عفاف راهی بسوی رستگاری

فقط باید یک خانم باشی تا درک کنی از صبح دنبال مانتوی مناسب گشتن و آخرش هم پیدا نکردن یعنی چه.     

یاد یکی از دوستانم افتادم که چند روز پیش از همین موضوع گلایه داشت.

مریم طالب زاده هم کارشناس حوزه علمیه ست و هم رابطه اش با دخترها از مدرسه تا حوزه و دانشگاه رابطه دوستانه است.   

چند وقت پیش که درباره وضعیت پوشاک بازار با هم صحبت می کردیم از طرحی گفت: که بواسطه آن حدود یکسال کنار دانش آموزا بوده، دخترانی که جذابیت را دوست دارند و می خواهند به روز باشند. طرحی بنام معراج  

طرح موضوع

سخترین روزهای خرید من روزهاییه که قصد تهیه مانتو دارم اونم نه مانتوی اداری،

یکی از همین روزها بود که تصمیم گرفتم با مردمی که برای خرید امدند گپی بزنم، ببینم این فقط حس من یا کسایی با من هم عقیده هستند؟ 

روزهایی که از جلوی دکور خیلی از مغازه ها و بوتیک ها می گذرم و چیزی برای خرید پیدا نمی کنم. 

بویژه این روزها که کمتر پوششی در قالب مانتوهای قبل دیده می شود، یا باید به مانتوهای جلو باز بدون دکمه روی بیاری و یا کوتاه و تنگ.  

از هر 10 خانمی که باهاش هم صحبت شدم 5 تا 6  نفر از وضعیت طراحی مانتو ها گلایه داشتند، حتی خانوم هایی هم که ظاهر مناسبی نداشتند، از نبود مانتوهای مناسب می گفتند. 

دخترا و حتی پسرایی که در بازار نتوانسته بودند شلوارایی جز همین شلوارای طرح پاره پیدا کنند و مجبور به خرید این نوع پوشش می شدند.

مغازه دارا اما بهای مناسب پوشاک وارداتی نه چندان با کیفیت را مناسب تر از نوع ایرانی می دانستند و علت استقبال جوانان شهر.

آسیب شناسی 

از میان 298 هزار و 90 زنی که در آبادان ساکن هستند تعدادی که بی حجابی یا بد حجابی را انتخاب می کنند دلایل مختلفی دارند مانند برخی که آزادی را بهانه خود می خوانند.  

خانم طالب زاده که بعنوان کارشناس مسائل اجتماعی با دخترا ارتباطای صمیمی داشت از اعتقاد بسیار ضعیف بسیاری از دانش آموزان نوجوان و جوان گفت و اینکه از نظر پیشینه اخلاقی خانوادگی آنقدر ضعیف هستند که به جرات بگم با چند دقیقه صحبت برای آن ها نمی شد ماجرا را جا انداخت. 

بی اعتقادی پدر و مادر   

جبهه گیری پدر و مادرانی اینگونه، در قبال رفتارهای متفاوت فرزندانشان درواقع هرچه ما رشته ایم پنبه می کند. تربیت عفاف و حجاب نیازمند پیگیری و پشتوانه مداوم است اما این والدین نه تنها علاقه ای به حجاب فرزندانشان ندارند بلکه در قبال آن موضع گیری هم می کنند و این خود یک آسیب جدی است.

ترکیه، قبله آرزوهای دخترانه

بسیار دیده و شنیده شده که دانش آموزان دختر در پاسخ به این پرسش که بزرگترین آرزوی شما چیست؟ رفتن به ترکیه را آمال خود می خوانند این کارشناس می گوید: داشتن آزادی های زیاد، نداشتن حجاب و آرزوهایی که خیال می کنند به آن می رسند پاسخ چرایی این گونه آرزو کردن است.

هجوم رسانه های فراوان به کانون خانواده

به قول یک جامع شناس متخصص در امور خانواده این روزها دیگر نمی توان در برابر تکنولوژی مقاومت کرد، تکنولوژیِ که آمد و تخریب کرد و آثارش مانده اما هنوز ما نتوانستیم فرهنگی برای درست استفاده کردن از آن بیابیم.

خانم طالب زاده می گوید: باور کنیم که فیلمهای ترکیه مغز دختران ما را شستشو داده، ماهواره، شبکه های مبتذل فارسی، فضای مجازی و گوشی هایی که به راحتی در دسترس همگان است چنان به کانون اخلاق و خانواده هجوم آورده که کنترلش از دست همه خارج شده، باور کنیم که امروز برای مقابله با این تهاجم ها کاری نکرده ایم و اینگونه پیش برود نسلی را از دست می دهیم. در حالی که آنها قواعد جذاب خودشان را پیش می گیرند و با نسل های جدید ما از کودکی ارتباط برقرار می کنند با آنها بزرگ می شوند و حتی عواطف بزرگسالان را هم در مواردی در دست می گیرند اما ما هنوز کار قابل قبولی از پیش نبردیم.

