ابهام در سرنوشت نظامیان و پایگاههای ارتش آمریکا در ترکیه
سرویس بین الملل
خبرگزاری صدا و سیما به نقل از پایگاه اینترنتی وار زون؛ به بهانهی تهدید رئیس جمهور ترکیه مبنی بر تعطیل کردن پایگاههای نظامی آمریکا در کشورش نوشت: «نیروی هوایی ارتش آمریکا اعلام کرد دهها میلیون دلار به هشت شرکت متفاوت در ترکیه میپردازد تا ظرف پنج سال آینده، زیرساخت و دیگر طرحهای ساختمانی موجود در تاسیساتی را مرمت و بروزرسانی کنند که در اختیار ارتش آمریکا (در آن کشور) قرار دارند.
این تصمیم در نیروی هوایی ارتش آمریکا پس از آن اتخاذ شد که دولت ترکیه، از جمله رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری این کشور تهدید کردند دسترسی آمریکاییها را به پایگاههای مختلفی که در ترکیه دارند به حال تعلیق در خواهند آورد یا به کلی دسترسی شان را لغو خواهند کرد. از جمله این پایگاه ها، پایگاه هوایی اینجرلیک است جایی که آمریکا هم اکنون نزدیک به ۵۰ فروند بمب هستهای بی- ۶۱ ذخیره دارد. پنتاگون، وزارت دفاع آمریکا، توافقنامههای نیروی هوایی ارتش این کشور را به ارزش مجموع ۹۵ میلیون دلار در روز ۲۳ دسامبر ۲۰۱۹ در جریان روزانهی قراردادهایش اعلام کرد. در این اعلامیه گفته نشده هر یک از شرکتهای ترک چه مبلغی دریافت کردند. نیروی هوایی تنها پیشنهاد شرکتهای محلی را بررسی کرد که با توافقنامهی همکاری اقتصادی - دفاعی ترکیه و آمریکا (دکا) همخوانی داشتند. دو کشور این توافقنامه را در سال ۱۹۸۰ امضا کردند و بر اساس آن، مشارکت دادن ترکیه در طرحهای ساخت و ساز نظامی تضمین شده است.
در اعلامیه قرارداد گفته نمیشود چه پایگاههایی در ترکیه بر اساس توافقنامه در معرض ساخت و ساز قرار میگیرند، اما تاکید شده این توافقنامه به تاسیسات نیروی هوایی محدود شده است. در قراردادها "طراحی - ساخت، طراحی بخشی و طراحی کامل نیازمندیهای زیرساخت" پوشش داده میشود و دستورالعملهای فراوانی را در حوزه ساخت و ساز عمومی برای تاسیسات پایگاه نظامی نیروی هوایی و یگانهای پشتیبانی در داخل ترکیه در برخواهد داشت. بر اساس تازهترین گزارشی که وزارت دفاع در زمینهی ساختار پایگاه هایش در اختیار عموم قرار داده، اگرچه پایگاه هوایی اینجرلیک شناخته شدهترین تاسیسات آمریکایی در ترکیه است، اما ارتش آمریکا تا سپتامبر سال ۲۰۱۷، هشت مقر بزرگ عملیاتی در آن داشت. نیروی هوایی در هفت مورد از این مکانها فرماندهی را در دست دارد و نیروی زمینی ارتش نیز مسئول عملیاتهایی است که در پایگاه راداری کورچیک در نزدیکی شهر مالاتیا که با نام سایت کا نیز شناخته میشود اتفاق میافتند.
تاسیسات نیروی هوایی در ترکیه برای نظامیان آمریکایی، پایگاههای عملیاتی مهمی بوده اند از جمله نظامیان نیروی عملیات ویژه که در منطقه بویژه ضدداعش در سوریه فعالیت میکنند. ترکیه همچنین در موضع مهم راهبردی در ساحل دریای سیاه و پهنهی جنوبی روسیه واقع شده است.
شرکتهای ترکیهای که هم اکنون با نیروی هوایی قرارداد دارند به کارهایی پیش پا افتاده و معمولی همچون بازسازی جادهها و باندهای فرود، نوسازی لوله کشی آب و فاضلاب زیرزمینی و دیگر کارهای مربوط به زیرساخت عمومی اشتغال خواهند داشت. این فعالیتها بر اساس پروژههای از پیش طراحی شده نظامی ارتش آمریکا در ترکیه انجام میشوند که در اسناد بودجهای پنتاگون در سالهای اخیر به کلیات آن اشاره شده است.
