افزایش سرطان روده در گیلان

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز گیلان؛ امسال هفته "سلامت گوارش" را در حالی پشت سر گذاشتیم که آمارها و بررسی های متخصصان حوزه گوارش در گیلان، حکایت از افزایش 2برابری سرطان روده در این استان دارد؛ اگر چه این آمار از سوی برخی از مسئولان بیش از این اعلام شده است.

معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان ابتلا به بیماری سرطان روده در گیلان را 12مورد در هر 100هزار نفر اعلام می کند، در حالی که این آمار از سوی تنها مرکز تحقیقات گوارش و کبد استان 8 در هر 100هزار نفر جمعیت اعلام می شود.

معاون اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی گیلان هم با وجود اینکه می گوید: هر 48ساعت 2مورد بیماری سرطان روده در گیلان شناسایی می شود اما به این نکته هم اذعان دارد که با توجه تغییر هرم جمعیتی و افزایش سالمندی در استان، چنین امری غیرطبیعی نیست.

برخی از پزشکان متخصص و فوق تخصص گوارش در گیلان هم با استناد به پرونده های پزشکی، بر افزایش آمار مبتلایان به سرطان روده در استان تاکید دارند. 

با وجود اختلاف آمارها، آنچه که همه مسئولان دانشگاه علوم پزشکی و پزشکان متخصص گوارش در خصوص آن هم عقیده اند این است که اگر چه آمار ابتلا به برخی سرطان ها از جمله سرطان روده نسبت به گذشته در کشور و گیلان افزایش یافته اما "جا افتادن این باور که در ایران سونامی سرطان به راه افتاده و گیلان سردمدار آن است، درست نیست"؛ چرا که براساس اعلام وزارت بهداشت، آمار ابتلا به سرطان در کشورمان 24نفر کمتر از میانگین جهانی است.

این آمارها حکایت از این دارد که ابتلا به انواع سرطان در ایران معادل 158نفر در هر 100هزار نفر برآورد شده، این درحالی است که میانگین جهانی ابتلا به سرطان 182نفر در هر 100هزار نفر است.

آنطور که پیداست در گیلان 117نفر در هر 100هزار نفر مبتلا به انواع سرطان می شوند که 65 نفر کمتر از میانگین جهانی و 41نفر کمتر از میانگین کشوری است.

معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان که متولی جمع آوری و ارائه آمارهای رسمی در خصوص بیماری های غیرواگیر از جمله سرطان هاست، چندان به شیوع سرطان روده و روی شیب تند قرار گرفتن این بیماری در استان تاکید ندارد و علت افزایش آمار سرطان روده نسبت به گذشته را اجرای طرح های غربالگری، سنجش سلامت افراد بیشتر، پیشرفت روش های تشخیصی و رغبت بیشتر مردم برای مراجعه به پزشکان متخصص نسبت به گذشته می داند که نتیجه آن شناسایی بیماران بیشتر و افزایش آمارهای ثبتی سرطان روده است.

آنطور که معاون بهداشتی این دانشگاه می گوید: استفاده از شیوه های درمانی جدید هم باعث افزایش طول عمر مبتلایان به سرطان روده تا 5 سال شده است. 

دکتر محمد عباسی در تشریح این موضوع افزود : شاید تا 15سال پیش از هر 10نفر در گیلان فقط یک تا 2نفر برای پایش سلامت روده های شان، کلونوسکوپی که یکی از شیوه های اصولی تشخیص سرطان روده است، انجام می دادند و خیلی ها از بیماری شان خبر نداشتند و حتی تا مراحل پیشرفته و پایانی این بیماری هم در فهرست آمار مبتلایان به سرطان روده قرار نمی گرفتند؛ این درحالی است که حالا از هر 10نفر دست کم 7تا8 نفر کلونوسکوپی انجام می دهند و بر این اساس هر چقدر جامعه هدف بیشتر باشد، افراد بیشتری بیماری شان تشخیص داده می شود و به همان میزان هم آمار ابتلا به سرطان بیشتر خواهد بود. 

وی با بیان اینکه در حال حاضر برخلاف گذشته به علت استفاده از روش های درمانی جدید و تشخیص زودهنگام سرطان روده، این بیماری بهتر کنترل می شود گفت: مبتلایان به سرطان روده برخلاف قبل، 3تا5 سال بیشتر زنده می مانند و هر سال آمارشان به فهرست آمار بیمارانی که تازه دچار این بیماری می شوند، اضافه می شود و آمارها بالا می رود؛ این درحالی است که در گذشته این گونه نبود و بیشتر بیماران در مراحل پایانی بیماری به پزشک مراجعه می کردند و مدت زیادی هم زنده نمی ماندند و بیشترین آمار ابتلا به سرطان روده، مربوط به کسانی بود که در همان سال دچار سرطان روده شده بودند. 

 

رییس تنها مرکز تحقیقات گوارش و کبد گیلان اگرچه با معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان در خصوص پایین بودن آمار مبتلایان به سرطان در ایران نسبت به میانگین جهانی موافق است اما در عین حال معتقد است گیلان در زمینه ابتلا به برخی سرطانها از جمله سرطان روده بزرگ، روی شیب تند افزایشی قرار گرفته؛ بطوری که در 15سال گذشته، میزان بروز سرطان روده در گیلان 2برابر شده است.

