پرورش ماهیان زینتی فرصتی برای اشتغالزایی و ارزآوری برای کشور تبدیل شده است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز قزوین، به علت تغییر سبک و شیوه زندگی نسبت به گذشته از جمله آپارتمان نشینی، بسیاری از مردم برای رسیدن به آرامش به بعضی کارها از جمله نگهداری ماهیان زینتی اقدام میکنند و به این ترتیب محیط زندگی خود را با این موجودات رنگارنگ و دیدنی، زینت میبخشند. دربسیاری از فروشگاهها و مجتمعهای تجاری، اماکن تفریحی و گردشگری، فرودگاهها و ترمینالها و هتلها با هدف آرامش بخشی محیط، ماهیان زینتی در آکواریومهای بزرگ و کوچک نگهداری میشود و موجب شده است تا این کسب و کار زودبازده و به نسبت نوپا، از رونق مناسبی برخوردار باشد.
شکلگیری بازار جهانی پررونق ماهیان زینتی امروزه، پرورش ماهیان زینتی یکی ازمهمترین صنایع جهان بهشمار میرود که هم به لحاظ هنری و زیباییشناسی و هم به لحاظ علمی، طرفداران زیادی در سراسر جهان دارد. گسترش تقاضای جهانی برای این صنعت، رشد روشهای علمی و بهداشتی در پرورش این نوع ماهیها و استفاده از فناوریهای جدید در این تجارت باعث شکلگیری بازار جهانی پررونقی در این زمینه شده است. براساس آمارهای ارایه شده سالانه ۲۰۰ میلیون قطعه ماهیان زینتی در کشور ما پرورش و تکثیر داده میشود که از این رقم بیش از ۲۷ میلیون قطعه آن در استان قزوین تولید میشود.
قزوین قطب تولید ماهیان زینتی در کشور این استان با پرورش و تکثیر حدود ۱۴ درصد ازماهیان زینتی ایران، یکی از قطبهای کشور (رتبه چهارم) در تولید این نوع ماهی است. رییس سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین دراین باره میگوید: بزرگترین واحد تولید ماهیان زینتی کشور در شهرک صنعتی لیا قزوین در دست ساخت است. این واحد تولیدی در زمینی به مساحت ۳۰ هزار متر مربع با سرمایه گذاری ۱۳۵ میلیارد تومانی بخش خصوصی در دست اجراست. به گفته تنباکوچیان سرمایه گذار این واحد تولیدی با بهره برداری کامل این مرکز زمینه اشتغال ۵۰۰ نفر بصورت مستقیم و حدود 2 هزار و ۵۰۰ نفر بصورت غیر مستقیم فراهم میشود. وی می گوید : طرح توسعه این واحد تولیدی که هم اکنون ۶۰ درصد پیشرفت دارد با برنامه ریری انجام شده ، قادر به تکثیر و پرورش سالانه ۳۰ میلیون قطعه ماهی زینتی است. تنباکوچیان میگوید : مرحله نخست این طرح بزرگ اقتصادی اواخر امسال با ۲۰۰ گونه انواع ماهیان زینتی افتتاح میشود. افزایش ظرفیت تولید ماهیان زینتی از ۲۷ به حدود ۶۰ میلیون قطعه به گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی با بهره برداری کامل این واحد ظرفیت تولید ماهیان زینتی استان از ۲۷ میلیون قطعه در سال به حدود ۶۰ میلیون افزایش خواهد یافت. فاطمه خمسه میافزاید : استان قزوین با افتتاح این واحد، بزودی به پایلوت تولید و صادرات انواع ماهیان زینتی، آکواریوم و تجهیزات آن در کشور تبدیل میشود. در شرایط دشوار اقتصادی کنونی کشور و نیاز مبرم به اشتغالزایی و ارزآوری، با گسترش کسب و کارهایی چون پرورش ماهیان زینتی و صادرات آن که از مشتریان قابل توجهی در خیلی از کشورها برخوردار است، میتوان ضمن ایجاد درآمدزایی برای افراد، به بخش اقتصاد کشور هم کمک کرد. مدیر امور شیلات و آبزی پروری سازمان جهاد کشاورزی