همزمان با شروع فصل گرما یا به اصطلاح جنوبیها "خرماپزان" زمان برداشت خرما فرا میرسد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خلیج فارس؛ خرما میوه پرمصرف جنوبی هاست که از صدها سال پیش زینت بخش سفرههای مردم هرمزگان است. امسال گرمای هوا در هرمزگان زمان برداشت را اندکی جلو انداخته است. اکنون خرمای المهتری رطب نوبر کشور روانه بازار شده است. ۲ هزار ۵۰۰ هکتار از نخلستانهای هرمزگان زیر کشت المهتری است. شهرستانهای میناب، رودان، بندرعباس و سیریک از مهمترین مناطق تولید رطب آلمهتری در هرمزگان است. شش ماه از سال از خرداد تا پایان آبان درهرمزگان خرما برداشت میشود. برداشت خرما در هرمزگان از خردادماه با خرمای المهتری میناب آغاز میشود و آبان با پیارم و هلیلی پایان مییابد. هرمزگان با ۳۴ هزار هکتار نخلستان زیر کشت با تولید ۱۴۰ هزار تن خرما رتبه چهارم تولید خرما و رتبه پنجم سطح زیر کشت را در کشور دارد. شهرستان میناب با ۱۱ هزار هکتار بیشترین نخلستان دارد. مضافتی، خنیزی، شاهانی، پیارم، خاصویی، کریته، مردا سنگ، زرک و کلک سرخ از ارقام مرغوب خرما در هرمزگان است. مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان میگوید: بیش از ۲۱ هزار نفر در نخلستانها و صنایع وابسته استان اشتغال دارند. مسعود گرگیج افزود: در نخلستانهای درجه یک به ازای هر هکتار یک اشتغال وجود دارد. وی میگوید: اگر مشاغل غیر مستقیم بسته بندی، حمل و نقل و ... را اضافه کنیم این اشتغال به بیش از ۳۰ هزار نفر میرسد. محصول خرمای استان از نظر ارزش ریالی نیز رقم بالایی دارد. دبیر اجرایی خانه کشاورز هرمزگان نیز میگوید: ۱۴۰ هزار تن خرما در استان برداشت میشود که اگر هر کیلوئی به طور متوسط ۱۰ هزار تومان باشد ارزش مالی این محصول در سال به هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان میرسد. جوادی میافزاید: با استفاده از روشهای مکانیزاسیون، اصلاح باغها و بازاریابی این رقم به بیش از سه برابر افزایش مییابد. تنوع محصول خرما (بیش ۱۵۰ رقم) زمینه صادارت این محصول را فراهم آورده است. در کشور ۲۰۰ نوع خرما کشت میشود.
رئیس انجمن خرمای ایران شعبه هرمزگان میگوید: بیش از ۳۰ درصد خرمای استان با ارزش آوری ۱۲۰ میلیون دلار در سال صادر میشود. ابراهیم پورحیدری میافزاید: خرما به کشورهای اروپایی، آسیای مرکزی، هندوستان، چین و روسیه صادر میشود. ۵ رقم خرمای درجه یک استان قابلیت صادارت دارد. بیش از ۱۲ درصد از خرمای تولیدی کشور از هرمزگان صادر میشود.
سازگاری نخل در مناطق خشک ضمن حفظ منابع ابی امکان افزایش صادارت غیر نفتی در کشور را فراهم میکند. سالانه بیش از ۳۰۰ هزار تن خرمای تولیدی کشور به ۸۷ کشور دنیا صادر میشود. اما مشکل صادرات، نبود مکانیزاسیون در باغ ها، فرسودگی و پیر بودن نخلستان ها، کمبود صنایع تبدیلی و موانع صادراتی و بازاریابی است. نزدیک به ۲۰ هزار هکتار از نخلستانهای هرمزگان درجه دو، پیر و رها شده اند که نیازمند اصلاح دارد و این باغهای فرسوده به کانونی از تولید آفات تبدیل شده اند. مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی هرمزگان میگوید: با جایگزینی این نخلها پس از یک دوره سه تا ۵ ساله میزان تولید استان بیش از ۸۰ درصد افزایش مییابد. مسعود گرگیج میافزاید: باغهای بالای ۲۰۰ هکتار با پرداخت تسهیلات نوسازی در اولویت اصلاح هستند. ۱۴ هزار هکتار نخلستان درجه یک در هرمزگان وجود دارد. رئیس سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان میگوید: تا کنون ۱۰۰ میلیارد تومان برای احیای باغها و نخلستانهای هرمزگان اختصاص یافته است که منجر به اصلاح ۵ هزار هکتار شده است. باقر زاده میافزاید: با اصلاح تولید خرما دو برابر و راندمان آب نیز از ۳۵ به ۸۵ درصد میرسد. سالانه ۱۰۰ میلیون متر مکعب آب در باغهای فرسوده مصرف میشود. نبود مکانیزاسیون نیز کیفیت محصول را پایین آورده است. اسحاق جعفری نخل دار مینابی میگوید: وسایل مکانیزاسیون مانند بالابر، دستگاههای سم پاشی و گردافشانی هزینه بالایی دارد و کشاورزان به علت مالکیتهای خرد توانایی خرید این دستگاهها را ندارند. مدیر مکانیزاسیون جهاد کشاورزی هرمزگان هم میگوید: حدود ۱۲ درصد از عملیات در نخلستانهای استان مکانیزه است و از دستگاههای مانند