لرزه بر جان آذربایجان

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز آذربایجان شرقی زمین لرزه 10 ثانیه طول کشید.انگار که در گهواره کودکی تکان می خوردم! اما محکم تر و البته ترسناک.فورا بلند شدم.ساعت 2:17 دقیقه بامداد 17 آبان ماه است و از سر و صدای اطراف مطمئن شده ام زلزله ای رخ داده است .
پایگاه اینترنتی مرکز لرزه نگاری کشور مطابق معمول به دلیل مراجعات بسیار از دسترس خارج است اما دقایقی بعد نخستین اخبار منتشر می شود. کانون زلزله شهر ترک میانه ، بزرگی آن 5.9 و در عمق 8 کیلومتری از زمین بوده است اما به قدری قدرت داشته که ما با فاصله 250 کیلومتر آن را در تبریز حس کردیم.

شرق و جنوب شرق استان درگیر حادثه
بر اساس خبری که مدیر کل مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی دقایقی بعد از حادثه داد از میان 6 شهرستان اطراف کانون زلزله ، شهرستانهای میانه وسراب دچار آسیب بسیاری شده اند .
همه جانباخته های زلزله از روستای ورنکش شهرستان میانه بودند و صدها نفر در بخش ترکمانچای و دهها نفر در شهرستان سراب مصدوم شدند.
فرماندار میانه اطلاعات اولیه حادثه را چنین اعلام می کند : ریزش کوه در جاده میانه - بستان آباد بر اثر زلزله بامداد امروز موجب مسدود شدن مسیر دسترسی شده بود که با تلاش راهداران در کمترین زمان ممکن تردد برقرار شده است.
به گفته مشایخی ، روستاهای ورنکش و ورزقان بخش ترکمانچای بیشترین آسیب ها را دارند و در اولین ساعت حادثه تخریب بیش از 30 خانه گزارش شده است.
اولین تصاویر از مناطق زلزله زده به دستمان می رسد . مردم هراسان از خانه ها بیرون آمده اند و در معابر و خیابانها تجمع کرده اند. سرمای شب منطقه کوهستانی نیازی به توصیف ندارد . عده ای پتو بر سر کشیده و همراه بچه هایشان چمباتمه نشسته اند .برخی هم آتش کوچکی روشن کرده و کنار آن ایستاده اند. برخی هم به اجبار داخل خودروها هستند.
دیوارهای فروریخته و در و پنجره های شکسته تصویر تکراری هر زلزله ای است .
تخریب حتی به خودروهای داخل حیاطها یا پارک شده در معابر هم رحم نکرده است. یک طرف خودرویی زیر آوار له شده و در طرف دیگر از یک تراکتور تنها دماغه اش مانده است.
بانوی سالمندی می گوید : با عروس و نوه ام خواب بودیم . ناگهان خانه ویران شد . تا به خودمان بیاییم ، زیر آوار بودیم. همه جا تاریک بود و همسایه ها به دادمان رسیدند تا بیرون بیاییم.

