رانش زمین یکی از پیامدهای مخرب سیل است که باعث از بین رفتن راههای اصلی بین شهرها و روستاها، نابودی محصولات
کشاورزی و خسارتهای متعدد دیگر میشود.
از بجنورد مرکز استان خراسان شمالی که به طرف جنوب غرب حرکت میکنی، پای در جادهای میگذاری که به جاده قدیم بدرانلو معروف است؛ مسیری سرسبز که وجود باغ ویلاهای زیبا و رنگارنگ و باغهای انگور کلاهداری، قشنگی مسیر را دو چندان کرده و تعطیلات آخر هفته پذیرای مسافران زیادی است. این جاده آسفالته حتی در زمستان هم تفرجگاه زیبایی برای خانوادهها و برف بازی برای بزرگترها وکوچکترها است. بعد از پیمودن ۲۱ کیلومتر و گذر از روستای صنعتی بیدک، قره نوده، تیمورتاش و حصار (معروف به قُزه قلعه) و گذشتن از یک پیچ خطرناک به روستای کوهستانی باصفا و با چشم اندازی زیبا میرسیم.
برای تماشای رودخانه زیبا و چشم انداز زیبای کوههای سفیدپوشش و برف بازی به این منطقه سفر نکردیم بلکه بارشهای گسترده سال اخیر، رانش زمین و نگرانی مردم این منطقه، ما را راهی این روستا میکند.
بنا به دعوت یکی از اهالی این روستا قدم به داخل این روستا میگذاریم روستایی با شیب تند و قدمت سیصد ساله با نام قدیم محمد امین که بعدها به گُلی تغییر نام یافته است. هر چند بر اثر زلزله بهمن سال ۱۳۷۵ و ۲۳ اردیبهشت ۹۶ و رانشهای پی درپی زمین، از بافت قدیمی روستا چیزی به چشم نمیخورد.
به گفته حسین آقا خاوری، درایام تعطیلات که مردم سرگرم عید دیدنی و دید و بازدید بودند، با بارش پی در پی دو روزه باران، زمین جنوب غربی و قسمت شرقی روستا شکاف برداشت و خانهها آرام، آرام ترک برداشت، تخریب شد و در زمین فرو رفت.
خاوری با دست به قسمتی از محل رانش اشاره می کند و میگوید: اینجا باغ ویلایی وجود داشت که در دو ساعت، کاملا خراب شد و در زمین فرو رفت و صاحب آن حتی فرصت نکرد اثاثیه اش را بیرون بیاورد.
تخریب ۱۰۰ درصدی ده واحد مسکونی و ترک خوردن بیش از ۱۰۰ منزل
آقای مداحیان یکی از اعضای شورای اسلامی روستا که متوجه حضور ما در این محل شده از ما دعوت کرد به قسمتهای دیگر روستا که خانهها دچار رانش شده، سری بزنیم.
با حاج موسی همراه شدیم و به خانههایی سر زدیم که گر چه به طور کامل خراب نشده بودند، اما به سبب ترکهایی که برداشته بود، دیگر قابل سکونت نبود.
ناشنوا، اما امیدوار
با مشاهده محل رانش از نزدیک متوجه می شویم صاحب دو تا از خانه های تخریبی متعلق به برادران ناشنوا، ایوب و تقی است.
به سراغ ایوب می رویم که خانه اش به کلی تخریب شده است با ایما و اشاره با ما صحبت میکند، زنش در ادامه صحبتهای آقا ایوب به ما میگوید بعد از اینکه قسمتی از خانه ما بر اثر رانش خراب شد، به کمک همسایه و فامیل، اثاثیه مان را از زیر آوار درآوردیم و به خانه پسر عمه شوهرم نقل مکان کردیم.
شرف خانم همسر آقا ایوب از بی مهری روزگار گلایه میکند و میگوید ما دیگر از کجا پول بیاوریم تا خانه دیگری بسازیم؟!
اما ایوب امیدوار است و میگوید تلاش میکنم تا خانهای در باغ خودمان بسازم.
تقی برادر ناشنوای کوچکتر که با چهار سر عائله در همان خانههای ترک خورده ساکن است، انگار حرفی برای گفتن ندارد و تلاش من برای مصاحبه با او و خانواده اش بی نتیجه میماند.
دوباره با حسین آقا همراه میشویم که آثار رانش در منزل او هم بسیار مشهود است.
او میگوید: دو سال پیش با گرفتن وام، سرپناهی برای خانواده خود ساختم ولی اکنون خانه غیرقابل سکونت است و آبی که از زیردیوار خانه اش بر اثر جابجایی زمین روان شده، قابل مشاهده است.
حسین آقا که در تهران، کارگر نانوایی است یک خانواده پنج نفره دارد و دیگر امیدی به ساختن دوباره خانه ندارد.
