گزارش مکتوب :
تالاب آق گل : چالش ها و فرصت ها
تالاب "آق گل" یکی از ۲۰ تالاب طبیعی و فصلی کشور است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و به گفته کارشناسان قدمتی ۴۰ هزار ساله دارد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز همدان، این تالاب در حد فاصل استانهای مرکزی و همدان،۲۰ کیلومتری شمال شرقی شهر ملایر و یک کیلومتری جنوب شرقی شهر اسلامشهر آقگل قرار دارد. آب این تالاب از حوضه آبریز رودخانه قره چای در جنوب دشت کمیجان در شهرستان خنداب استان مرکزی تامین میشود .
"آقای شعبانلو" ، "مدیر حفاظت محیط زیست ملایر" می گوید:" تالاب فصلی آق گل با وسعت ۸۳۰ هکتار ،زیستگاه حدود ۴۶ گونه پرنده مهاجر و پرندگان وحشی و کوچکننده از شمال به جنوب کشور مانند فلامینگو، قو، غاز خاکستری، پرستوهای دریایی، اردک مرمری، اردک سرسبز، مرغ سقا، لک لک و حواصیل است".
این تالاب اگرچه بعد از ۲۰ سال خشکسالی و کم آبی، فروردین امسال با بارش های خوبی که اتفاق افتاد پرآب شد و زیباییهای منطقه را دو چندان کرد اما با مشکلات بالقوه ای دست به گریبان است.
"حقابه" ، مهم ترین مشکل تالاب آق گل
تامین حقابه را می توان مهم ترین مشکل این تالاب دانست.حقابه این تالاب باید از رودخانه قره چای در استان مرکزی تامین شود که در سالهای گذشته تامین نشده است.
"آقای کاظمی"، "نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی" با اشاره به برخی مشکلات بین محیط زیست و اداره آب دو استان همدان و مرکزی می گوید :" ۲ میلیون مترمکعب حق آبه سالیانه تالاب آق گل است که باید از رودخانه قره چای واقع در استان مرکزی آزاد شود تا اکولوژی منطقه حفظ شود."
"قدرت الله ولدی"، "معاون استاندار همدان و فرماندار ویژه ملایر" هم معتقد است :" با توجه به اینکه بیش از دو سوم تالاب در حوزه استان همدان است، رودخانه قره چای به نوعی هدایت شده که تالاب کمتر از آن بهره مند میشود."
او با اشاره به بارندگیهای خوب امسال و آبگیری صد درصد تالاب می افزاید:" انتظار است حق قانونی تالاب آق گل بر اساس قانون تأمین شود."
"مدیرکل حفاظت محیط زیست استان همدان" نیز با اشاره به نخستین نشست مشترک بین دو استان برای حل مشکل تالاب می گوید:" در برنامه داریم که تا پایان آذرماه امسال سند مدیریت زیست بومی تالاب آق گل را با مشارکت دو استان همدان و مرکزی تهیه کنیم."
"آقای عربی" همچنین با اشاره به اهمیت این تالاب آنرا جزو تالابهای مهم به شمار می آورد که در هیات دولت مورد تاکید قرار گرفته و برای آن ردیف اعتباری تخصیص یافته است . او از اختصاص ۶ میلیارد ریال اعتبار برای مدیریت زیستی این تالاب خبر داده است.
در واقع باید گفت حیات آق گل به حقابه آن بستگی دارد.اگر آبی وارد این تالاب نشود ، تالابی هم نخواهد بود. اهمیت این موضوع به حدی بود که "رئیس سازمان حفاظت محیط زیست" را به این منطقه کشاند.آقای کلانتری در بازدید از این تالاب از نزدیک مشکلات را بررسی و با مسئولان ذیربط هم گفتگو کرد.
"آقای کلانتری" قول داد به زودی مشکل حقابه تالاب آق گل را در نشست مشترکی با حضور مسئولان دو استان همدان و مرکزی و وزارت نیرو بررسی و سعی می کند مشکل را حل کند.
