است آلوده مي كند.
ای کاش مسئولان فراتر از جلسه ها و کارگروه های تمام نشدنی و تنها بسنده کردن به مصوباتی که تاکنون نتوانسته آلودگی را از آسمان خاکستری اراک بزداید، به فکر راهکارهای علمی و عملی، موثر و نتیجه بخش باشند.
الگو گیری از کشورهای موفق در اجرای طرح های جامع کاهش آلودگی هوا، توسعه فضای سبز، تبدیل سوخت کارخانه‌ها از فسیلی به گاز و نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی و ... می تواند اقدامات موثری برای کاهش آلودگی هوا باشد و البته امیدواریم تا دیر نشده طرح های مشکل گشا از این دست با سرعت بیشتری اجرا و انجام شود.
با وجود همه اقدامات شایسته مسئولان کشوری و استان مرکزی برای کاهش آلودگی هوای کلانشهر اراک، اما ظاهرا این خودمان هستیم که باید برای نجات از این شرایط خطرناک دست به کار شویم و اگر در شهرهاي پر جمعيت و آلوده زندگي مي کنيم به ناچار براي حفظ تندرستي و جان سالم به در بردن از این مهلکه، روزانه حداقل دو ليوان شير، 400 گرم سبزي و ميوه تازه، غلات سبوس دار و حداقل يک سيب میل کنیم تا بتوانیم سلامت خود را تضمین کنیم.
امیدوارم با تلاش هدفمند مسئولان خدوم و تلاشگر استان مرکزی آبی آسمان شهرم دیگر رنگ نبازد و آلاینده های مهاجم، آسمان شهرم را تیره و تار نکنند./
نویسنده: سید احمد طباطبایی