قزوین هم با بیان اینکه حدود ۶۰۰ نفر دراین استان در بخش تکثیر و پرورش ماهیان زینتی مشغولند میگوید : بیشتر واحدهای پرورش دهنده این نوع ماهیان استان در شهرستانهای قزوین و آبیک فعالند. ایرج رحمانی با اشاره به ظرفیت اشتغالزایی و ارزآوری قابل توجه تولید و تکثیر ماهیان پرورشی ابراز امیدواری میکند با همکاری دستگاههای متولی همچون سازمان جهاد کشاورزی ، صنعت، معدن و تجارت، شهرکهای صنعتی و دامپزشکی قزوین و بانکها این صنعت حمایت و روز به روز در کشور رونق یابد. مدیر شرکت آبزی پروردشت قزوین نیز میگوید : در واحد فعلی که در آن به پرورش و تکثیر ماهیان زینتی اشتغال داریم، سالانه حدود ۱۰ میلیون قطعه تولید میکنیم اگر چه پروانه ظرفیت اسمی واحد ۲ میلیون و ۶۲۰ هزار قطعه است. فرزاد کوشیار می گوید : در حال حاضر علاوه بر اینکه بخشی از نیازهای بازار داخل را تامین و مرتفع میکنیم، در زمینه صادرات نیز فعالیم و به کشورهای همسایه مانند جمهوری آذربایجان ، ترکیه ، عراق و افغانستان انواع ماهیان زینتی صادر میکنیم. این کارآفرین حوزه شیلات و آبزی پروری میگوید : در حال حاضر برای ۳۵ نفر به طور مستقیم اشتغالزایی کرده ایم. وی پیشنهاد میکند در همه ادارات و مکانهای عمومی یک آکواریوم با چندین قطعه ماهی زینتی تهیه شود تا ضمن کاهش استرس ، بازدهی کار، کارمندان هم بالا برود. کوشیار میافزاید: حتی مردم میتوانند با هزینه نه چندان زیاد و تهیه یک آکواریوم و چند ماهی زینتی آرامش را به خود و اعضای خانواده شان هدیه کنند.
مشکلات سرمایه گذاران پرورش و تکثیر ماهیان زینتی این سرمایه گذار درباره مشکلات پیش روی صنعت پرورش ماهیان زینتی میگوید: بیشترین مشکلات ما به چند پارچه بودن قوانین و مقررات و دست و پاگیر بودن آنها و نبود یک متولی مشخص و واحد بازمی گردد. کوشیار میافزاید : به عنوان نمونه در حوزه فعالیت ما هر دستگاه (صنعت و معدن، جهاد کشاورزی و دامپزشکی) حرف خودشان را میزند و در برخی موارد نیز تصمیمات یک دستگاه توسط دستگاه دیگر نقض میشود. یکی دیگر از پررورش دهندگان ماهیان زنیتی هم هزینههایی که به پرورش دهندگان ماهیان زینتی از بدو آغاز کار تا مرحله تولید تحمیل میشود را زیاد اعلام میکند ومی افزاید: قوانین و مقررات چندگانه هزینههای سرمایه گذاران و تولیدکنندگان را افزایش میدهد در حالی که باید همه قوانین به سود تولید و اشتغال باشد تا در نهایت به سمت رونق اقتصادی گام برداریم. محمد باقری با بیان اینکه باید زمینه تسهیل صادرات واحدهای تولیدی را فراهم کرد چرا که کشور به ارزآوری نیازمند است، می گوید : متاسفانه تصمیمات و مقررات دستگاهها لحظهای است و هر روز باید منتظر یک دستورالعمل و یا بخشنامه جدید باشیم که این مساله بویژه برای واحدهای تولیدی صادراتی مشکل ساز است. شاید سالها قبل آکواریوم موضوع چندان مهمی نبود. عدهای خاص و بسیار محدود در ایران به خاطر علاقه مندی شخصی در خانههای خود آکواریوم داشتند. اما اخیرا بازار ماهیهای زینتی در کشور رونق گرفته و مشاغل مختلفی را ایجاد کرده است. امروزه شرکتهایی به طور تخصصی در زمینه آکواریومهای آب شور و آب شیرین، سرد آبی و گرم آبی، طبیعی و مصنوعی و ... وارد عرصه شده اند و پشت این آکواریوم ها، بازار مالی بزرگی نهفته است.
