تروئیکای اروپا به برجام بیش از ایران نیاز دارد
تروئیکای اروپا مکانیسم ماشه برجام را فعال, اما اعلام کرد به کارزار حداکثری فشار دولت امریکا علیه ایران نمی پیوندند. آیا اروپا به دنبال وقت کشی و فرار از مسوولیت های خود نیست؟
فرانسه، انگلیس و آلمان امروز (سهشنبه) در یک بیانیه مشترک مکانیسم حل اختلاف در برجام، موسوم به ماشه را به دلیل آنچه "نقض توافق از سوی ایران" خواندند، فعال کردند. در این بیانیه آمده است: باتوجه به اقدامات ایران ما هیچ انتخاب دیگری نداشتیم جز اینکه امروز نگرانیهای خود را در رابطه با اینکه ایران دیگر به تعهدات خود در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) عمل نمیکند، نشان دهیم و طبق مکانیسم حل اختلاف، مطابق با بند 36 در برجام این مسئله را به کمیسیون مشترک ارجاع دهیم.
ایران در واکنش به خروج امریکا از برجام و اعمال تحریم های یکجانبه این کشور که به کاهش شدید صادرات نفت و قطع همکاری بانک های جهانی با ایران شد گام به گام تعهدات هسته ای خود را به منظور حفظ برجام کاهش داد تا اینکه اواخر هفته گذشته با برداشتن گام پنجم اعلام کرد که دیگر به هیچ محدودیت برجامی پایبند نخواهد بود اما به همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی ادامه می دهد. مقام های کشور افزودند که درصورت اجرای برجام از سوی طرف های دیگر, گام های ایران قابل برگشت است.
مکانیسم حل اختلافات برجام (مکانیسم ماشه) یک روند مذاکره و گفتوگو میان اعضای برجام است که با ارجاع گزارش اختلافی از سوی یکی از طرفهای برجام به کمیسیون مشترک آغاز میشود و برای چند مرحله با زمانهای قابل تمدید در نظر گرفته شده است.
در مرحله اول مسائل اختلافی به ترتیب در سطح مشاوران، معاونان وزرای خارجه و وزیران خارجه طرح میشود که در صورت عدم اجماع و حل اختلافات موجود، مسائل اختلافی به شورای امنیت ارجاع داده میشود و شورای امنیت هم درباره بازگشت تحریمها یا عدم بازگشت آنها رای گیری میکند که این پروسه به شکل کلی یک روند زمان بر است که اعضای برجام میتوانند همین روند را نیز ماهها و حتی سالها تمدید کنند.
با این حال تروئیکای اروپا اعلام کرده است که قصد ندارد تحریم ها را علیه ایران اعمال نماید و البته این موضع گیری ناشی از چند نکته است:
نکته اول اینکه روسیه وچین با بازگشت تحریم های سازمان ملل مخالفند و خروج امریکا از برجام را عامل اصلی کاهش تعهدت ایران می دانند. بنابر این احتمال بازگشت تحریم های سازمان ملل بسیار ضعیف است.
دوم اینکه پس از تحریم های یکجانبه غیر قانونی امریکا علیه ایران به ویژه در بخش صادرات نفت و همکاری با بانک های بین المللی و انتقال وجوه ناشی از صادرات و واردات از طریق سوئیفت, چیز مهم دیگری برای تحت تحریم قراردادن وجود ندارد.بنابر این درعمل دست اروپا برای اعمال تحریم های بیشتر خالی است.
سوم اینکه هیچ جایگزینی برای برجام وجود ندارد و در صورت فروپاشی این معاهده بین المللی, در عمل اروپا همه ابزار نظارتی بر فعالیت های هسته ای ایران را از دست خواهد داد.
چهارم اینکه در صورت فروپاشی برجام, می توان انتظار داشت که آژانس بین امللی انرژی اتمی نیز دیگر کارآیی خود را از دست دهد ومعاهده منع تولید وتکثیر سلاح های هسته ای ازبین برود.
پنجم اینکه درصورت بروز تنش های ناشی از فروپاشی برجام این اروپاست که به دلیل نزدیکی به منطقه ونیاز به بازار مصرف وسرمایه گذاری و انرژی از همه بیشتر متضرر خواهد شد در حالیکه امریکا هزاران کیلومتر از منطقه فاصله دارد و از بروز تنش و تهدید امنیت انرژی چندان آسیب نخواهد دید.
ششم اینکه اروپا حتی با فعال کردن مکانیسم ماشه سعی می کند فاصله خود را با امریکا حفظ نماید و نشانه این موضوع را می توان در مخالفت با درخواست ترامپ مبنی بر گسترش ناتو به غرب آسیا مشاهده کرد. دقیقا همان دلایلی که موجب شد تا ناتو با گسترش خود به منطقه مخالفت نماید در خصوص فاصله اروپا از امریکا در خصوص برجام صدق می کند.
هفتم اینکه ایران با قبول برجام بخشی از توان بازدارندگی خود را از دست داد و درصورت فروپاشی توافق هسته ای , می تواند دوباره این توان را احیا نماید و این چیزی نیست که غرب بخواهد. چرا که از نگاه غرب فعالیت هسته ای ایران با هدف تولید سلاح هسته ای است و تنها برجام است که نظارت بین المللی بر این فعالیت را آسان می کند.
هشتم اینکه با فروپاشی برجام, ایران به سهولت چرخه ورود به باشگاه کشورهای هسته ای را تکمیل می کند و این مسئله در کنار قدرت موشکی و منطقه ای کشور خوشایند اروپانیست.
نهم اینکه در صورت تکمیل چرخه ورود ایران به باشگاه کشورهای هسته ای , دیگر دلیلی برای مذاکره وجود ندارد ضمن اینکه تهدیدهای اروپا یا امریکا نیز خنثی خواهد شد.
در چنین شرایطی به نظر می رسد این تهران است که باید صریح وروشن به اروپا پیام دهد که در صورت سود نبردن از برجام به هیچوجه به تعهدات برجامی باز نخواهد گشت وحتی در موضوع نظارت های اضافی بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی بازنگری خواهد کرد.