این امکان وجود دارد که شرکتهای ترک در طراحی و ساخت ویژگیهای امنیتی نو یا بازنگری شده حتی در آن بخش از پایگاه اینجرلیک مشارکت داده شوند که بمبهای اتمی بی - ۶۱ در آنجا انبار شده است. در سال ۲۰۱۵، شرکت ساختمانی کوآنتای ترکیه، محدودهی امنیتی پدافندی تازهای برای بخش موسوم به «ناحیه ناتو» در آن پایگاه ساخت جایی از سلاحهای هستهای نگهداری و حفاظت میشوند.
هر آنچه که نیروی هوایی از پیمانکاران ترک انتظار داشته باشد انجام بدهند از آنجا که انتظار میرود کار تا دست کم ۲۰۲۴ ادامه دار شود دست کم بخشی از قراردادها جای بحث و کنکاش خواهد داشت. روابط آمریکا با ترکیه پس از کودتای نافرجام ضد اردوغان در سال ۲۰۱۶ مدام رو به کاهش بوده و پس از تصمیم ارتش ترکیه برای خرید سامانه دفاع هوایی و ضد موشکی اس - ۴۰۰ روسی بیش از پیش به سردی گراییده است.
قرارداد خرید اس - ۴۰۰ روسی سبب شد پنتاگون، ترکیه را به بهانهی نگرانیهای امنیتی عملیاتی از طرح جنگندهی تهاجمی مشترک اف - ۳۵ کنار بگذارد. تهدید آمریکا به تحریم ترکیه بر سر سامانهی دفاع هوایی روسی همچنان به قوت خود باقیست.
رئیس جمهور اردوغان روز ۱۵ دسامبر ۲۰۱۹ پس از آنکه قانونگذاران آمریکا قطعنامهای را در کنگره تصویب کردند که نسل کشی قوم ارامنه را در دوران امپراطوری عثمانی در ابتدای قرن بیستم به رسمیت میشناخت، در گفتگو با شبکهی تلویزیونی ترکیه گفت: «اگر ضرورت ایجاب کند ما به همراه هیئت هامان (نمایندگان مجلس)، اینجرلیک را تعطیل میکنیم؛ اگر ضرورتی باشد که چنین گامی برداریم البته که این اختیار و مجوز را داریم.» اردوغان در ادامه تاکید کرد: «اگر آنها (آمریکا) ما را با تحریم تهدید کنند البته که تلافی خواهیم کرد.» اردوغان در همان گفتگو تهدید کرد سایت کا را نیز تعطیل میکند. مشخص نیست آیا این تهدیدها به دیگر تاسیسات و پایگاههای آمریکایی در ترکیه تسری پیدا میکند یا خیر. آمریکا در نهایت قصد دارد بمبهای اتمی بی - ۶۱ را از اینجرلیک خارج سازد و گزارشهای تایید نشدهای نیز وجود دارد مبنی بر اینکه شاید از پیشتر این کار را آغاز کرده باشد.
رئیس جمهور ترکیه در سالهای اخیر سیاستهای به شدت اقتدارگرایانه تری اتخاذ کرده و نظریههای توطئه در زمینه دخالت مستقیم آمریکا در کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶ مطرح ساخته و کشورش را بیش از پیش به حوزهی نفوذ روسیه نزدیکتر کرده است. ترکیه همچنین دارد تعهدات گستردهای به دولت لیبی میسپارد - دولتی که جامعه بین المللی آن را به رسمیت شناخته - و در نتیجهی قراردادی که به تازگی با مقامهای لیبی امضا کرده مناقشهی دریانوردی بزرگی به راه انداخته است. اینها مواردی است که نشان دهندی سیاست خارجی جسورانهی آنکاراست.
دیگر مقامهای ترکیه هم سخنان مشابهی در هفتههای اخیر ایراد کرده اند. چاووش اوغلو وزیر امورخارجه ترکیه روز ۱۲ دسامبر سال ۲۰۱۹ در گفتگویی تلویزیونی تاکید کرد: ما بدترین و جدیترین حالتها را بررسی میکنیم و اگر تصمیم بر این شد که ترکیه را تحریم کنند آنگاه (بستن) پایگاههای هوایی اینجرلیک و کورچیک را در دستور کار قرار خواهیم داد. چاووش اوغلو پیشتر در سال جاری میلادی نیز تهدیدهای مشابهی داشته و مقامهای ترکیه نیز در موقعیتهای متفاوت آمریکا را تهدید کرده اند بدون آنکه دست به کاری بزنند؛ اما به نظر میرسد هم اکنون روابط آمریکا با ترکیه تیره شده باشد. ترکیه در گذشته بارها در مقاطع خاص دسترسی آمریکا را به اینجرلیک به حال تعلیق درآورده است.