گیلان پیشرو در تولید فسیل زنده خزر

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز گیلان؛ قدمت زیستی این بومیان خزر به 150میلیون سال پیش بر می گردد، شاید برای همین است که از آنها به عنوان فسیل زنده خزری یاد می کنند.
ماهی هایی که گونه های مختلفش با تخمک های طلایی، خاکستری و سیاه، یکی از گران ترین و مغذی ترین غذاهای دنیا را تولید می کنند.
آبزیانی که تا همین چند سال پیش باید پی شان را از دل دریا و سردهنه برخی رودخانه ها می گرفتند و دست به تور می شدند اما حالا صید بیش از ظرفیت، قاچاق و آلودگی دریای خزر آنها را در خطر انقراض قرار داده است؛ به طوری که کشورهای حاشیه خزر برای حفظ ذخایر این گونه ماهی، صید شان را از سال2011 ممنوع کرده اند.
آنطور که مدیرکل شیلات گیلان می گوید: همین چندی پیش هم در نشست کمیته منابع خزر با حضور مسئولان کشورهای حاشیه این دریا، تجارت انواع ماهی خاویاری خزر ممنوع اعلام شد و صید، فقط با هدف تامین مولدین برای بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری خزر مجاز است.
صمد درویشی توضیح می دهد که شیلات ایران، از حدود 20سال پیش، دست به کار پرورش این گونه از ماهیان شد و با اجرای طرح پرورش ماهیان خاویاری، پای این ماهیان دریا را به خشکی و استخرهای خاکی، بتنی و گاه به مخازن فایبر گلاس و آلیاژی سیار، باز کرد؛ طرحی که با هدف جبران خلا ناشی از کاهش صید ماهیان خاویاری، در قالب برنامه پرورش ماهی خاویاری در محیط های محصور و آب های شیرین، منابع آب های داخلی و زمین های ساحلی، کلید خورد و برای اجرا در اختیار متقاضیان بخش خصوصی قرار گرفت.

تولید پر و پیمانه گیلان از خاویار
مدیرکل شیلات گیلان با بیان اینکه در حال حاضر در 16 استان کشور، ماهی خاویاری پرورش داده می شود گفت: براساس آخرین آمار انتشار یافته از سوی سازمان شیلات ایران، سالانه بیش از 6هزار تن گوشت ماهیان خاویاری و 6تن خاویار در 127مزرعه پرورش ماهیان خاویاری کشور تولید می شود که گیلان با داشتن 47مزرعه صنعتی و 30مزرعه خرد و خانگی و تولید سالانه هزار تن گوشت ماهی خاویاری و 2ونیم تن خاویار پرورشی، توانسته مقام نخست تولید این محصول گرانبها را در کشور کسب کند.
صمد درویشی فیل ماهی، سیبری، استرلیاد، بستر، تاس ماهی ایرانی و اوزون برون را از گونه های پرورشی ماهی خاویاری در گیلان برشمرد گفت: فیل ماهی نسبت به دیگر گونه ها با اقلیم گیلان سازگارتر است و بیشتر از دیگر گونه های ماهیان خاویاری در استان پرورش داده می شود.

وقتی گوهر سیاه چند سر و گردن بالاتر از طلای سیاه خودنمایی می کند!
مدیرکل شیلات گیلان با بیان اینکه دوره بازدهی و بلوغ ماهیان خاویاری بین 8تا10 سال است گفت: هر کیلوگرم خاویار در بازارهای جهانی، به طور میانگین بین 700 تا هزار یورو و در بازارهای داخلی بین 5تا7 میلیون تومان به فروش می رسد.
صمد درویشی با بیان اینکه گوشت ماهی خاویاری هم با توجه به گونه این ماهی متفاوت است گفت: هر کیلو گرم گوشت فیل ماهی خاویاری که بیشترین سهم را در سبد تولید دارد، در بازارهای ایران 90تا110 هزار تومان است.
وی ارزش ارزی 2و نیم تن خاویار پرورشی گیلان را حدود 2میلیون و 200هزار یورو اعلام و تاکید کرد: از آنجا که خاویار پرورشی از مبادی مختلف از جمله کالای همراه مسافر صادر می شود، آمار دقیقی از مقدار صادرات آن در دست نیست اما می توان گفت : بخش عمده ای از خاویار پرورشی ایران و گیلان صادر می شود.
مدیرکل شیلات گیلان با بیان اینکه ارزش هر کیلوگرم خاویار در بازارهای جهانی با ارزش تقریبا 15تا20 بشکه نفت، برابری می کند گفت: با توجه به تحریم های نفتی و نیز، جهت گیری سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور برای بودجه سال99، بر اساس منابع خارج از فروش نفت، افزایش تولید و صادرات خاویار پرورشی با توجه به ارزش بالای اقتصادی آن در بازارهای جهانی، می تواند افزون بر ارز آوری، در تامین بخشی از نیاز بودجه سالانه کشور هم نقش آفرین باشد.
صمد درویشی در خصوص یکی دیگر از مزیتهای سودآوری پرورش ماهیان خاویاری گفت:حدود 30تا40 درصد از درآمد حاصل از فروش ماهیان خاویاری، سودآوری خالص برای پرورش دهندگان است.

