اینترنت اشیا

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز گلستان، سال‌های دور انجام برخی کار‌ها آرزو و رویا بود، مثلا بسیاری در کودکی دوست داشتند شب لامپ‌ها را از راه دور خاموش کنند و یا بتوانند به اشیای اطرافشان فرمان دهند و آنها انجام دهند. پیشرفت‌ها امروز به جایی رسید که با اینترنت اشیا، نه تنها این آرزوها، که فراتر از آن‌ها هم محقق شده است و در سال‌های آینده بیشتر هم می‌شود.

درباره اینترنت اشیا
اینترنت اشیا یا اینترنت چیز‌ها(Internet Of Things) یعنی اتصال دستگاه‌های فیزیکی مثل وسایل نقلیه، لوازم خانگی، گوشی‌های هوشمند و... به یکدیگر از طریق نرم‌افزار‌های خاص و حسگرها.
در این فناوری تمامی دستگاه‌های متصل به یک شبکه، توانایی این را دارند که کار‌های شان را بصورت خودکار انجام دهند، بر اساس تغییراتی که در محیط اطرافشان رخ می‌دهد پاسخ‌های ویژه را بصورت کاملا خودکار نشان دهند و همچنین می‌توانند داده‌های مختلف را بدون هرگونه دخالت انسان، با دیگر دستگاه‌های شبکه مبادله کنند.
این فناوریِ جدید، بر پایه‌ی شبکه‌ی بی‌سیم و اینترنت ساخته شده و هدف اصلی آن، بهبود کارایی و دقت دستگاه‌های مختلف است.
کوین اشتون برای نخستین بار در سال۱۹۹۹ عبارت اینترنت اشیا را برای جهانی در نظر گرفت که در آن هر چیزی، از جمله اشیا بی جان، برای خود هویت دیجیتال داشته باشند و به کامپیوتر‌ها اجازه دهند آنها را سازماندهی و مدیریت کنند. اینترنت در حال حاضر مردم را به یکدیگر متصل می‌کند، ولی اینترنت اشیا، تمام اشیا را با شناسه منحصر بفرد و بدون نیاز به تعامل و دخالت انسان بهم متصل می‌کند.
یک شی در اینترنت اشیا می‌تواند یک انسان، یک مزرعه پر از حیوان با یک وسیله الکترونیکی زیر پوست حیوانات، یک اتومبیل با سنسور داخلی هشدار دهنده یا هر شی دیگری باشد که قابلیت تخصیص آدرس روی آن و توانایی انتقال دیتا روی بستر شبکه را دارد.
سیستم روشنایی خانه‌ها، یخچال‌ها، چراغ‌های راهنمایی و رانندگی، هدفون‌ها، وسایل نقلیه، دستگاه‌های قهوه ساز، سیستم‌های امنیتی و هشدار دهنده و بسیاری دیگر از دستگاه‌های خانگی و موبایلی همگی وسایلی هستند که به عنوان یک واحد مستقل به اینترنت افزوده می‌شوند و شما با استفاده از یک دستگاه کنترل کننده مانند گوشی هوشمند با برنامه‌های متعدد، می‌توانید از راه دور به راحتی آنها را کنترل کنید.
دبیر اجرایی مرکز تحقیقات اینترنت اشیا گفت:اینترنت اشیا در دو سه سال اخیر، در ایران نیز مطرح شده است و بسیاری از کارشناسان، متخصصان و دانشجویان به تحقیق، توسعه و بکارگیری آن تشویق شده اند.
قیصری افزود: سرمایه‌گذاری‌های چند صد بیلیون دلاری و رشد فزاینده پیاده سازی این فناوری در دنیا اشتیاق حرکت استارت اپ‌ها به این سمت را دو چندان کرده است.