آغاز امدادرسانی
بلافاصله تیمهای امدادی جمعیت هلال احمر شهر‌های آذربایجان شرقی به کانون زلزله بخش ترک شهرستان میانه اعزام و 2 فرودند بالگرد برای پایش هوایی و امدادرسانی آماده می شوند.
در نخستین ساعات بعد از وقوع حادثه، پیوندی، رئیس جمعیت هلال احمر کشور ازاسکان اضطراری 60 درصد زلزله زدگان خبر می دهد. مواد غذایی 72 ساعته هم برای توزیع بین زلزله زدگان به منطقه حادثه دیده حمل شده است.
فرمانده قرارگاه شمال غرب ارتش هم دستور آماده باش به همه یگان‌های مستقر در آذربایجان شرقی، اردبیل، آذربایجان غربی و بخشی از استان کردستان صادر کرده و نیروی انسانی، امکانات درمانی و تجهیزات امدادی لازم توسط تیپ ۴۰ متحرک هجومی در میانه مستقر شده است.
رئیس جمهور، در تماسی تلفنی با استاندار آذربایجان شرقی، دستور داده همه امکانات برای کمک رسانیِ موثر و سریع در مناطق زلزله زده و رفع نیازهای فوری و ضروری زلزله زدگان بسیج شود.
شورای اداری بخش ترکمانچای قبل از طلوع آفتاب با حضور استاندار برگزار می شود. پورمحمدی می گوید : 6 شهر و 145روستا در میانه وسراب آسیب دیده است. روستای ورنکش مقصد اول امداد رسانی هاست.
آواربرداری آغاز شده و هیچ زلزله زده‌ای زیر آوار وجود ندارد. به جز یک روستا که شبکه گاز آن دچار حادثه شده ، در تمامی روستاها خدمات گاز و آب و برق برقرار است.
فرمانده سپاه عاشورا هم در بازدیدی که از منطقه دارد از بسیج همه امکانات سپاه برای امدادرسانی به مردم خبر می دهد.
سردار عابدین خرم می گوید: مردم نگران نباشند در حال حاضر همه دستگاه‌های اجرایی، امدادی و بهداشتی در منطقه حضور دارند و گروههای جهادی نیز ملحق می شوند تا روند اسکان و آواربرداری سرعت بگیرد.
نجار، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، گروه هایی برای ارزیابی دقیق میزان خسارات به منطقه زلزله زده استان اعزام شده اند و در اولین فرصت ممکن براساس ارزیابی های دقیق، اعتبار لازم برآورد و به دولت اعلام خواهد شد.
وی با اشاره به انتشار برخی مطالب در فضای مجازی مبنی بر اینکه زلزله اصلی با قدرت بیشتر در راه است گفته : کارشناسان اعلام کرده اند که پس لرزه های موجود، نگرانیها درباره زلزله های بزرگ بعدی را از بین می برد.
35 پس لرزه بعد از زلزله شهر ترک میانه تا ساعت 6 صبح ثبت شده که بیشترین قدرت این زلزله ها 4 و 3 دهم ریشتر و کمترین آنها 2 و نیم ریشتر بوده است.

تا اذان ظهر چیزی نمانده . معاون اول رئیس جمهور از استاندار آذربایجان شرقی پیگیر وضعیت امداد رسانی است و رئیس مجلس شورای اسلامی در پیامی تلفنی هم با هموطنان آسیب دیده همدردی می کند.
نماز جمعه تبریز با حضور همیشه پرشور مردم برگزار می شود و نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی با تسلیت به خانواده های جانباختگان حادثه زلزله شهرستان میانه می گوید : دستگاه های خدمات رسان با بسیج همه امکانات در پیگیری نیازهای مردم حادثه دیده اهتمام ویژه داشته باشند و در صورت نیاز به کمک های مردمی، پایگاه های جمع آوری کمک های نقدی و غیر نقدی را فعال کنند.

جان باختن 5 روستایی و مصدومیت بیش از500 نفر
گفتگویی با رئیس اورژانس پیش بیمارستانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز دارم. دکتر رحمانی می گوید : شهرستان میانه (238 نفر آسیب دیده و 5 فوتی)، شهرستان سراب(261 آسیب دیده ) ، شهرستان هشترود( 30نفر آسیب دیده ) مجموع آسیب دیدگان زلزله صبح امروز استان آذربایجان شرقی را تا ساعت 14 روز جمعه شامل می شود.
از این تعداد 31 نفر بستری و مابقی تحت اقدامات درمانی سرپایی قرار گرفته و ترخیص شدند.

