دور جدیدی از اعتراضات مردمی در مصر از جمعه گذشته آغاز شده است. این تظاهرات بنا به فراخوان یک هنرپیشه و بازرگان مصری مقیم اسپانیا بنام محمد علی آغاز شده و وی با انتشار ویدئو کلیپ هایی که در آن به فساد گسترده در دستگاه دولتی اشاره شده به این تظاهرات دامن زده و خواستار کناره گیری عبد الفتاح السیسی از قدرت شده است.
طبق برخی خبرها تاکنون بیش از هزار نفر از معترضان بازداشت شده اند و احتمال می رود این بازداشت ها با نزدیک شدن به روز جمعه افزایش یابد که به برگزاری مجدد تظاهرات فراخوان داده شده است.
یکی از سوال های مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که چرا در این مقطع زمانی این تظاهرات و اعتراض ها در مصر آغاز شده و استمرار یافته و در عین حال به آن دامن زده می شود؟
آن چه این سوال را با اهمیت می سازد این است که موارد اعلامی که برای آغاز تظاهرات و اعتراض ها اعلام می شود یعنی وجود گسترده فساد در دستگاه دولتی چیز جدیدی نیست و مسبوق به سابقه بوده و لذا باید دنبال علل دیگری بود.
یک احتمال این است که قربانیان دولت السیسی با توجه به چالش هایي که حامیان دولت وی در منطقه پیدا کرده اند فرصت را برای تلافی مناسب دیده و به اعتراضات و تظاهرات دامن زده اند. نتانیاهو در فلسطین اشغالی، محمد بن سلمان در عربستان، محمد بن زاید در امارات و ترامپ در امریکا از حامیان دولت السیسی بعد از سرنگونی دولت مرسی در این کشور بودند که اکنون هر کدام با بحران ها و چالش های داخلی و خارجی روبرو شده اند و دیگر همچون گذشته نمی توانند همدیگر را در مواقع بحرانی یاری کنند.
در مقابل اخوان المسلمین که از حمایت ترکیه و قطر برخوردار بوده از قربانیان اصلی دولت السیسی بوده که در معرض سیاست های سرکوب دولت السیسی قرار داشته اند .
اما احتمال دیگری که در این زمینه مطرح است تقارن آغاز این تظاهرات و اعتراضات با بحران سیاسی داخلی بی سابقه رژیم صهیونیستی است که در 9 ماه گذشته در خلاء و بلاتکلیفی سیاسی قرار داشته است و درعین حال ائتلافی که نتانیاهو با راستگرایان حاکم بر دولت ترامپ و تازه به دوران رسیده های سعودی و اماراتی به رهبری محمد بن سلمان و محمد بن زاید و برگزیتی های انگلیسی تشکیل داده بود و با اتکاء به آن می خواست طرح های یکجانبه خود را در چارچوب طرح موسوم به معامله قرن به پیش ببرد اکنون به بن بست خورده و در آستانه فروپاشی و دچار شدن به سرنوشت ائتلاف های قبلی قرار دارد .
از این دید احتمال اینکه این رژیم بخواهد از ایجاد بحران در مصر ولو به بهای قربانی شدن آن به عنوان ابزاری برای رهایی خود از بحران استفاده کند دور از انتظار نیست. همین کار عملا در رسانه های اسرائیلی آغاز شده است و این رسانه ها با انعکاس گسترده اعتراضات جدید در مصر به نوعی برای تحت الشعاع قرار دادن بحران سیاسی داخلی استفاده کرده اند. علاوه بر اين بررسی روند تحولات گذشته نشان می دهد که ارتباط معناداری بین بحران های منطقه ای و بحران داخلی این رژیم وجود دارد و این رژیم در گذشته نیز بارها از بحران سازی در منطقه به عنوان ابزاری برای نجات خود استفاده کرده است .
در مجموع به نظر می رسد با وجود ریشه های عمیق و گسترده داخلی در مصر درباره آغاز جنبش های اعتراضی در این کشور، نمی توان از وجود متغیرهای خارجی غافل شد و لذا باید عوامل داخلی و خارجی را با هم دید اما به نظر می رسد در ایجاد جرقه اعتراضات اخیر نقش متغیرهای خارجی و تغییرو تحولات منطقه ای بیشتر و پررنگ تربوده است.
----------------------------
احمد کاظم زاده