آینده اینترنت اشیا
بر اساس تخمین‌های مؤسسه تحقیقات فناوری اطلاعات گارتنر در چرخه فناوری‌های نوظهور، انتظار می‌رود فناوری اینترنت اشیا تا ۲۰۲۴ به تکامل برسد. گردش مالی جهانی حاصل از خدمات ارائه شده این فناوری تا سه تریلیون دلار در سال تضمین شده و درآمدی افزون بر ۱۴تریلیون دلار در سال پیش بینی شده است. این فناوری ارتباطات تنگاتنگی با فناوری‌های دیگر نظیر داده‌های عظیم، نسل پنجم تلفن همراه ۵G و رایانش ابری دارد.
برخی کارشناسان تخمین زده‌اند که اینترنت اشیا تا سال۲۰۲۰ می‌تواند بیش از ۵۰میلیارد دستگاه را در سراسر دنیا به اینترنت متصل کند.
به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، هر شی یا وسیله‌ای که به اینترنت متصل می‌شود و قابل کنترل و مدیریت از بستر اینترنت است در حوزه اینترنت اشیا قرار می‌گیرد.
امروزه سنسور‌ها نه تنها در ربات‌ها و تجهیزات تولیدی، بلکه در تجهیزات پوشیدنی، اپراتورها، خودرو‌های صنایع، ساختمان‌ها، خطوط لوله و لوازم خانگی با هزینه کم نیز تعبیه می‌شوند.

اهدف اینترنت اشیا
هدف اینترنت اشیا، توانمند سازی اشیا برای اتصال در هر زمان و در هر مکانی، با هر چیزی و هر شخصی است که از هر مسیر یا شبکه و خدمتی به صورت ایده آل استفاده می‌کند. این فناوری جدید به جهانی با محیط‌های هوشمند توجه دارد که به شکل واقعی، دیجیتال و مجازی است.
دولت‌ها و کشور‌های مختلف از جمله ایالات متحده امریکا، چین، اتحادیه اروپا، هند، کره جنوبی، استرالیا، بریتانیا، و برزیل با انگیزه‌های متفاوت از گسترش و توسعه فناوری اینترنت اشیا حمایت می‌کنند.
اهمیت و کاربرد اینترنت اشیا
انرژی هوشمند، کشاورزی هوشمند، دامپروری هوشمند، خانه و ساختمان هوشمند، حمل‌ونقل هوشمند، سلامت هوشمند و بطور کلی شهر و محیط زیست هوشمند، اصطلاحاتی هستند که شمار بسیاری از سیاستمداران، مدیران، متخصصان و کسب و کار‌ها را در سراسر جهان، شیفتۀ ویژگی‌های بی‌مانند این فناوری کرده است.
– حمل و نقل هوشمند؛ موجب تسریع در کنترل ترافیک، کاهش سوخت مصرفی و زمان بندی بهینه در تعمیر وسایل نقلیه می‌شود؛
– شبکه‌های برق هوشمند با کارآمدی بیشتری به منابع تجدیدپذیر متصل می‌شوند که در اینصورت قابلیت اطمینان سیستم، پیشرفت کرده و مشتریان هم مبالغ کمتری را پرداخت می‌کنند؛
– با شهر‌های هوشمند کار شهرداری‌ها برای مدیریت ضایعات و هدر رفت بسیار آسان می‌شود و اجرای قوانین و دیگر برنامه‌ها به بهترین شکل انجام می‌گیرد؛ همچنین تاثیرات اینترنت اشیا در زندگی شخصی افراد هم بسیار است. تجهیزات و لوازم متصل به شبکه بر پایه اینترنت اشیا، حجم زیادی از بازار را به خود اختصاص داده اند. به عنوان مثال:
- یک پیغام از طرف یخچال مبنی بر کمبود شیر! وقتی که شما در حال حرکت از محل کار به سمت خانه هستید، این پیغام هشدار جهت خرید شیر برای شما ارسال می‌شود.
- سیستم امنیتی و گرمایشی منزل؛ به شما امکان مدیریت از راه دورِ قفل ها، کاهش و افزایش دمای محیط خانه را می‌دهد و یا حتی می‌توانید بر مبنای تنظیمات انجام گرفته، دستور به باز شدن پنجره‌ها دهید.
- در بخش تولید، انتظار می‌رود موجب افزایش کارایی و مدیریت بهتر و کاهش هزینه‌ها شود. سنسور‌ها و دستگاه‌های موقعیت‌یاب جهانی (GPS) از طریق ردیابی در لحظه می‌توانند حرکات و جابجایی کالا‌ها را در سراسر زنجیره عرضه، از تولید تا حمل و نقل، توزیع و... را کنترل و نظارت کنند.
- استفاده از اینترنت اشیا به توسعه پایدار کمک کرده و با استفاده از شبکه‌های حسگر خود به چالش‌های منابع طبیعی از جمله کیفیت آب و استفاده از آن، موضوع بهداشت و بیماری‌ها، تغییرات آب و هوایی و نظارت بر منابع طبیعی پاسخ مناسب و به موقع می‌دهد.
- شرکت‌ها با استفاده از این داده‌ها می‌توانند سلایق و علایق مشتریان خود را تحلیل کنند و بر اساس آن اقدام به نوآوری و ارائه محصولات و خدمات جدید، بهتر و منطبق‌تر با نیاز مشتری کنند؛ در صنعت خودروسازی استفاده از برنامه‏‌های کاربردی که شامل اشیا هوشمند است نظارت و گزارش دهی هر قطعه، از فشار باد تایر اتومبیل گرفته تا نزدیکی سایر وسایل نقلیه را شامل می‌شود. تولید آسان خودرو، افزایش کنترل کیفیت، بهبود تدارکات و بهبود خدمات به مشتریان و مدیریت مؤثرتر از جمله مزایای اینترنت هوشمند در خودروسازی است؛ هوشمندسازی ناوگان حمل و نقل علاوه بر افزایش نظم و کاهش ترافیک، ایمنی و امنیت جاده‌ها و رانندگان را افزایش می‌دهد؛ کاربرد انواعی از سنسور‌ها و ردیاب‌ها در مزارع، مراتع، محصولات و دام‌ها به کنترل و نظارت دقیق‌تر بر کیفیت تولیدات کشاورزی و دامی منجر می‌شود؛ در بخش پزشکی، بهداشت و درمان؛ دستگاه‏های شناسایی بی‌سیم می‌تواند زندگی بیمار (بویژه افراد با بیماری‌های خاص مثل سرطان، دیابت، آلزایمر و...) را در شرایط اضطراری نجات دهد. همچنین دستگاه‏های پیچیده پزشکی مانند ضربان‌ساز قلب، استنت، تعویض مفصل و پیوند عضو ممکن است بطور خودکار قادر به برقراری ارتباط با بیمار باشند.
- ارتقای سطح کیفی زندگی بیماران، کاهش مراجعه به بیمارستان و هزینه‌های بستری، افزایش استقلال بیماران، ردیابی دارو‌ها و تاریخچه الکترونیکی برای تشخیص محصولات تقلبی، اعمال کنترل و نظارت بر فرایند‌های درمانی و مراقبتی، افزایش ایمنی و امنیت مراکز بیمارستانی از دیگر فواید بکارگیری اینترنت اشیا در حوزه پزشکی است؛ اینترنت اشیا با هوشمندسازی کالا‌ها این امکان را به مشتریان می‌دهد تا اطلاعات کامل کالا از مواد خام تا تولید را از طریق اینترنت در اختیار داشته باشد و برای تصمیم‌گیری خرید از آنها استفاده کند؛ یکی دیگر از کاربرد‌های اینترنت اشیا که در حال رشد است، به استفاده در گجت‌های پوشیدنی نظیر ساعت‌ها و مچ‌بند‌های هوشمند مرتبط می‌شود. شرکت‌های بزرگی نظیر گوگل و سامسونگ طی سال‌های اخیر، سرمایه‌گذاری عمده‌ای را روی فناوری اینترنت اشیا انجام داده‌اند.