تعطیلی مدارس و آغاز عملیات خدمت رسانی
در پی وقوع زلزله در آذربایجان شرقی مقاطع تحصیلی در شهرستانهای میانه و سراب و شهر نظرکهریزی از 18 آبان تا اطلاع ثانوی تعطیل اعلام می شود.
این تصمیم با توجه به شرایط موجود و نگرانی حاکم در مناطق زلزله زده و همچنین استفاده از فضای مدارس به عنوان محل های اسکان اضطراری و بنا بر تصمیم ستاد مدیریت بحران استان اتخاذ شده است.
قرارگاه شهید باکری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در منطقه زلزله زده استان با دستور فرمانده کل سپاه به منظور مدیریت، ساماندهی و سرعت بخشی به عملیات امداد و خدمت رسانی به زلزله‌زدگان فعالیت می کند و تا عادی شدن وضع زندگی جاری مردم ، در کنار آنان بوده و همراه باسایر دستگاه‌ها و سازمان‌ها در مناطق زلزله ‌زده به تامین امکانات و نیازمندی‌ها خواهند پرداخت.
در ساعات پایانی 17 آبان ماه نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی به منظور ابلاغ پیام همدردی رهبر معظم انقلاب به زلزله زدگان از روستاهای خسارت دیده میانه بازدید می کند.
حجت الاسلام و المسلمین آل هاشم صبح 18 آبان ماه نیز در مسجد روستای ورنکش دیداری با مردم دارد و می گوید : نیاز اصلی در این مناطق تامین کانکس است . در سرمای شدید نمی توان به اسکان در چادر بسنده کرد.

تخریب دو هزار و 300 خانه در زلزله آذربایجان شرقی
مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان شرقی می گوید : زمین لرزه دیروز این استان به حدود دو هزار و 300 واحد مسکونی روستایی خسارت وارد کرده است.
او ادامه می دهد : یک هزار و 700 واحد مسکونی در 40 روستای شهرستان میانه و 600 خانه در 20 روستای شهرستان سراب در این حادثه دچار تخریب شده است.

اسکان اضطراری 3100 نفر از زلزله ‌زدگان
رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر از اسکان اضطراری 3100 نفر از زلزله‌زدگان آذربایجان شرقی خبر می دهد.
به گفته سلیمی این افراد در اردوگاه اسکان یا به صورت فردی، با نصب 776 دستگاه چادر اسکان داده شده اند. 1242 بسته غذایی 72 ساعته، 2370 پتو، 2000 بطری آب معدنی، 365 شعله والور، 3700 کیلوگرم نایلون پوششی، 909 تخته موکت و 440 ست ظروف در میان حادثه‌دیدگان توزیع شده است.به بخشهای مختلف روستای ورنکش که مقصد اول امدادهاست ، سری می زنم. در مقابل اغلب خانه ها چادر زده اند . برخی منازل آسیب جزیی دیده و برخی هم ترکهای عمیق دارد . خانه های قدیمی و خشتی هم که به کل از بین رفته اند.
چیزی که مانع تردد وسایل نقلیه سنگین برای آوار برداری است ، خودروهای شخصی وسط روستاست که همه معابر را اشغال کرده اند. برخی متعلق به اهالی است اما برخی هم نه.!!!
مرد جوانی کنار خودروی گران قیمی ایستاده است . سوال می کنم چه خبر؟ می گوید : من ساکن تهرانم و برادرم در میانه است.مادرمان اینجا ساکن است. می گویم ظاهرا خانه اش هم خیلی قدیمی است! جواب می دهد بله. ماشین برادرم که دیروز مهمان بوده ، به خاطر ریختن دیوار خانه تقریبا نصفش له شده است ... ما هم امروز آمده ایم کارهای اسکان مادرم را ردیف کنیم.
درون یکی از کوچه ها تمام اثاث خانه ها پخش شده است . عده ای وسایل سالم را بار وانت می کنند تا به خانه خویشاوندان ببرند.
خانواده ای هم مقابل خانه شان ایستاده اند .
خانمی می گوید : از لوازم ما تقریبا چیزی نمانده . خانه مان خشتی نبود ولی اصولی هم نساخته بودیم. خودمان هم به زور سالم درآمدیم!
پسرش توضیح می دهد : چادر داده اند ولی در این سرما کارساز نیست.شب بوی دود والور اذیتمان می کند. بسته های غذایی هم فقط کنسرو است.آن هم نه به تعداد افراد خانواده ...
در میان آمد و رفت مسئولان و بررسی ها و ارزیابی ها برای تصمیم گیری در جلسه ستاد مدیریت بحران که قرار است امشب در استانداری تشکیل شود ، خبر ناگواری داغ مردم را تازه تر می کند.
زن و شوهری در اثر نشت گاز مونوکسید کربن در داخل چادر در روستای زلزله زده شالقون سراب جان باخته اند.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما این زوج که از ترس تکرار زمین لرزه به چادر پناه برده بودند ،برای گرم کردن خود زغال روشن کرده و دچار خفگی شده اند.
با این حال نوزاد 15 روزه آنها در بیمارستان احیا شده است.

