آتش سوزی جنگلهای ارسباران درسی برای متولیان مدیریت بحران

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، اینجا یکی از تماشایی ترین طبیعت های ایران در استان آذربایجان شرقی است ، منطقه ای به نام ارسباران ؛ منطقه ای جنگلی با چشم انداز خارق العاده که با نام های قره داغ، آرازبار و قراچه داغ هم شناخته میشود اما با وجود زیبایی بی حد و حصر و حیات وحش بسیار خاصی که دارد به نسبت مناطق جنگلی دیگر کشور کمتر شناخته شده است.
اما چند روزی است همین قره داغ در شعله ‌عوامل انسانی می‌ سوزد و جنگل هایی که در ماههای اخیر قطع درختان آن خبر ساز شده بود ، با داغی سنگین تر سرتیتر اخبار رسانه ها شده است.
28 مرداد بود که اخبار اولیه از آتش سوزی در جنگل های ارسباران در شبکه های اجتماعی دست به دست میشد اما از آنجایی که قضیه به نظر برخی ها زیاد جدی نمی آمد برای مهار آن اقدامی موثر هم صورت نگرفت تا اینکه 31 مرداد خبر آتش سوزی گسترده در جنگلهای ارسباران از زبان مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی شنیده شد.
محمدباقر هنربر می گوید : آتش سوزی در مناطقی از روستاهای خانقاه، مردانقم و کلوانق در بخش منجوان شهرستان خداآفرین اتفاق افتاده است و تمام تلاش ها برای اطفای حریق ادامه دارد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی اضافه میکند : وزش باد اطفای حریق را با مشکل روبرو کرده است.
همزمان با این خبر رییس شورای مدیریت بحران شهرستان خداآفرین هم از آتش ارسباران سخن می گوید.
علی امیری راد با تأکید بر این‌که از روز دوشنبه 31 مرداد ماه ، تمام توان این شورا برای مهار آتش‌سوزی به‌کار گرفته شده ، می گوید: بیش از دو شبانه‌روز است که بخش‌هایی از جنگل‌های ارسباران طعمه حریق شده و آتش در حال پیش روی است از این رو از داوطلبان مردمی که مهارت و آشنا به شرایط جنگلی و کوهستانی دارند میخواهیم به کمک بیایند.
او اضافه میکند : با توجه به وزش باد، گسترش آتش‌سوزی و صعب‌العبور بودن منطقه، نیرو‌های داوطلب مردمی به شرط همراه داشتن بیل، بیلچه و تجهیزات لازم برای حرکت در کوهستان به پاسگاه منابع طبیعی روستای کلاله مراجعه کنند.
شاهدان عینی هم از این آتش سوزی روایتی دردناک دارند و میگویند : آتش‌سوزی گسترده از روز یکشنبه تاکنون حدود 300 هکتار از جنگل‌های قره‌داغ (ارسباران) در استان را فراگرفته و در منطقه منجوان و دامنه کوه‌های «اوچ قارداشلار» مراتع و جنگل‌ها را خاکستر کرده است.
یکی از ساکنان این منطقه می گوید ما هر روز منتظر صدای بالگرد ها برای خاموش کردن آتش در این منطقه که قرار بود ثبت جهانی شود هستیم اما بعداز گذشت 3 روز هنوز خبری نیست.
اهالی می گویند آتش به جان گنجینه گونه های نایاب جانوری افتاده و زندگی ۲۱۵ گونه پرنده، ۲۹ گونه خزنده، ۵ گونه دوزیست، ۴۸ گونه پستاندار و ۱۷ گونه ماهی در مناطق مختلف با خطرجدی روبه روست.
بعداز چند روز از این حادثه اسماعیل نجار معاون وزیر کشور و رئیس سازمان مدیریت بحران در سفر به تبریز با بیان اینکه متولی مدیریت آتش‌سوزی در جنگل‌ها،مراتع و مناطق حفاظت شده، سازمان‌های حفاظت محیط زیست و جنگل‌ها و مراتع کشور هستند، اضافه میکند : سایر دستگاه‌ها در این خصوص نقش کمک‌کننده دارند و سازمان مدیریت بحران نیز بر حسب وظیفه از چند سال پیش همکاری خود را با این سازمان‌ها آغاز کرده است.
حمید قاسمی، مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌شرقی هم با اشاره به وقوع 25 مورد آتش‌سوزی در جنگل‌های ارسباران از ابتدای امسال تاکنون، می گوید: آتش‌سوزی اخیر از سه روز گذشته در یکی دو نقطه شروع شده که در این مدت، تمام امکانات و تجهیزات موجود استان برای مهار آن به منطقه اعزام شده است.