اینترنت اشیا چگونه کار می‌کند؟
اینترنت اشیا مجموعه‌ای از دستگاه‌های هوشمندِ مبتنی‌بر وب است که با بهره‌گیری از پردازنده‌های جاسازی شده، سنسور‌ها و سخت افزار ارتباطی، به گردآوری، ارسال و اقدام روی داده‌های دریافت شده می‌پردازد. گاهی اوقات، این دستگاه‌ها با سایر دستگاه‌های مرتبط، ارتباط برقرار کرده و برپایه‌ی اطلاعاتی که از یکدیگر می‌گیرند، عمل می‌کنند. این دستگاه‌ها بیشترِ کار‌ها را بدون دخالت انسان انجام می‌دهند. البته افراد می‌توانند با دستگاه‌ها تعامل داشته باشند، می‌توانند آنها را تنظیم کنند، به آنها دستورالعمل بدهند یا به داده‌ها دسترسی پیدا کنند.
اینترنت اشیا و تغییر سبک زندگی
دبیر اجرایی مرکز تحقیقات اینترنت اشیا گفت: ورود به دوران تحول دیجیتالی نیازمند آگاهی‌رسانی و رشد دانشی افراد جامعه است.
محمد قیصری افزود: با ورود اینترنت اشیا به کشور باید منتظر تغییراتی در مدل کسب و کار‌ها و نیز سبک زندگی مردم باشیم که این امر نیازمند آموزش، فرهنگ‌سازی و ترویج صحیح این فناوری است.