پایش خدمت رسانی به زلزله زدگان
آیت الله رئیسی، رئیس قوه قضاییه در پیامی با ابراز ھمدردی با آسیب دیدگان زلزله آذربایجان شرقی، دستور رسیدگی به مشکلات آنھا را صادر کرده است.
خلیل اللهی رئیس کل دادگستری استان هنگام بازدید از روستا گفتگو می کنم. توضیح می دهد که دستگاه قضا به منظور بررسی کیفیت خدمات رسانی و مدیریت بحران دستگاههای اجرایی و همچنین ایجاد امنیت در مناطق تلاش می کند. نیروی انتظامی وظیفه مراقبت از جان و مال مردم را عهده دار است .

قدمهای اول بازسازی
رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی هم وارد منطقه شده است.
تابش می گوید : بر اساس برآوردهای اولیه 2 هزار و 700 واحد مسکونی زلزله زده آذربایجان شرقی به ساخت یا تعمیر نیاز دارد.
او با اشاره به مقاوم سازی بیش از 50 درصد از مساکن روستایی منطقه در طول سالهای گذشته خاطرنشان می کند : تقریبا تمامی این منازل از آسیب در امان مانده اند و می توانند محلی برای اسکان خسارت دیدگان دیگر واحدها تا پایان عملیات بازسازی باشند.
از تابش در خصوص تامین کانکس سوال می کنم.توضیح می دهد : در حال حاضر در اولویت نیست.چرا که به نوعی هزینه موازی تحمیل می کند. اگر زلزله زدگان به صورت استیجاری در منازل ایمن منطقه ساکن شوند ، تمامی نیرو و هزینه ها برای سرعت بخشیدن به بازسازی متمرکز می شود.

پورمحمدی ، استاندار آذربایجان شرقی هم با حضور در روستاهای زلزله ‌زده تیرشاب و دونیق از توابع بخش مرکزی شهرستان سراب، از روند کمک‌رسانی و ارائه خدمات به آسیب‌دیدگان بازدید کرده است.
به گفته وی ، در شهرستان سراب در اثر زلزله دیروز ، 600 واحد مسکونی در 30 روستا 5 تا 100 درصد تخریب شده ضمن آنکه بیشترین تلفات احشام هم در این شهرستان صورت گرفته است.

تامین کمک هزینه کارگری در مناطق زلزله زده
شغل اغلب مردم در این روستاها دامداری و کشاورزی است . آنهایی که دامهای خود را از دست داده اند حالا دیگر منبع درآمدی ندارند. وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی در این خصوص تدابیری اتخاذ کرده که رومیانی از طرف وزیر با حضور در مناطق زلزله زده خبر از عملیاتی شدن آن می دهد.
او توضیح می دهد : در مرحله اول برای آن دسته از افرادی که پوشش بیمه ای دارند ، مستمری بیمه بیکاری تعلق می گیرد تا برای تامین معیشت درصد مهمی از خانوارها مشکل حادی نداشته باشیم.

