آیا پرونده داعش در شرق افغانستان بسته شده؟

   محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان اعلام کرد کار گروه تروریستی داعش در شرق این کشور پایان یافته و این گروه به طور کامل در این منطقه نابود شده است. وی در سفر به ولایت ننگر‌ها با اعلام این خبرتاکید کرد این پیروزی مهم باهمکاری مشترک نیرو‌های مردمی موسوم به "خیزش مردمی" و ارتش افغانستان به دست آمده است.

 

   ولایت ننگر‌ها مهمترین ولایت در منطقه شرق افغانستان است که در نزدیکی مرز پاکستان قرار دارد. این ولایت به همراه ولایت قندهار در جنوب افغانستان به طور سنتی از پایگاه‌های گروه طالبان بوده است. نزدیکی ولایت ننگر‌ها به پاکستان تردد شبه نظامیان مستقر در این ولایت را به این کشور بسیار آسان کرده و یکی از مهمترین کانال‌های ارتباطی و تامین تجهیزات گروه طالبان محسوب می‌شود. گروه تروریستی داعش نیز که در سال ۲۰۱۳ در افغانستان اعلام موجودیت کرد حدود چهار سال است ولایت ننگرهار را به عنوان مرکز فعالیت‌های خود در افغانستان قرار داده است.

   حضور داعش در ننگرهار باعث درگیری‌های گسترده میان این گروه تروریستی و گروه طالبان شد و این گروه هم در عمل نشان داد که داعش را در منطقه تحت تسلط خود نمی‌پذیرد.

   این در حالی بود که تداوم درگیری میان طالبان و داعش و کشته و زخمی شدن نیرو‌های دو طرف باعث تضعیف توان آن‌ها می‌شد. داعش با دستورالعمل و وظایف و ماموریت‌های متفاوت از طالبان از سوی حامیانش در افغانستان اعلام موجودیت کرد و در حال تحکیم موقعیت خود در این کشور است و طالبان نیز به هیچ عنوان حاضر به پذیرش داعش در مناطق تحت نفوذش نیست؛ موضوعی که می‌تواند به معنای تقسیم جغرافیایی افغانستان برای استقرار طالبان و گروه تروریستی داعش باشد.

 

اهداف حضور داعش در افغانستان
   گروه تروریستی داعش با انفجار‌ها و حملات تروریستی متعدد از جمله انفجار مسجد امام زمان (عج) شهر گردیز، مرکز فرهنگی تبیان، مسجد شیعیان در هرات و مرکز آموزشی موعود در غرب کابل کوشید با قدرت هر چه تمام در افغانستان اعلام موجودیت کند.

   این اماکن که فرهنگی و مذهبی هستند نه تنها ماهیت فعالیت و موجودیت گروه تروریستی داعش را در این کشور نشان می‌دهد بلکه عملکرد آن بیانگر تلاش این گروه برای ایجاد رعب و وحشت در میان مردم افغانستان بخصوص شیعیان این کشور است.

ابراز تردید در مورد پایان کار داعش در شرق افغانستان
   بی تردید خبر اعلامی محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان مبنی بر پایان کار داعش در شرق این کشور، برای مردم منطقه مسرت بخش است و پیروزی مهم برای ارتش افغانستان محسوب می‌شود اما انتشار برخی گزارش‌ها درباره عملیات ارتش افغانستان با همکاری نیرو‌های داوطلب مردمی در ننگرهار تا حدی پایان کامل کار داعش را در این ولایت با ابهام روبرو می‌کند.

   پس از اعلام وزارت دفاع افغانستان مبنی بر تسلیم شدن ۵۴۲ عضو داعش به همراه خانواده هایشان به نیرو‌های دولتی در شهرستان آچین ولایت ننگرهار، گروه طالبان، دولت و ارتش افغانستان را به نجات عناصر داعش از محاصره این گروه متهم کرد.