ابعاد امنیتی اینترنت اشیا/ حریم خصوصی و امنیت اطلاعاتی
این فناوری نوپا با توجه به گسترش کاربری آن، دارای آسیب‌پذیری‌ها و چالش‌هایی در ارتباط با امنیت است.
از آنجایی که در این فناوری، دستگاه‌های زیادی از طریق اینترنت بهم متصل می‌شوند، هک‌شدن آن‌ها می‌تواند ضرر‌های جبران ناپذیری را نظیر لو رفتن اطلاعات حساس شخصی و اقتصادی، به‌همراه داشته باشد.
مسئله حریم خصوصی، افزایش انگیزه‌ها برای انجام فعالیت‌های مخرب امنیتی، صدمات جانی که ممکن است توجه نکردن و نشناختن موضوعات امنیتی در این حوزه به بار آورد، خسارت ناشی از حفره‌های امنیتی از جمله نگرانی‌های و تبعات امنیتی گسترش اینترنت اشیا است.
معاون قوه قضائیه و رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات این قوه گفت: سِرور‌هایی که مدیریت را انجام می‌دهند فقط در دست ما نیستند و امکان رصد حریم خصوصی ممکن می‌شود. همچنین تجمیع و خرید و فروش اطلاعات در این فضا به سادگی رخ می‌دهد حال اینکه مالکیت این اطلاعات معلوم نیست در اختیار چه کسی است.
حمید شهریاری افزود: امروزه حریم خصوصی مسئله جدی روزگار ما است لذا چالش‌های آن خیلی جدی است و ممکن است در آینده برای تک تک ما یک تهدید به حساب آید.
بسیاری از افرادی که این دستگاه‌ها را خریداری می‌کنند، خطرات ناشی از نصب آن‌ها در خانه‌های شان را کاملاً درک نمی‌کنند.
محققان امنیت سایبری می‌گویند: اگر برنامه مبتنی بر اینترنت اشیا آسیب پذیر باشد، هر کسی که به آن برنامه دسترسی داشته باشد، نه تنها به اطلاعات شخصی شما دسترسی دارد بلکه می‌تواند به خانه شما بپیوندد و مکالمات شما را بشنود.
آن‌ها هشدار می‌دهند: مسئله زمانی پیچیده‌تر می‌شود که اغلب شبکه‌های خانگی، برخلاف کسب و کارها، دارای لایه‌های امنیتی ظریف هستند و به صورت منظم بروزرسانی نمی‌شوند تا در برابر ویروس‌های جدید و دیگر حملات هکر‌ها محفوظ بمانند.
مشکل دیگر این است که گاهی اوقات دستگاه‌های اینترنت اشیا درجه ویژگی‌های امنیت مصرف کننده را برای سهولت در نصب و استفاده، قربانی می‌کنند.
حتی دستگاه‌های به ظاهر کم خطر مانند آرام‌پز می‌توانند نگرانی‌های امنیتی را ایجاد کنند. محققان می‌گویند: با هک شدن این گونه دستگاه‌ها، عناصر گرمایشی در این اجاق‌ها می‌توانند در صورت بالا رفتن دما آتش سوزی ایجاد کنند.
یکی از راه‌های کم کردن نگرانی‌ها اینست که شبکه خانگی با طیف وسیعی از خدمات محافظت شود که بسیار شبیه به شبکه‌های تجاری است.

روز‌های شگفت انگیز اینترنت
اینترنت اشیا می‌تواند به سود بیشتر، راحتی بیشتر و استفاده بهتر از منابع، حفظ انرژی و محیط زیست در آینده‌ای نه چندان دور بینجامد. فناوری که هر چه پیش‌تر می‌رویم چه با آثار مثبتی که به همراه می‌آورد و چه احیاناً با پیامد‌های منفی که دارد. ما را شگفت زده‌تر خواهد کرد، اما هر چه باشد زندگی در چنین فضایی نیازمند آشنایی هرچند حداقلی با فناوری روز است.