یادداشت روز
قیام ۱۵ خرداد (۱۳۴۲ش) قیامی ماندگار در تاریخ انقلاب است
درگذشت آیت الله سید حسین بروجردی، تصویب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی، انقلاب سفید و حمله ماموران حکومتی به مدرسه فیضیه در فروردین ماه ۱۳۴۲ از جمله وقایعی بودند که زمینه ساز حوادث ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ شد.
درقیام ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲، مردم ایران در اعتراض به دستگیری امام خمینی از علما و استادان حوزه علمیه قم تجمع و راهپیمایی کردند.
دستگیری آیت الله خمینی بخاطر سخنرانی او در مدرسه فیضیه علیه رفتارهای محمدرضا پهلوی، شاه وقت ایران انجام شد.
درسخنرانی آیت الله خمینی حکومت وقت به حکومت یزید تشبیه شده بود. تظاهرات در قم، تهران و ورامین موجب مجروح و کشته شدن تعدادی از مردم کشورمان شد.
آیت الله خمینی، بهدلیل کشته شدن جمعی از مردم، این روز را برای همیشه عزای عمومی اعلام کرد.
تاسوعا و عاشورای سال ۱۳۴۲ در شهرهای مختلف ایران به صحنه انتقاد علنی از حکومت پهلوی و عملکرد آن تبدیل شد.
حکومت هم در واکنش به این رویدادها و به منظور تهدید و پایان دادن به تظاهرات شبانه آیت الله خمینی به تهران بردند.
صبح روز پانزدهم خرداد، مردم قم و برخی از شهرهااز دستگیری آیت الله خمینی مطلع شده و دست به اعتراض زدند.
مأموران نظامی به روی تظاهرکنندگان تیراندازی کردند و تعدادی از مردم کشته و مجروح شدند.
فجیعترین حادثه، قتل عام دهقانان کفنپوش ورامینی بود که در پشتیبانی از امام خمینی راهی تهران شده بودند.
بعد از این جریان، علما و روحانیون از شهرستانهای مختلف دست به مهاجرت زدند و آمادگی خود را برای مقابله با اقدامات حکومت اعلام کردند.
در ۱۵ فروردین ۱۳۴۳، پس از سالگرد واقعه فیضیه و پیش از ماه ذیحجه و محرم، آیت الله خمینی پیام آزادی خود را دریافت کرد.
امام خمینی روز ۱۵ خرداد را، چون عاشورا روز عزای عمومی ملت مظلوم اعلام کرد.
۱۵خرداد در تقویم رسمی ایران برای همیشه روز حماسه و تولد جدید اسلام و مسلمانان نامیده شد.