   پیشتر نیز گزارش‌های مشابهی منتشر شده بود اما هیچگاه دولت و ارتش افغانستان در این خصوص پاسخگو نبوده اند. موضوع دیگری که کارشناسان نظامی از جمله در روسیه را نگران تحولات آتی امنیتی افغانستان می‌کند انتشار برخی گزارش‌ها در مورد احتمال جابجایی نیرو‌های داعش از شرق افغانستان به سمت غرب و شمال این کشور است.

  "سرگئی بیسیدا " رئیس دپارتمان روابط بین المللی سرویس امنیتی فدرال روسیه در شانزدهمین نشست روسای دستگاه‌های اطلاعاتی که در شهر "کازان" این کشور برگزار شد تاکید کرد، سرویس‌های ویژه آمریکا در انتقال عناصر تروریستی داعش به مناطق شمالی افغانستان با هدف بی ثبات کردن آسیای مرکزی مشارکت دارند.

   "عاشق الله سادات" فرماندار شهرستان آچین ولایت ننگرهار هم به تازگی از حضور اتباع خارجی همچون پاکستانی، چچنی، تاجیک و ازبک در گروه تروریستی داعش در این منطقه خبر داده بود که هدف آنان بی ثبات کردن کشور‌های همسایه شمالی و غربی افغانستان است اما با توجه به تابعیت تروریست‌ها به نظر می‌رسد جابجایی آنان در بخش‌های مختلف جغرافیایی افغانستان بی ارتباط با حضور قومیت‌های مرتبط در دو سوی مرز و توانایی تاثیر گذاری آنان نیست که از چند جهت قابل توجه است:
   اول آنکه حامیان مشترک طالبان و داعش در حال باز تعریف حوزه فعالیت این دو گروه در افغانستان هستند.
  دوم آنکه حامیان داعش و طالبان در حال بازتعریف ماموریت‌های جدید این دو گروه در افغانستان هستند و در صورت توافق آمریکا و طالبان و حضور این گروه در ساختار سیاسی افغانستان، نقش داعش با ماموریت جدید در مناطق مرزی این کشور (غیر از شرق افغانستان) پر رنگ‌تر خواهد شد.
  سوم آنکه گروه تروریستی داعش عمدتا از عناصر غیر بومی افغانستان تشکیل شده است. از اینرو به نظر می‌رسد پاکستان از پیامد‌های حضور بلند مدت و ریشه انداختن آنان در نزدیکی مرز‌های خود در ولایت ننگرهار افغانستان نگران بود و تلاش کرد آن‌ها را از این منطقه دور کند که احتمالا دیدار اخیر فیض حمید رئیس سازمان اطلاعات ارتش پاکستان (آی اس آی) از کابل بی ارتباط با این موضوع و نگرانی نبوده است.
   چهارم آنکه با توجه به اهداف تعریف شده برای گروه تروریستی داعش در افغانستان که مقامات روسیه بار‌ها نسبت به آن ابراز نگرانی کرده اند حضور عناصر داعش در مناطق غربی و شمالی افغانستان به معنای وارد شدن این گروه تروریستی به فاز عملیاتی است.
  در حالی که شمارش آرا چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری افغانستان همچنان ادامه دارد، سفر محمد اشرف غنی رئیس جمهوری این کشور (از نامزد‌های انتخاباتی) به ننگرهار و اعلام پایان کار داعش در شرق افغانستان، مساله‌ای مهم و قابل توجه است.

  آغاز عملیات گسترده ارتش این کشور در این منطقه و اعلام پیروزی‌های پی در پی بر طالبان و داعش از سوی اشرف غنی، چنانچه با پاسخگویی مقامات نظامی افغانستان در باره ابهامات موجود در مورد تغییر جغرافیایی حضور داعش همراه باشد قطعا تاثیر بیشتری بر افکار عمومی و محافل منطقه‌ای و بین المللی خواهد داشت.

 

مجید وقاری 

کارشناس مسائل غرب آسیا