او با اشاره به برگزاری جلسه شورای عالی تالاب ها در مرداد ماه می افزاید:"پس از تعیین حقابه کامل تالاب ها طبق قانون مصوب سال ۹۶ ، بر اساس مذاکرات انجام شده با وزیر نیرو، حقابه کلیه تالابها در حد حق آبه کشاورزی تعیین می شود".
چاههای غیرمجاز و محصولات پرآب بر، بلای جان تالاب
کشاورزان منطقه که در مجاورت این تالاب به کشت محصولات کشاورزی مشغولند با استفاده از چاههای غیر مجاز بیشتر از ظرفیت موجود از آبهای زیر زمینی آب برداشت کرده اند و خود همین موجب شده تا آب مختصری که وارد تالاب می شود قطع شود.
به نظر می رسد بستن چاههای غیر مجاز و تشدید نظارت ها بتواند تا حدودی در این زمینه راهگشا باشد.
"مدیرعامل شرکت آب منطقهای همدان" البته هشدار داده که چاههای غیر مجاز در حریم تالاب را مسدود می کند. آقای ستوده می گوید:" تعداد شش حلقه چاه غیرمجاز مربوط به دو روستای اسلام آباد و توتل را اخیرا در حریم تالاب آقگل ملایر مسدود شده که در مجموع ۷۳۰ متر عمق داشته و دارای یکمیلیون و ۴۰۰ هزار مترمکعب تخلیه سالیانه بوده اند."
او می افزاید:" آبدهی شش چاه غیرمجاز پرشده به میزان ۱۲۳ لیتر درثانیه بود که با انسداد این چاهها کمک زیادی به احیای این تالاب خواهد شد."
از طرف دیگر باید به ایجاد آب بندهای انحرافی و کشت محصولات پر آب بر اشاره کرد که موجب بلعیده شدن آب منطقه می شود.
"مدیر حفاظت محیط زیست شهرستان ملایر" بر لزوم تغییر الگوی کشت کشاورزان و برخورد جدی با چاههای غیر مجاز در ملایر تاکید می کند و می گوید:" حفر چاههای غیر مجاز، برداشت بی رویه آب از چاههای مجاز و کشت محصولات پرآب بر از تهدیدات جدی برای تالاب است."
"آقای شعبانلو" به کشت محصولات زراعی در بستر تالاب هم اشار می کند و می افزاید :" تبدیل اراضی تالاب به زمینهای زراعی و زهکشی و برداشت بیش از حد آب از تالاب و نبود بارشهای مناسب در سال های گذشته، موجب خشک شدن این تالاب شده بود."
در این زمینه مسئولان جهاد کشاورزی باید کشت محصولات کم آب بر را در دستور کار خود قرار دهند و کشاورزان را تشویق و ترغیب کنند تا کشت خود را تغییر دهند.حمایت کارشناسان جهاد کشاورزی ، آموزش دادن و آشنا کردن کشاورزان با روش های کشت اینگونه محصولات که دارای ارزش افزوده بالاتری هستند گام مهم و موثری در این زمینه است.
مشکل ریز گردها با خشک شدن تالاب
در صورت عدم رسیدگی به تالاب احتمال خشک شدن تالاب می رود.خشک شدن تالاب می تواند موجب ظهور ریزگردها در منطقه شود پدیده ای که در سالهای گذشته در مناطق مختلف کشور شاهد آن بوده ایم."مدیرکل ستاد مدیریت بحران استانداری همدان" این موضوع را مورد تاکید قرار می دهد و معتقد است خشک شدن تالاب آقگل به تشدید ریزگردهای محلی منجر خواهد شد.
"آقای طالبی" افزایش ۲ درجهای میانگین دمای هوا و کاهش بارندگیها در ۲۰ سال گذشته ، پایین آمدن سطح آبهای زیرزمینی و تبدیل بخشی از دیوار خاکی حریم تالاب به زمین کشاورزی را از تهدیدهای موثر این تالاب می داند.
