خلاقیت در تولید خبر رادیو و تلویزیون(9) نرم خبر

پژوهش خبری صدا و سیما: بر اساس آنچه در حيطه ژورناليسم امروزين مطرح است، خبر مي‌تواند سخت باشد و در حالتي کپسولي و فشرده، عناصر خبري ششگانه را بيان نمايد که در آن صورت به آن سخت خبر مي‌گويند^[1] و يا مي‌تواند نرم باشد و جهان پيرامون را به گونه‌اي جستجو گر و کاوشگرانه روايت کند که در آن صورت به آن نرم خبر مي‌گويند.^[2]سخت خبر‌ها تابع زمان و وابسته به آن هستند. آن‌ها تحت تأثير زمانبندي معروف رسانه‌اي يعني بيست و چهار ساعت گذشته و يا بيست و چهار ساعت آينده قرار دارند. به تعبيري، سخت خبر ابزار تنظيم رويدادهاي گذشته حال و آينده نزديک هستند. موضوع آن‌ها رويداد مهمي است ‌که در حال وقوع بوده و يا اتفاق افتاده است. نرم خبر ها علي‌رغم اهميتشان اسير زمان نيستند و در هر مقطع زماني مي‌توان به آن‌ها پرداخت. مثلاً ارائه مطلبي در مورد فردي که عموم او را نمي‌شناسند اما از جذابيت زيادي برخوردار است يا لزوم تغيير عادات غذايي مردم و فرهنگ‌سازي براي آن.

ماهیت نرم‌خبر

نرم خبر به جزئيات موضوع مي‌پردازد و تحقيق محور است. بسياري از نرم خبرها جنبه آموزشي و توصيه‌اي دارند مثل اين که بهتر است قبل از ورزش به نرمش و آماده‌سازي بدن بپردازيد و يا اين که هنگام خريد رايانه چه نکاتي را مدنظر قرار دهيد. در اينجا به ذکر نمونه‌اي از ليد نرم خبر در مطبوعات مي‌پردازيم:"وزنش زياد شده بود، حالا موهاي سفيد در همه قسمت‌هاي سرش ديده مي‌شد. حالا ديگر به پوشيدن کفش‌هاي گشاد به جاي آن کفش‌هاي پاشنه بلند و پوشيدن روپوش‌هايي که آدم را مثل بادمجان مي‌کند به جاي آن لباس‌هاي پوست خز و شنل‌هاي آنچناني که سابقاً مي‌پوشيد عادت کرده بود. اما "تي لوهابر"، با اين که ده سال از عمرش را به خاطر کشتن شوهرش در زندان گذرانده بود و مي‌رفت تا وارد پنجاه سالگي شود، هنوز هم مثل سابق زني مودب و شيرين به‌نظر مي‌رسيد." ^[3]

همان‌طور که در نمونه‌ فوق هويداست، نرم خبر لحني غير رسمي و خودماني دارد. گنجاندن احساسات و نقطه نظرات افراد مختلف و حتي خبرنگار در آن عادي است. در سبک هرم وارونه، سطور پاياني خبر کم ارزش‌ترين اطلاعات را در بردارد اما در اين نوع جديد، پايان، بخشي مهم و تأثيرگذار است که نمي‌توان آن‌را بدون ايجاد خلل در متن حذف کرد. امروز يک باور غالب اين است که خبر را بايد مثل يک دايره ترسيم کرد. در اين صورت پاراگراف آخر، دايره را تکميل مي‌کند. به اين ترتيب خبر در جايي ختم مي‌شود که ليد، آن را آغاز کرده است. در اين حالت مثل اين است که خبر به پايان رسيده ولي رويدادي که عامل نوشتن اين خبر بوده است، در جهان واقعي ادامه دارد. پايان اين سبک، با يک سؤال، يا پيش‌بيني و يا با يک نقل قول همراه است تا در مخاطب تعليق ايجاد کند. در اينجا خبر، ضمن اطلاع‌رساني، پرسش برانگيز نيز هست تا خواننده تشويق به تعقيب ماجرا گردد و انديشمندانه و نقادانه به موضوع بنگرد، حتي وقتي که گزارش خبري به پايان رسيده است.

يک گزارش درباره اين‌که چطور مردم با ناراحتي قلبي مبارزه مي‌کنند مي‌تواند با يک کودک سيزده ساله آغاز شود که در بيمارستان به انتظار عمل پيوند قلب نشسته و مهلت او براي زندگي رو به پايان است.

متن کامل این کتاب در اینجا قابل دریافت است.

پژوهش خبری // هادی البرزی