شهرک پرورش ماهیان خاویاری میانبری برای رسیدن به آینده ای روشن تر
معاون آبزی پروری شیلات گیلان در خصوص مزیتهای شهرکهای پرورش ماهیان خاویاری می گوید: این شهرکها به طور معمول در کنار ساحل، مجموعه ای از امکانات و زیرساختهای پرورش ماهی خاویاری و نیز امکان دسترسی به آب دریا را فراهم می کند و به طور عمده در مناطقی ایجاد می شود که قطب پرورش این گونه از ماهیان است، تا دسترسی به ماهی های مولد هم آسان تر شود.
عظیم مدبری افزود:مجموعه ای از این مزیتها باعث شد تا شهرک 40هکتاری پرورش ماهیان خاویاری در کنار ساحل شهرستان تالش ایجاد شود که واگذاری زمین های آن به سرمایه گذار از سال96 آغاز شده است.
وی می گوید: تاکنون 5هکتار از زمین های این شهرک ساحلی با فضای مفید پرورش 250تن به یک سرمایه گذار واگذار شده است و چنانچه هر 40هکتار زمین این شهرک به سرمایه گذاران دیگر واگذار شود و در آن پرورش ماهی خاویاری پا بگیرد، در سال های آینده، هزار تا 2هزار تن به ظرفیت پرورش ماهیان خاویاری گیلان افزوده خواهد شد و تحول عظیمی در تولید این محصول ارزشمند در کشور ایجاد خواهد شد.
معاون آبزی پروری شیلات گیلان البته از پروش ماهی خاویاری در مزارع خرد و کوچک خانگی هم خبر می دهد و می گوید: افزون بر مزارع صنعتی چند سالی است، مزارع خرد و خانگی پرورش ماهیان خاویاری، با استفاده از تسهیلات مشاغل خانگی در روستاها پاگرفته و هر خانوار روستایی که امکاناتی چون آبگیری با دبی0/3 تا نیم لیتر در ثانیه از آبهای جاری و چاه های سطحی ونیز زمین تا حدود 100تا200 مترمربع داشته باشد، می تواند یک مزرعه باظرفیت پرورش کمتر از 2تن ماهی خاویاری راه اندازی کند.

وقتی کمک های مالی دست پرورش دهدگان را می گیرد
معاون آبزی پروری شیلات گیلان با بیان اینکه متقاضیان با مراجعه و ثبت تقاضا در سامانه سیتا می توانند به ازای پرورش هر یک تن ماهی خاویاری حدود 70تا75 میلیون تومان تسهیلات سرمایه گذاری برای راه اندازی اسختر پرورش ماهی خاویاری و سرمایه در گردش دریافت کنند گفت: براساس توافق نامه ای که در سال96 بین بنیاد علوی، استانداری گیلان و بانک سینا منعقد شد، سود 18درصدی تسهیلات پرورش ماهیان خاویاری بین این 3طرف تقسیم و بار مالی دریافت تسهیلات برای وام گیرندگان کاهش یافت.
عظیم مدبری در تشریح این موضوع افزود: 8درصد از سود این تسهیلات را وام گیرنده، 5درصد را سازمان مدیریت و برنامه ریزی و 5درصد دیگر از سود تسهیلات را هم بنیاد علوی پرداخت می کند.
وی می گوید: بر این اساس پارسال 7طرح در مجموع با ظرفیت اسمی تولید 110تن گوشت ماهی خاویاری و 2تن خاویار به بانک های عامل معرفی و 8میلیارد تومان تسهیلات به متقاضیان پرداخت شد.
معاون آبزی پروری شیلات گیلان با بیان اینکه شیلات استان، در حال پیگیری برای تامین اعتبارات تسهیلات امسال است گفت: افزون بر این امسال از محل تبصره 18تسهیلاتی با سود 9تا15 درصد به متقاضیان طرحهای پرورش ماهی خاویاری پرداخت می شود که تا کنون تعدادی از سرمایه گذاران را به بانکها معرفی کرده ایم و برخی از طرحها هم در مرحله بررسی قرار دارد.