راهی برای مقابل با مشکلات اقتصادی

در مسیر تحقیقات و بحثمان مشخص شد مقابله با کمبود های موجود در جامعه هدف گروه دیگری از مخالفان حجاب است. گروهی که تفکر نهادینه ندارند، سریع تحت تاثیر قرار می گیرند و غالبا از بیرون تغذیه می شوند و تصور می کنند با بی حجابی و بی قانونی از نظام و دولت انتقام می گیرند و هر چه میزان شدت آن بیشتر، انتقام موفق تر

مدگرایی و تبعیت از غرب

یک فعال اجتماعی که روی بسیاری از واردات و تاثیر آن بر جامعه شهر بندری مانند آبادان و خرمشهر تحقیق می کند واردات انواع پوشاک از کشورهای مختلف منطقه را یکی از عوامل تغییر در پوشش اهالی می خواند و می گوید: این موضوع حتی روی پوشش افراد بومی هم تاثیر گذاشته است..

عضو هیات مدیره اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران در اردیبهشت 97 گفته بود: حدود ۹۹ درصد از پوشاک وارد شده به ایران از چین و امارات متحده عربی قاچاق است که این آمار، آماری قابل تامل بوده و باید نسبت به آن راهکاری اساسی اتخاذ کرد.

قاچاق این میزان پوشاک به کشور تقریبا تمام راههای نظارت بر کیفیت آن را می بندد. 

از سویی در آبادان از طراحی لباس و کارخانه های پوشاک مد اسلامی ایرانی خبری نیست، در مرکز استان اما آموزشگاههایی هستند که آنها هم به تدریس بسنده می کنند  

کارشناس مذهبی ما هم که از این موضوع بسیار گلایه دارد معتقد است: حتی روی پوشاک تولید داخل نیز در این منطقه هیچ نظارتی نیست، چه از نظر مد و شکل ظاهر و چه از نظر طراح و میزان رعایت آداب ایرانی اسلامی.

یکی از مدرسان رشته طراحی لباس که سالها در هنرستان طراحی دوخت تدریس می کند و علاقه ای به بردن نامش ندارد با گلایه از برخی اقدامات سیستم آموزشی می گوید: طراحان ایرانی نه حمایت می شوند و نه سلیقه آنها مورد قبول مردم است. 

وی معتقد است مانتوهای جلوباز موجود در بازار و یا حتی مانتوهای بلند چاک دار که از مجله های مد ترک و آمریکا برداشت شده اند همان لباس های مردانه قدیم یا مدل لباس زنانه دوران قدیم ایران است که دزدیده و دوباره با تغییراتی به خود ما تحمیل شده اند با این تفاوت که کاربرد آنها تغییر کرده است.   

این مدرس، فقر فرهنگی را هم یکی دیگر از علل روی آوری به طرح های خارجی می داند و می گوید: مردم مفهوم و مبدا برخی طرح ها را نمی شناسند از این رو به این طرح ها گرایش دارند.   

وی اما از حذف ساعت های طراحی دوخت در هنرستانها انتقاد می کند و می گوید: در آبادان، 8 ساعت طراحی لباس و 6 ساعت رنگ شناسی در هنرستانها از رشته خیاطی چند سالی است حذف شده که این خود، این رشته را در منطقه ما بیش از پیش تضعیف می کند. چرا که حتی خود من که طرح های خوبی داشتم حالا دیگر ذوقی برای طراحی لباس ندارم.  

یکی از دختران دانشگاه قاطعانه و عادلانه، می گوید: جوان بدنبال جذابیت است و شیک پوشی، اما وقتی آنچه را بدنبالش باشد در میان طرح و پوشش های ایرانی نیابد به ناچار سراغ پوشش های خارجی یا ایرانی غیر اسلامی با تمام کم و کاستی هایش می رود.

دخترِ باوقار دیگری که شاید توانسته برخی سلیقه هایش را در برخی طرح های سنتی پیدا کند هم گرانی این طرح ها و البته ارزانی پوشاک وارداتی را علت استقبال اجباری دختران جوان می داند.

دیدگاه اشتباه برخی در دیده شدن

بحث و بررسی در دیدگاههای دختران و خانواده هایشان طی یک سال اخیر از سوی این کارشناس مذهبی نشان داده که برخی خانواده ها اعتقاد دارند برای آنکه انتخاب شوی باید دیده شوی همین موضوعی که با توجه به شرایط جامعه خانواده را وادار می کند در اوج محجبه بودن به بی حجابی و به اصلاح خودشان بروز بودن فرزندانشان روی آورند چرا که بیشتر پسران امروز، اینگونه دختران را می پسندند. مشاوره برای روشنگری این گونه خانواده ها و مادران از اقداماتی است که در این راستا انجام شده است.

گرچه خانم طالب زاده می گوید: این هم نشانی دیگر از اعتقاد ضعیف خانواده هاست چرا که ایمان اگر راسخ باشد فرقی نمی کند کجا باشی اعتقاد خودت را پیش می بری.