ماهیها و طبقه بندیها حسن نوری از پرورش دهندگان ماهی زینتی هم میگوید: انواع ماهیهای زینتی یا آکواریومی به لحاظ محیط زندگی به دو دسته کلی"آب شور" و "آب شیرین" و "سرد آبی" و "گرم آبی" تقسیم میشوند. از نظر تغذیه هم به "گیاه خوار" و "گوشت خوار" دسته بندی میشوند و از نظر رفتار اجتماعی به "مسالمت جو" و "تهاجمی" تقسیم میشوند. اولین موردی که مورد توجه دارندگان آکواریوم ماهیهای زینتی قرار میگیرد همین طبقه بندی هاست. به ترتیب اولویت باید به محیط زندگی ماهیها توجه داشت، شرایط نگهداری ماهیهای آب شور با ماهیهای آب شیرین به کلی متفاوت است و پر واضح است که ماهی آب شیرین را نمیتوان در کنار ماهی آب شور نگه داشت! بر همین اساس در فروشگاههای وسایل آکواریوم، این دو دسته ماهی را معمولا در ردیفهای جداگانهای به فروش میرسانند.
گرانترین ماهیهای زینتی بگفته نوری اندازه ماهیها و نایابی، در بازار خرید و فروش ماهیهای زینتی حرف اول را میزند و به طور معمول قیمت ماهیهای آب شور (که اتفاقا نگهداری از آنها خیلی مشکلتر از نگهداری از ماهیهای آب شیرین است) بالاتر از ماهیهای آب شیرین است. اندازه ماهیها تاثیر بالایی بر قیمت آنها دارد. برای مثال قیمت یک طوطی ماهی بزرگ میتواند تا 10 برابر قیمت یک طوطی ماهی کوچک باشد. برخی از پروش دهندگان ماهیان زنیتی هم میگویند: خرید وفروش تجهیزات و ملزومات نگهداری و غذای این نوع ماهیها هم اشتغالزا و ظرفیت بی نظیری است برای کسب درآمد که با حمایت دولت از آن، به عنوان کالای غیر نفتی میتواند در خدمت رونق اقتصادی و صادرات کشور باشد.
ماهیها از کجا میآیند؟ بر اساس اعلام مسئولان دامپزشکی کشور تجارت ماهیهای زینتی در نزدیک به ۱۸۰ کشور جهان رواج دارد و ارزش این مبادلات سالانه بالغ بر ۲۵ میلیارد دلار است و تولید هر ۵۰ هزار قطعه ماهی زینتی می تواند دستکم برای ۱۵ نفر اشتغال ایجاد کند. از سویی در کشور امکان تکثیر نزدیک به ۷۰ گونه ماهی زینتی وجود دارد، بنابراین با توجه به وجود واردات ۱۴.۵ میلیون قطعه ماهی زینتی در سال گذشته و ۱۱۰ میلیون قطعه تولید داخلی به نظر میرسد این صنعت، صنعتی نوپا در کشور است که با استقبال نیز مواجه شده و میتواند بستر مناسبی برای ایجاد اشتغال و فعالیتهای اقتصادی باشد. چنانکه تکثیر و صادرات ماهیهای زینتی در سنگاپور به یکی از اصلیترین تولیدات این کشور طی سالهای گذشته تبدیل شده است ، بنابراین اگر برنامه ریزان اقتصادی کشور ، صنعت آکواریوم و توسعه ماهیان زینتی را جدی بگیرند میتوان ازآن اشتغال و ارز صید کرد.