کمکهای مردمی از راه می رسد
ارسال اقلام امدادی از تبریز ، تهران ، مراغه ، هریس و مرند به زلزله زدگان موجب التیام بخشی از آلام مردم شده است. نزدیک وانتی که مشغول پخش کمکهاست می شوم.
مرد جوانی می گوید : ما لوازم بهداشتی و شوینده آورده ایم. همچنین لباسهای گرم و آب معدنی و برخی مواد غذایی برای چند روز آینده که از خیرین جمع آوری کرده ایم را توزیع می کنیم.
تیم تراکتور سازی تبریز به کمک هم استانی ها آمده است.مدیرعامل این باشگاه با کاروان کمکها شامل7 کامیون که عمدتا مواد غذایی هستند ، به منطقه آمده است.

مدیریت تلفات و خسارات در بخش کشاورزی
از اولین ساعات اکیپهای دامپزشکی هم مشغول جمع آوری احشام تلف شده و دفع بهداشتی آنها بوده اند. یکی از دامپزشکان توضیح می دهد : ما سعی می کنیم قبل از پایان 48 ساعت حادثه ، این کار را تمام کنیم . چون بعد از آن امکان انتشار آلودگی و بروز عفونت وجود دارد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گزارش می دهد : در 65 روستاي خسارت ديده از زلزله در 2شهرستان ميانه و سراب در مجموع تعداد 320 اماكن دامي خسارت ديده و 995 رأس دام سبك و 351 رأس دام سنگين تلف شده است.

چادرهای اسکان و تصاویر تلخ و شیرین
شب که می شود توان بیرون ماندن نیست. سری به چادرهای اسکان اضطراری می زنم. نیروهای امدادی همچنان مشغول تهیه آمار و توزیع اقلام هستند.
یکی از داوطلبان هلال احمر بچه ها را دور هم جمع کرده و با یک بازی سعی در سرگرم کردن آنها دارد. امیرعلی پسر 8 ساله ای که جلو آمده می گوید : کلاسهای مدرسه ما دیوارهایش ریخته . دیگر نمی دانم کجا درس خواهیم خواند.
عاطفه دختر 12 ساله هم می گوید : خیلی سردمان است . تمام لباسهای زمستانی ام را روی هم پوشیده ام اما دیشب خوابم نبرده .امشب را نمی دانم.
در یکی از چادرها با مادری همصحبت می شوم. اشاره به والور نفتی می کند که وسیله گرمایش چادر است. سوال می کنم احتیاط می کنید؟ می گوید : بله. دیشب هم به نوبت بیدار شده ایم و اندکی زیپ چادر را باز گذاشته ایم تا هوا تازه شود. من 4 تا بچه دارم.
در میان گفتگوها متوجه می شوم گرم کننده های برقی در راه این روستاهاست تا ایمنی بیشتر شود.
اغلب مردان را می بینم که ظرف غذا به دست وارد محوطه می شوند. رد غذا را که می گیرم به حسینیه روستا می رسم. گویا خیری از صبح 17 آبان مستقر شده و غذای رایگان توزیع می کند.
سراغش را که میگیرم ، پیرمردی بشاش را معرفی می کنند که کنار دیگ بزرگ آبگوشت نشسته. می گوید : اصالتا اهل همین روستای ورنکش هستم اما سالهاست ساکن تهرانم. اینجا روزانه سه وعده غذایی توزیع می کنیم. تقریبا هر روز بیش از 4 هزار پرس پخت می کنیم.

پرداخت هزینه اسکان موقت به زلزله ‌زدگان آذربایجان‌ شرقی
زلزله‌ زدگان آذربایجان‌ شرقی 100 میلیون ریال هزینه اسکان موقت دریافت می کنند. این خبری است که شب 18 آبان پس از پایان جلسه ستاد مدیریت بحران در استانداری اعلام میشود.
رئیس مدیریت بحران کشور می گوید : با درخواست مدیران استانی این مبلغ از 60 به 100 میلیون ریال افزایش یافته و این کمک ها از طریق بنیاد مسکن و دهیاری‌ها در اختیار زلزله زدگان قرار خواهد گرفت.
نجار با اشاره به تامین لوازم ضروری زلزله زدگان مانند مواد غذایی و موادسوختی و گرمایشی ادامه می دهد : این میزان کمک بلاعوض با توجه به فرارسیدن فصل سرما به منظور سرعت دهی به اسکان زلزله زدگان به جای کانکس به خانواده هایی که واحد مسکونی خود را از دست داده اند تعلق می گیرد.
500 میلیون ریال تسهیلات برای واحدهای شهری و 400 میلیون ریال برای واحدهای روستایی با سود 4 درصد همچنین 100 میلیون ریال نیز تسهیلات بلاعوض به زلزله زدگان پرداخت می شود.
علاوه بر این تسهیلات 150 میلیون ریال نیز برای تهیه اسباب و اثاثیه مسکن به زلزله زدگان پرداخت می شود که 50 میلیون ریال آن بلاعوض است.