داور نامدار، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان نیز به شیب تند، سنگلاخی و صعب‌العبور بودن منطقه آتش‌سوزی و دشوار بودن دسترسی و استقرار نیروها اشاره دارد و می افزاید: همه نیروهای عمل‌کننده تحت مدیریت فرماندار خداآفرین مشغول فعالیت هستند و جلوی توسعه آتش گرفته شده است.
لای به لای این گفت و شنود هایی که فقط به دوریک میز خلاصه میشود سپاه و ارتش وارد میدان میشوند.
ارتش نیروهای امدادی یگان بلیات تیپ 321 مرند با تجهیزات مناسب اطفای حریق را به منطقه اعزام میکند و سردار خرم، فرمانده سپاه عاشورا با روسای دفتر فرمانده کل سپاه و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح تماس تلفنی برقرار میکند.
حجت‌الاسلام و المسلمین آل‌هاشم، نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی هم با وزیر دفاع و رئیس ستاد مدیریت بحران کشور تماس تلفنی دارد و از شدت آتش‌سوزی در جنگل‌های ارسباران ابراز نگرانی میکند و خواستار به‌کارگیری امکانات و تجهیزات کشوری جهت اطفا سریع آتش میشود.
بعداز 5 روز از بروز این حادثه استاندار آذربایجان‌شرقی می گوید : هم‌اکنون آتش‌سوزی در یک نقطه از این منطقه ادامه دارد.
محمدرضا پورمحمدی اضافه میکند : مهار کامل آتش‌سوزی نیازمند لکه‌گیری از طریق پشتیبانی هوایی است؛ با این وجود و به‌رغم مذاکرات و پیگیری‌های انجام شده با ستاد کل نیروهای مسلح، وزارت دفاع و هوانیروز ارتش، تاکنون این امر محقق نشده و گرمای هوا و وزش باد، آتش را مجددا شعله‌ور کرده و تلاش‌ها برای مهار کامل ادامه دارد.
حجم گسترده آتش و ناهماهنگی بین مدیریت ستاد بحران و سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور ، امام جمعه تبریز را بر آن داشت تا در خطبه های دیروز نماز جمعه با انتقاد از کم کاری ها تاکید کند: مدیریت بحران کشور باید درباره علت مهار نشدن آتش‌سوزی جنگل‌های ارسباران پس از چهار روز پاسخگو باشد.
حجت‌الاسلام والمسیلمین محمدعلی آل‌هاشم با اشاره به آتش سوزی گسترده در جنگل های ارسباران خطاب به وزیر کشور می گوید : آقای رحمانی ستاد بحران کشور چه وظیفه ای در برابر این حوادث دارد ؟! ۴ روز از آتش سوزی این جنگل ها سپری میشود اما کسی نمیتواند آن را مهار کند و نزدیک به ۳۰۰ هکتار طعمه حریق شده است.
امام جمعه تبریز با انتقاد از نبود امکانات لازم برای مهار آتش اضافه میکند : چند ۱۰۰ میلیون برای هزینه کرد به این حوزه پولی نیست که مسئولان لنگ آن باشند اگر قبلا اعلام میکردند ما از خیران در حوزه کمک میگرفتیم.
وی برای بررسی آخرین وضع منطقه بعد از نماز جمعه دیروز در مناطق حادثه دیده حاضر میشود.
در روزهای گذشته تعدادی از دوستداران محیط زیست و فعالان این حوزه برای اطفا حریق با «بیل و بیلچه» عازم منطقه شدند که برخی‌ها این اقدام را مایه شرمساری دستگاه‌های متولی عنوان کردند.
بهرام تندران، یک فعال محیط زیست در این باره می‌گوید: پاسگاه‌های محیط ‌بانی این منطقه حتی بی‌سیم هم ندارند درحالی که باید مجهز به بالگرد باشند.
اواضافه میکند: مسئولین امر از حوزه آموزش گرفته تا نظارت و کنترل بر منابع طبیعی و حتی تامین تجهیزات برای اطفا حریق کم‌کاری کرده‌اند و این به قیمت نابودی یکی از مهم‌ترین تنفس‌گاه‌های کشور تمام می‌شود.