مشکل راه دسترسی به تالاب آق گل
یکی دیگر از مشکلات تالاب آق گل مشکل راه دسترسی به این تالاب است.در حال حاضر راه دسترسی مناسبی برای رفتن به این تالاب وجود ندارد و گردشگرانی که بخواهند به تالاب بروند از یک جاده خاکی صعب العبور باید عبور کنند.
آقای "بشری" ، "بخشدار مرکزی ملایر" اصلاح و بازسازی راه دسترسی به تالاب آق گل را یکی از نیازهای اصلی این تالاب می داند .
آقای "کاظمی" ، "نماینده مردم ملایر" هم با بیان اینکه با توجه به پر آ شدن تالاب باید راه دسترسی به تالاب برای مردم و گردشگران فراهم شود می گوید:" نیاز است دستگاههای اجرایی همچون راه و شهرسازی و اداره راهداری و حمل و نقل جادهای نسبت به حل مشکل دسترسی به تالاب اقدام کنند."
ظرفیت بالای گردشگری تالاب
امروزه در برخی کشورهای دنیا با ایجاد دریاچه ها و تالاب های مصنوعی برخی امکاناتی برای تفریح و سرگرمی مردم ایجاد می کنند که از قبل آن هم جذب سرمایه می کنند و هم ایجاد اشتغال می کنند و موجب رشد و پیشرفت آن منطقه می شوند.حال این امکان به صورت طبیعی در منطقه آق گل مهیا شده است.
با یک برنامه ریزی اصولی می توان موجب رونق بخشیدن به این تالاب و مناطق اطراف آن شد.
"خانم دانایی"،" کارشناس محیط زیست" معتقد است که این تالاب ظرفیت بالایی برای جذب گردشگر و گسترش صنعت توریسم دارد و می تواند مقصد گردشگران زیادی از داخل کشور باشد.
نماینده مردم ملایر در مجلس با بیان ظرفیت های سرمایه گذاری در این منطقه از سرمایه گذاران دعوت کرده است تا به این منطقه بیایند.
آقای کاظمی می گوید:" تالاب آق گل یکی از ظرفیتهای خوب و مستعد استان همدان است که میتواند به قطب گردشگری تبدیل شود."
"حجت الاسلام عبدالملکی"، امام جمعه "اسلام شهرآق گل "هم با اشاره به اهمیت تالاب در خصوص جذب گردشگر می گوید :"این تالاب میتواند در زمینه رونق صنعت توریسم و جذب گردشگر مؤثر واقع شده و سبب رونق منطقه شود".
"حجت الاسلام آزادیخواه" دیگر نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی نیز تالاب «آق گل» را ظرفیتی مهیا برای سرمایه گذاری می داند و می گوید:"سرمایه گذاران میتوانند از بستر و حاشیه این تالاب برای سرمایه گذاری و جذب گردشگر استفاده کنند و این تالاب یکی از بهترین و آسانترین نمونههای تجارت و ارزآوری در حوزه گردشگری است و آماده حضور سرمایه گذاران است".
ضرورت ایجاد پویش مردمی حفاظت از تالاب
حفظ تالاب آق گل می تواند مزایای زیادی برای مردم منطقه داشته باشد.تالاب آق گل به علت زیباییهای طبیعی که دارد می تواند مقصد گردشگران زیادی باشد ، گردشگرانی که می توانند با خود سرمایه وارد منطقه کنند و سرمایه هم عمران و آبادانی به دنبال می آورد و تعداد زیادی از مردم منطقه هم می توانند صاحب اشتغال شوند. مردم منطقه خواهند توانست در کوتاه مدت و میان مدت صاحب عمران و پیشرفت در منطقه شوند .
مشکلات تالاب آق گل را باید فرا استانی دید و سنجید.مشکل تالاب آق گل دیگر فقط به استان همدان و یا مرکزی ختم نمی شود، مشکل این تالاب مشکل هر دو استان است و در صورت وخیم شدن وضعیت این تالاب دودش به چشم مردم هر دو استان و حتی استانهای هم جوار خواهد رفت همچنان که منافع آن برای مردم دو استان و مردم کشور خواهد بود.