بازسازی واحدهای مسکونی ، اولویت اول در منطقه زلزله زده
تا کنون بیش از 400 پس لرزه در مناطق زلزله زده آذربایجان شرقی روی داده است و تامین مسکن امن برای مردم در سریع ترین زمان ممکن اولویت اصلی است. کاهش محسوس دما و آغاز بارشها در روزها و هفته های پیش رو ضرورت اسکان مناسب حادثه دیدگان را بیشتر می کند.
عملیات آواربرداری و تسطیح همچنان در حال انجام است و تامین مایحتاج مردم برای گذران زندگی در چادرها ادامه دارد.
در چهارمین روز بعد از حادثه سخنگوی دولت برای بازدید از مناطق و دیدار با مردم وارد روستاهای زلزله زده می شود.
ربیعی که جلسه هفتگی خود را هم در روستای ورنکش برگزار کرده می گوید : کمک 10 میلیون تومانی بلاعوض آماده پرداخت به زلزله زدگان آذربایجان شرقی است. هر خانواده زلزله زده ای که خانه اش در این حادثه تخریب شده است ، ثبت نام کند از امروز کمک بلاعوض دولت را دریافت خواهد کرد. جهاد کشاورزی دو هزار جایگاه دامی ایجاد می کند و خسارات دامها نیز با اعطای منابع بانکی ارزان قیمت جبران خواهد شد.
به گفته وی با اتمام آواربرداری تا سه روز آینده در مناطق زلزله زده آذربایجان شرقی اتاقهای کوچکی در کنار واحدهای آسیب دیده با امکانات مورد نیاز ساخته خواهد شد که این مکانها با ساخت واحدهای جدید به آنها اضافه خواهد شد.

حادثه امروز ، هشدار فردا
کارشناس تکتونیک سازمان زمین شناسی شمال باختری کشور می گوید : زلزله میانه در محل تقاطع گسل مورب لغز چپ بر شالقون- یلیمسی و گسل راندگی جنوب بزقوش اتفاق افتاده است. همانگونه که عامل زلزله 21 مرداد ماه 91 هم که 300 جان باخته داشت ، فعال شدن گسل ورزقان بود .
در سفری که تابستان امسال برای تهیه گزارش از شهرستانهای اهر و ورزقان داشتیم ، منظره چشم نواز خانه های روستایی بازسازی شده تصویر تلخ ویرانه های کاهگلی آن سالها را از چشم ما زدود.
ایران کشور لرزه خیزی است و آذربایجان شرقی دهها گسل در مناطق مختلف خود دارد. بنابراین وقوع زلزله های دیگر دور از انتظار نیست . همین زلزله 17 آبان ماه تاکنون بیش از 400 پس لرزه داشته است. می شود با فرهنگ سازی و اعطای به موقع تسهیلات به مردم دیگر شاهد جان باختن هموطنان و خرابی خانه ها نباشیم. حالا قرار است دولت ضمن ارائه خدمات فنی برای مقاوم سازی هر واحد مسکونی در روستاهای زلزله زده 30 میلیون تومان تسهیلات بدهد.شاید اگر هزینه هایی که امروز صرف مدیریت بحران می شود ، دیروز برای مقاوم سازی واحدهای آسیب پذیر اختصاص می یافت ، تلفات جانی به صفر و خسارت مالی زلزله به حداقل ها نزدیک می شد.

گزارش مکتوب از : مهین انتظار