الگوی مناسب

این روزها سینما و تلویزیون و البته چهره های مطرح کشور از جمله هنرمندان خود به یک الگوی نامناسب در این مقوله تبدیل شده اند، کسانی که در پوشش حتی از هنرمندان آن سوی مرزها هم بدتر در مجالس و محافل رسمی حاضر می شوند. این اعتقاد یکی دیگر از کارشناس مذهبی شهر است.

5 کلاس 30 نفره را به عنوان جمعیت هدف مورد مطالعه قرار دادیم و با همکاری خانم طالب زاده در گفتگو با دختران جوان و جستجو در نظراتشان مشخص شد حتی برخی فیلمنامه های تلویزیون و البته سینما هم مورد انتقاد آنهاست این را حداقل 70 درصد این دختران عنوان می کردند و اینکه تفاوتی میان آن و فیلمنامه های ترکی دیده نمی شود. 

اما هیچ گروه خاصی هیچ تحقیق و پژوهشی برای ساماندهی این وضعیت و بد حجابی در منطقه ای که هر روز در این راستا بیشتر پیش می رود دیده نمی شود، حوزه علمیه خواهران بودجه کافی ندارد و به صحبت در میان دختران، مدارس، مجالس بسنده می کند، امور بانوان فرمانداری آبادان هیچ مطالعه ای در این زمینه نداشته و طراحان لباس هم که گویا خلاقیت خود را چندان درگیر این موضوع نمی کنند.  

شاید به جرات بتوان گفت: یکی از محدود کارهایی که در چند سال اخیر برای روشنگری دختران این مرز و بوم انجام شده تا حجاب را در عمق وجودشان بپذیرند برنامه " از لاک جیغ تا خداست" مستندی که به تنهایی گویای وضعیت و شرح حال دخترانی است که شاید به علت طی کردن مسیر روشنگری، یک گام جلوتر از سایرین هستند. 

اما این هم تنها انعکاس شرح حال آنهاست و البته مخاطبانی را که باید ندارد. در جمعیت هدف ما در این مدرسه تنها 20 درصد دانش آموزان، آن هم بصورت تصادفی آن را می دیدند. 

راهی بسوی روشنایی

در تحقیق من شاید اینجا، دیگر نقطه انتهای همه امید ها بود اما وقتی به تجربه هایم رجوع کردم پنجره های امید یکی پس از دیگری مقابلم باز شد، آری این برنامه اگرچه انعکاس شرح حال عده ای ره یافته است اما راهی غیر قابل تجربه نیست. راهی که باز هم ناجیان این سرزمین آن را رقم زدند.  

از میان فانوس های به صف نشسته و خارهای به سیم پیوسته دختری به چشم می خورد که چادری رنگی بسر داشت "در ورودی اینجا به کسانی که چادر ندارند چادر رنگی می دهند."

خاک اما رنگی ندارد، به ظاهر ندارد، برخی که اینجا آمده اند و رفته اند رنگش را هم دیده اند، جز این خیلی چیزهای دیگر می بینند.

کنارش نشستم و از احوالش پرسیدم گفت: نامم زهرا است اما هیچ وقت مانند بانو، زهرا (س)، نبودم حتی سعی هم نکردم که باشم اما اینجا آدم انگار شرم دارد از همه کارهایی که کرده و نکرده.

جلوتر دختری زیبا اما بسیار محجبه ایستاده بود و به پرچم یا زهرا چشم دوخته بود پرسیدم زیبا رویانِ محجبه، زیاد نیستند! گفت: من هم نبودم، اینبارِ پنجم است که برای رسیدن به اینجا زمانش که می رسد به هر دری می زنم، مانند پرنده ای که در قفس است.

اولین بار که آمدم نمی دانستم کجا آمده ام اما وقت رفتن تحولی در من ایجاد شده بود که ارزش وجودی انسان را بیشتر درک می کردم.

کم نیستند از این دخترانی که از حجاب چیزی نمی دانستند و به شلمچه آمدند تحولی در وجودشان رخ داد که حجاب و عفاف را برگزیدند.

سرزمین های عملیاتی سراسر مملو از حس ارزش های انسانی شاید بتوان به جرات گفت: بزرگترین کار فرهنگی است که باز هم بدست شهدا رقم خورده، کسانی که وجودشان ایرانمان را سرافراز کرد و حالا هم دختران و پسرانمان را عاقبت بخیر می کند.

و این شاید شاهراه امید برای کسانی باشد که در مسیر گم شده اند و اغراق نیست اگر بگوییم کار فرهنگی عملی شایسته ای در آبادان و خرمشهر برای مقابله با بی حجابی نمی شود. جایی که حالا سالهاست با منطقه آزاد شدنش آسیب های خودش را هم در زمینه عفاف و حجاب داشته.

اما هر سال مناطق عملیاتی میزبان هزاران زائری است که در جستجوی نور مسیر خود را پیدا می کنند.

نویسنده: خدیجه تقیان