بالا برو سمپاشی و خاکبرداری در برخی مناطق محدود در میناب و رودان استفاده میشود. شاهین شاهی زاده میافزود: در صورت استفاده از مکانیزاسیون ۳۰ درصد در برداشت محصول بهبود داریم. وی میگوید: امسال از ۸ شرکت مشاور برای فعالیت در زمینه مکانیزاسیون باغهای کشاورزی در استان دعوت شده است. صادرکنندگان نیز مشکلاتی از جمله نبود حمایتهای بازرگانی دولت، مشکلات ارزی و نبود مراکز فروش در خارج از کشور را مطرح میکنند. رئیس انجمن فراگیر خرمای هرمزگان میگوید: این انجمن با هدف حمایت و ایجاد واحدهای فراوری خرما در استان با دو واحد ایجاد شده است. قناعتیان میافزاید: بسیاری از واحدهای فراوری به علت فرسوده بودن دستگاهها از فراوری به بسته بندی تغییر کاربری دادند. پور جهانشاه مدیر عامل شرکت فرآوری پارس هژیر جنوب در میناب دیگر واحد عضو انجمن فراگیر خرمای استان نیز میگوید: این شرکت به علت نوسانات ارزی و مشکلات نقدینگی کمتر از یک دهم ظرفیت فعال کار میکند. قناعتیان مدیرعامل کارخانه فراوری خرما بن هرمزگان بزرگترین کارخانه فرآوری خرما در بندرعباس نیز میگوید:به علت افزایش قیمت دلار صادرات محصول به صرفه نیست و متوقف شده است. کمالی مدیر صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان میگوید:۶۴ واحد بسته بندی خرما در استان وجود دارد که از این تعداد ۱۴ واحد صنعتی و بقیه سنتی هستند. کمالی میافزاید: با تولید فعلی ۴۰ واحد دیگر فراوری وبسته بندی خرما با ظرفیت ۶۰ هزار تن در استان نیازمند است. اکنون دو واحد صنعتی در استان فعال است و بقیه واحدها غیرفعال، تعطیل و تغییر کاربری داده اند. عضو نظام صنفی کشاورزی کشور میگوید: نبود پایانه صادراتی محصول خرما از دیگر مشکلات این بخش است. کرامت وکیلی پور میافزاید: در این پایانه امکان انبار و بسته بندی خرما فراهم میگردد و تا اندازهای بخشی از مشکلات را حل میکند. وی میافزاید: جای تأسف است که ۴ استان جنوبی تولید کننده خرما فاقد اتحادیه تولیدکنندگان خرما هستند. عضو شورای نظام صنفی کشاورزی کشور میگوید: با تشکیل اتحادیه، مشکلات خود به خود حل میشود و درآمد مازاد اتحادیه نیز میان تولیدکنندگان توزیع میشود. کاووس کریمی تاجر خرما نیز میگوید: راه اندازی دفاتر فروش محصول در کشورهای دیگر و شرکت در نمایشگاههای بین المللی باید مورد توجه باشد. گامهایی برای صادارت محصول سالم در استان برداشته شده است. از سال ۹۱ با راه اندازی خوشه صنعتی یکی از مشکلات عمده کشاورزان یعنی ارائه گواهی نامه استاندارد حل شده است. خوشه صنعتی با هف استاندارد سازی در بسته بندی و تشکیل انجمن فراگیر خرما برای بهبود فراوری خرما در استان ایجاد شد. طرح مدل توسعه خوشهای یکی از مدلهای توسعه صنعتی است که سازمان صنعتی ملل متحد (سازمان یونیدو) در کشورهای مختلف اجرا میکند. کاظمی پور مسئول اجرای مدل خوشه صنعتی خرما در هرمزگان گفت: این طرح دو و نیم سال در استان اجرا شد. وی افزود: دریافت ۹ نشان حلال از بازارهای جهانی و گواهی iso ۹۰۰۱ و شرکت در ۵ نمایشگاه بین المللی از مهمترین نتایج اجرای مدل خوشه صنعتی در هرمزگان بود. مسئول اجرای مدل خوشه صنعتی خرما در هرمزگان گفت: بر اساس این مدل امکان ارائه ۲۰ مدل بسته بندی حتی در ابعاد کوچک کمتر از یک کیلوگرم نیز فراهم شده است. طرح خوشه صنعتی خرما با شرکت همکاری شهرکهای صنعتی، سازمان جهاد کشاورزی و فعالان صادرات خرما، ارزی آوری و چالشهابخش کشاورزی از سال ۹۱ در استان آغاز شد. سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان هم برای تولید محصول سالم خرما به نخل داران گواهی محصول سالم میدهد. محصول سالم محصولی است که سموم استفاده شده آن در حد استاندارد باشد. معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی هرمزگان میگوید: کشاورزان با دریافت گواهی محصول سالم امکان عرضه محصول ارگانیک در بازارهای داخلی و خارجی را دارند. سید حسن حسینی میافزاید: امسال تاکنون ۲۰ درخواست گواهی محصول سالم نخل داران ارائه شده است که گواهی ۳ محصول خرما صادر شده است. نیاز است مسولان و کشاورزان با بهسازی و توسعه صنایع تبدیلی و بازارهای صادراتی ارزش افزوده این محصول را به چند برابر رقم فعلی برسانند. هرمزگان قابلیت صادرات ۴۰ هزار تن خرما دارد. * محمد امیرمحمدی