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور هم در دومین اظهار نظر خود در خصوص آتش سوزی جنگل های ارسباران،می گوید : در سال‌های گذشته ۳۰۰ خودروی کمک‌دار از محل ماده ۱۲ خریداری شده و ۳۵ هزار دستگاه انفرادی برای اطفاء حریق در اختیار سازمان جنگل‌ها و مراتع قرار گرفته است و الان نیز متولی اصلی آنها بوده و حتی ردیف بودجه برای آنها مشخص است.
نجار در رابطه با علت آتش‌سوزی می گوید : هنوز برای علت آتش‌سوزی گزارش دقیقی ارائه نشده ولی دلایل زیادی محتمل است.
جمعیت هلال احمر آذربایجان‌شرقی، از اعزام بالگرد مجهز به سیستم اطفاء حریق به جنگل‌های گرفتار در شعله‌های آتش‌ خبر می دهد و اضافه میکند : این بالگرد از کرمانشاه به تبریز منتقل و به خدآفرین اعزام شده است.
همچنین فرمانده قرارگاه منطقه‌ای شمالغرب نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران از اعزام سه فروند بالگرد هوانیروز ارتش به مناطق مختلف ارسباران سخن می گوید و می افزاید : این بالگردها به سیستم‌های حمل مخازن آب برای اطفای حریق مجهز نیستند و ماموریت دیگری دارند، اما در حد ظرفیت این بالگردها تجهیزات اطفاء حریق و مخازن محدود آب به مناطق صعب العبور ارسباران انتقال داده می‌شود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجان‌شرقی هم با اشاره به اینکه سه فروند بالگرد در جنگل‌های ارسباران در کمک به لکه ‌گیری مناطق آتش‌گرفته نقش ایفا میکنند گفت: بالگردها برای اطمینان خاطر در منطقه می‌مانند.
وی اضافه میکند: بالگرد هلال احمر دارای سبد آب پاش بوده و در چندین نوبت نسبت به برداشت آب از سد خداآفرین و ریختن آن بر روی مناطق آتش گرفته جنگل های ارسباران اقدام کردند.
بالاخره محمدباقر هنربر عصر دیروز اعلام کرد : با تلاش سه روزه نیروهای امدادی و نظامی و ساکنان محلی، آتش جنگلهای ارسباران در منطقه خداآفرین به طور کامل مهار و خاموش شد و عملیات لگه گیری هم به پایان رسید.
جنگل های ارسباران با ۱۶۴ هزار هکتار وسعت از بکرترین مناطق جنگلی ایران به لحاظ تنوع گونه های گیاهی و جانوری آن شمرده می شود، به گونه ای که گفته می شود ۱۵ تا ۲۰ درصد مجموع گونه های گیاهی شناخته شده کشورمان در این لکه جنگلی یافت می شود.
در سال ۱۹۷۶، یونسکو ۷۲٬۴۶۰ هکتار از اراضی منطقه را به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره ثبت کرد.
"جنگل‌هایی دورافتاده و خواب‌آلود در میان کوه‌های سر به فلک‌کشیده‌ای که‌ قله‌هایشان در زیر مه غلیظ از دیده پنهان شده‌اند. مکانی است عالی! به طراوت و سرسبزی اروپا، و ورای ذهنیت ما از طبیعت خشک و کویری ایران." این‌ها بخشی از اظهارات یک گردشکر کانادایی درباره شهرستان کلیبر آذربایجان شرقی و طبیعت آن است.
آتش‌سوزی در جنگل پدیده جدیدی نیست؛ شاید از زمانی که پای آتش به زندگی انسان‌ها باز شد؛ خبر تلخی با عنوان آتش‌سوزی جنگل‌ها هرروز منتشر می‌شود.
سالانه ۴۰۰ میلیون هکتار جنگل در جهان می‌سوزد که در ایران این رقم چیزی بین ۴۰ تا ۶۰ هزار است.
چهار علت طبیعی اصلی برای آتش‌سوزی جنگل عبارت است از آذرخش، فوران آتشفشانی، جرقه در اثر فروافتادن صخره‌ها و احتراق خودبخود. علت اصلی آتش‌سوزی جنگل‌های ارسباران هنوز مشخص نشده اما مدیرکل محیط زیست آذربایجان شرقی آتش‌سوزی توسط انسان را هم بعید ندانسته است.
آتش‌سوزی در جنگل‌های ارسباران هم بالاخره مهار شد اما این حادثه ناهماهنگی متولیان و مسئولان ذیربط را نشان داد و درسی برای آنان بود ؛ اینکه حادثه خبر نمی کند و در همه حال باید آماده مواجهه با حوادث و بحرانها بود .

گزارش از : احد یگانی