مهلت ۴۸ ساعته برای تعیین تکلیف مناطق آسیب دیده از رانش زمین
رضا رجب زاده معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار، دهم خردادماه ۹۸ در جمع دستگاههای خدمات رسان، با قدردانی از خدمات انجام شده، از بنیاد مسکن خواست در مدت ۴۸ ساعت با تعیین زمین و اعلام نرخ وام، راه حل مشکلات مردم مناطق آسیب دیده از رانش زمین را مشخص کند.
وعدهای که محقق نشد
اکنون از مهلت ۴۸ ساعته، حدود پنج هزار و ۱۳۶ ساعت میگذرد، اما وعده او همچنان روی کاغذ مانده و اهالی روستا همچنان نگران وضعیت زندگی خود هستند
زندگی زیر سایه تهدید رانش زمین
اهالی گُلی یک سالی است که با تهدید رانش زمین روزگار خود را با نگرانی سپری میکنند.
آقای محمدی ۷۵ ساله یکی از اهالی ریش سفید روستا میگوید: در طول سالیان گذشته نیز در محلههای مختلف این روستا شاهد رانش زمین و خسارت به منازل و زمینهای زراعی و باغها بوده ایم.
به گفتهی وی برخی از زمینهای زراعی و باغها در این روستا در دهههای گذشته به طور کلی تخریب شده است.
در این روستا حدود ۱۰ سالی است که طرح هادی اجرا شده و در برخی محلهها بر اثر رانش سنگ فرش کوچهها به طور کامل از بین رفته است.
این سؤال در ذهن من بود که مگرقبل از اجرای طرح هادی، مطا لعه طرح و بررسی خاک و زمین از سوی مهندسین مربوطه انجام نشده بود؟
قطعا اگر مطالعه انجام شده باشد حتما متولیان امر متوجه شدند که این روستا مستعد رانش بوده و باید در اجرای طرحهای بهسازی تجدید نظر میشد.
پیگیری جواب این سوال از سوی مسئولین بنیاد مسکن قانع کننده نبود.
از این موضوع میگذریم.
اکنون محلههای دیگری در پایین دست این روستا در معرض رانش است و اهالی در حالی بارش باران را طلب میکنند که با هر بار بارندگی، زیر پایشان خالیتر میشود.
شمع کوبی نکردیم ...
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان شمالی با اشاره به وقوع رانش زمین در ۱۷ روستا در پی بارشهای بهار امسال و مشکلات
ناشی از آن میگوید: اولویت ما برطرف کردن مشکلات روستای گُلی است، اما برطرف کردن آن نیاز به برنامه جامع دارد.
جواد نظری مدیر کل مدیریت بحران استان اظهار میکند: مطالعات توسط شرکت مشاور در این روستا انجام شده ودر مرحله اجراست، طبق مطالعات مشاور باید آنجا یک سری اقدامات پیشگیرانه صورت بگیرد که مهمترین آن شمع کوبی است.
برای تثبیت زمین باید در محلهای رانش شمع کوبی ۱۵ متری انجام شود.
از طرفی نظری میگوید:، چون پروژه شمع کوبی مبلغ بالایی نیاز دارد و هم عملیات سنگینی است نیاز بود که از طریق مناقصه و پیمانکار انجام شود که مراحل مناقصه یک تا دو ماه طول میکشد.
او با انتقاد از عقب ماندگی ساخت و ساز مسکنهای تخریبی در مناطق آسیب دیده، میافزاید: اگر شمع کوبی انجام شود دیگر نیاز به جابجایی سایر منازل مسکونی نیست و اهالی میتوانند در زمین خود منازل مسکونی بسازند.
به گفته اهالی تا دو ماه آینده براثر بارشهای زمستان خانههایی که ترک جزئی خورده امکان دارد به طور کلی تخریب شود.
کمک مالی شده است
معاون بنیاد مسکن استان نیز میگوید: به 109نفر از صاحبان خانههایی که در معرض رانش بود، کمک اجاره بهای شش میلیونی (هر ماه ۵۰۰هزار تومان) پرداخت کردیم، تا به منطقه ایمن نقل مکان کنند.
علی روحانی تصریح میکند: بعد از ایمن سازی و شمع کوبی بقیه زمینها برای ساخت و ساز ایمن خواهند بود.
همچنین به همه کسانی که منازلشان در معرض رانش است ۵۵ میلیون تسهیلات داده میشود علاوه برآن، کمک بلاعوض معیشتی ۱۰ میلیون پرداخت میشود.
به گفته روحانی تاکنون ۱۳۱ نفر به بانک معرفی شدند و با ۱۲۹ نفر قرارداد بسته شده است و تلاش میشود تا پایان امسال ۱۷منزل را در سمت توسعه روستا به سرانجام برسد.
مشاور پژوهشکده سوانح طبیعی، طرح پایدارسازی روستا را ارائه کرد و همچنین سمت توسعه روستا را برای کسانی که زمینشان به طور کامل تخریب شده و قابل ساخت و ساز نیست در نظر گرفته است.