چند لحظه درنگ، پای مزارع پرورش ماهی خاویاری
رسول علینژاد کارشناس ارشد مهندسی شیلات یکی از پرورش دهندگان ماهی خاویاری در گیلان است که کارش را با پرورش 10هزار قطعه بچه ماهی خاویاری از سال85 شروع کرد و از سال94 زمان بازدهی ماهیان خاویاری تاکنون حدود 2تن خاویار برداشت و افزون بر بازارهای ایران به بازارهای روسیه، انگلیس و فرانسه صادر کرده است.
او می گوید: در این مدت بیش از 100تن گوشت ماهی خاویاری را هم روانه بازار کرده است .
این بهره بردار 46ساله اگرچه می گوید: ماهیان خاویاری پرورشی ایران، بازار خوبی در خارج از کشور دارند اما در عین حال از اینکه برخی، در مواقعی خاویار بی کیفیت تولید مناطق دیگر دنیا را به نام ایران عرضه می کنند، نگران است که نکند خاویار تولید ایران از چشم بازارهای بین المللی بیفتد.
دکتر ترکمانی مدیرعامل یکی از شرکتهای پرورش ماهی خاویاری در گیلان هم می گوید: این شرکت، پرورش ماهی خاویاری را از سال87 با 8هکتار استخر خاکی و 5هزار قطعه ماهی خاویاری آغاز کرد و حالا تولید را در 2هکتار استخر بتنی به 9هزار قطعه ماهی رسانده است.
او می گوید: ماهیان خاویاری این شرکت پرورشی از سال97 به سن خاویار دهی رسیده اند و تا کنون هزار و 800کیلوگرم خاویار از این ماهیان پرورشی استحصال شده است.

آنطور که دکتر ترکمانی توضیح می دهد: در 2سال اخیر حدود 20تن گوشت ماهی خاویاری هم تولید و روانه بازار کرده است.
او با بیان اینکه 90درصد محصول این شرکت صادر و 10درصد بقیه در بازارهای داخلی فروخته می شود گفت: اگر بهره برداران از شیوه های اصولی تولید و گونه های مختلف زودبازده برای پرورش استفاده کنند، پرورش ماهیان خاویاری برای شان بسیار سود آور خواهد بود.
این دارنده مدرک دکترای شیلات البته از مشکلاتی چون افزایش 4برابری قیمت غذای ماهیان خاویاری از 2سال قبل تا کنون، کمبود مراکز تکثیر و بچه ماهیان خاویاری، نبود تسهیلات سرمایه در گردش و نیز عرضه خاویار بی کیفیت با نام و برند خاویاری ایرانی در بازار و کمبود نظارتها در این باره گلایه داشت. 
مشکلاتی که مسئولان شیلات گیلان هم تا حدودی به آن اذعان داشتند و اعلام کردند: شیلات استان افزون بر ارائه خدمات فنی و کارشناسی به پرورش دهندگان و تامین بخشی از نیاز بچه ماهیان خاویاری تلاش می کند، با رایزنی با نهادهای مربوطه این مشکلات تا حدود زیادی مرتفع شود ومسیر برای اقتصادی تر شدن پرورش ماهی خاویاری در گیلان هموار تر شود.
آنطور که این مسئولان می گفتند: با فعال تر شدن 5مزرعه تکثیر ماهیان خاویاری با ظرفیت تکثیر یک و نیم میلیون قطعه بچه ماهی خاویاری، مشکل کمبود بچه ماهی خاویاری در سالهای آینده حل خواهد شد.

گوهر خاویار درخشان بر گردن صادرات
هرچند گیلان آرمیده در جنوب پهنه خزر، همین حالا هم بر سکوی نخست تولید خاویار پرورشی قرار دارد اما باید به این آبزیانی که همچون صدف، گوهر گرانبها در دل خود می پروانند و جمعیت زیادی از آنها هنوز به سن بلوغ نرسیده اند، چند سالی زمان داد تا گوهر وجود خود را عرضه و پرورش دهندگان را دست پُر کنند.
واقعیت این است، گوهری که قیمت هر قوطی یک کیلویی آن، تقریبا با قیمت 15تا20 بشکه نفت برابری می کند، حالا به جای اعماق خزر، همین جا بیخ گوش بعضی ها در مزراع کوچک و بزرگ، حتی در حیاط برخی خانه های روستایی، دست یافتنی شده و امید می رود با حمایت های بیشتر، کیسه ارز آوری با صادراتی غیر نفتی را حسابی پُر کند !

نویسنده: مریم امدادی

گیلان پیشرو در تولید فسیل زنده خزر گیلان پیشرو در تولید فسیل زنده خزر گیلان پیشرو در تولید فسیل زنده خزر گیلان پیشرو در تولید فسیل زنده خزر گیلان پیشرو در تولید فسیل زنده خزر گیلان پیشرو در تولید فسیل زنده خزر گیلان پیشرو در تولید فسیل زنده خزر گیلان پیشرو در تولید فسیل زنده خزر گیلان پیشرو در تولید فسیل زنده خزر