اما مهدی صداقتی دهیاراین روستا میگوید: بنیاد مسکن بستر سازی کرده و زمین را برای شمع کوبی و دیوار ساحلی آماده کرده، اما برای پایدار سازی زمینهای در معرض رانش و ساخت و ساز خانهها در جهت توسعه روستا هنوز کار انجام نشده است.
آبان ماه درکل روستا ۲۵ نفر برای جابجایی ثبت نام کردند بعد این میزان به ۱۲ نفرکاهش یافت، اما هنوز بنیاد مسکن موافقت نکرده است.
به گفته وی در زمان وقوع رانش جمعیت هلال احمر در محل ورزشگاه روباز روستا چادر برپا کرد، اما به علت نبود امکانات روشنایی و بهداشتی مردم ازآن استقبال نکردند.
بالا بودن آبهای سطحی و بارندگیهای طولانی، علت رانش زمین!
بهنودی کارشناس خاک میگفت: روستای گلی به علت بالا بودن آبهای سطحی و بارندگی طولانی دچار رانش شده و بخشی از روستا تودهای حرکت کرد و پژوهشکده سوانح طبیعی کشور به عنوان مشاور با انجام آزمایشهای لازم ژئوتنیک و ژئوفیزیک و ژئوالکتریکال اقداماتی، برای شناسایی لایههای زیر سطح انجام شده و بر اساس مطالعات مشخص شد این تودهای که حرکت میکند در سطح ۱۵ متری زمین است و بعد از آن یک لایه سخت وجود دارد، شمعهایی به طول ۱۵ متر برای تثبیت این توده پیشنهاد شده و در دستور کار قرار گرفته است.
ایجادکانال و زه کشی و تسطیح برای هدایت آبهای زیر زمینی انجام شده در آینده نزدیک برای اجرای شمعها، دیوارهایی برای تثبیت انجام خواهد شد.
بهنودی کارشناس خاک میافزاید: رانش زمین میتواند به علت جمع آوری نشدن آبهای سطحی و فاضلاب باشد.
تعویض ۱۶۰۰ متر از لولههای آب شرب روستا
در همین رابطه حسن زاده مدیر عامل آب و فاضلاب روستایی میگوید: ۱۶۰۰ متر از لولههای آب را تعویض کردیم که بعید میدانم رانش از ترکیدگی لولهها باشد که باعث این اتفاقها میشود.
طبق گزارش بنیاد مسکن ۱۶ یا ۱۷ خانه در روستا باید کامل جابجا شود.
بلایی که علاجش فقط پیشگیری است
طبق گفته مدیر کل مدیریت بحران استانداری به دلیل اینکه به افراد مشمول، زمین رایگان داده میشود باید این افراد ساختمان
قبلی شان را خراب کنند تا بعدا مراجعه معکوس نداشته باشند و مجددا منجر به خسارت مادی و جانی برای آنها نشود.
یکی از کارشناس اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری، زلزله، فعالیت آتشفشانی، تغییرات آبهای زیرزمینی و به هم خوردن یا تغییر شیب زمین را از عوامل ایجاد رانش زمین بیان کرد اما معتقد بود بارشهای شدید در مدت کوتاه هم باعث ایجاد لجنی سطحی با حرکت سریع میشود که جریان پیدا میکند و در بلندمدت منجر به رانش عمیقتر و با حرکت آهسته زمین میشود.
او، بر نقش عوامل انسانی در شکل گیری رانش زمین تاکید کرد و گفت: شیوههـای نادرست کشاورزی، احداث غیر اصولی راههای ارتباطی و بنای غیر اصولی خانههـا نقش مهمی در افزایش بیش از حد رانش زمین در سالهای اخیر داشته اند.
رانش زمین تنها اهالی روستای گُلی را سرگردان نکرده، امسال در ۱۷ روستای خراسان شمالی از جمله قَره چای، عرب، دهگاه، نرگسلو، پَسِرکانلو و... رانش زمین رخ داد و بیش از ۶۲۰ واحد مسکونی آسیب دید، همچنین در سالهای گذشته در بخش پادانای سمیرم اصفهان و شهر گرمی استان اردبیل رانش زمین خسارت زیادی در برداشته است.
رانش زمین یکی از پیامدهای مخرب سیل است که هر سال ممکن است بر اثر بارشهای سیل آسا اتفاق بیفتد. در این میان مدیریت بحران و پیدا نشدن پیمانکار برای شمع کوبی و تثبیت زمین در محل رانش باعث شده تا همچنان مردم این روستا زیر سایه تهدید رانش زمین به زندگی خود ادامه دهند.
یادمان نرود در فصل بارش هستیم.
گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ... گُلِی رام نمی شود ...
نویسنده: سکینه خرمی