دکتر فریبرز منصور قناعی با بیان اینکه آمارهای کشوری هم از افزایش سرطان روده در ایران حکایت دارد افزود: سالانه 4هزار مورد سرطان روده در کشور شناسایی می شود و 7هزار نفر هم در سال، بر اثر این بیماری جان خود را از دست می دهند.

او با اشاره به اینکه سرطان های گوارشی در صدر جدول انواع سرطان های گیلان قرار دارد گفت: برخلاف سرطان مری که شیوع آن در سال های اخیر کمتر شده و درصد ابتلا به سرطان معده هم تقریبا در یک سطح باقی مانده، سرطان روده در حال پیشی گرفتن از بقیه سرطان های گوارشی است. 

 آنطور که این فوق تخصص گوارش می گوید: اگر ابتلا به سرطان روده بزرگ در گیلان به همین روند ادامه یابد، تا 4سال آینده درصد شیوع این سرطان در استان از سرطان معده که در صدر جدول سرطان های گوارشی قرار دارد، جلو خواهد زد.

رییس مرکز تحقیقات گوارش و کبد گیلان با بیان اینکه این مرکز تجهیزات، نیروی انسانی و آمادگی لازم را برای اجرای طرح های غربالگری در مورد انواع سرطان های گوارشی از جمله سرطان روده دارد گفت: نبود همکاری و هماهنگی لازم برای انجام غربالگری، مهم ترین مانع مسیر پیشگیری و درمان سرطان روده در گیلان است.

دکتر افشین شفقی فوق تخصص گوارش مهم ترین دلایل شیوع سرطان روده در گیلان را کم تحرکی، مصرف فست فود و غذاهای پرچرب و کم فیبر، اضافه وزن و چاقی و مصرف سیگار و تریاک می داند و می گوید: علائم سرطان روده بر اساس محل تشکیل تومور متفاوت است.

وی افزود: وجود خون مخفی و گاه خونریزی، کم خونی و بی حالی، بی اشتهایی، تپش قلب، درد قفسه سینه، دردهای شکمی، یبوست یا اسهال و تغییر قطر مدفوع از مهم ترین علائم سرطان روده است. 

این فوق تخصص گوارش با بیان اینکه نشانه های سرطان روده بزرگ در برخی مواقع مخفی است گفت: برای مثال اگر تومور در سمت راست روده بزرگ تشکیل شده باشد، خونریزی به تدریج و خون بصورت مخفی در مدفوع وجود دارد که قابل مشاهده نیست.

دکتر افشین شفقی مهم ترین روش برای تشخیص سرطان روده را انجام کلونوسکوپی دانست و گفت: آزمایش مخصوص تشخیص خون در مدفوع، عکس برداری با باریوم و سی تی اسکن از روش های دیگری است که برای تشخیص سرطان روده کاربرد دارد.   

او با بیان اینکه منشا همه سرطان های روده بزرگ از پولیپ است گفت : پولیپ ها ضایعاتی هستند که گاه زمینه ارثی دارند و گاه بر اثر شرایط و سبک زندگی بوجود می آیند. 

دکتر افشین شفقی افزود: کسانی که سابقه بیماری سرطان روده در بستگان درجه یک خود دارند، از 50سالگی باید هر سال افزون بر معاینه، آزمایش تشخیص خون مخفی و در صورت نیاز  کلونوسکوپی انجام دهند؛ چرا که احتمال ابتلای این افراد به سرطان روده دو برابر دیگران است.

او با استناد به برخی پرونده های پزشکی افزود: بررسی ها نشان می دهد 10درصد از کسانی که در مدفوع شان خون مخفی وجود دارند، مبتلا به سرطان روده هستند و 20تا30 درصد آنها هم پولیپ روده که یکی از بیماری های زمینه ای ایجاد سرطان است دارند.

این فوق تخصص گوارش، تشخیص زود هنگام سرطان روده را در درمان و کنترلِ پیشرفت این بیماری موثر می داند و می گوید: متاسفانه در بیشتر مواقع به علت بی توجهی به علائم و نشانه های این بیماری و مراجعه دیر هنگام بیماران، بیماری پیشرفت زیادی کرده و درمان هم نتیجه بخش نخواهد بود.

دکتر شفقی افزود: 95درصد از کسانی که در مراحل اولیه سرطان روده، بیماری شان تشخیص داده می شود تا 5سال و حتی بیشتر عمر می کنند و می توان از پیشرفت بیماری شان جلوگیری و آن را کنترل کرد. 

وی البته به این موضوع هم اذعان دارد که در برخی مواقع سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه علائمی از خود نشان نمی دهد که طرح غربالگری می تواند در تشخیص این دست بیماری ها تاثیرگذار باشد.

دکتر شفقی به تجربه برخی از کشورها از جمله آمریکا که سرطان روده دومین علت شایع مرگ ناشی از سرطان ریه در آن است هم اشاره کرد و گفت: آمارها نشان می دهد شیوع سرطان روده در آمریکا در 25سال گذشته به علت انجام غربالگری تا 25درصد کاهش یافته است.

گفتگو با برخی از شهروندان گیلانی نشان می دهد خیلی از آنها چندان از افزایش آمار سرطان روده و عوامل ایجاد کننده آن آگاه نیستند و یا دست کم خطر ابتلا به این بیماری را جدی نگردفته اند؛ این را می شود از عادات غذایی شان فهمید. 

مثل پگاه داداش پور جوان 35ساله که به اذعان اطرافیانش یکی از فست فود خورهای قهار است. 

او می گوید : زندگی بدون فست فود معنا ندارد و حتی با شنیدن این موضوع که مصرف زیاد فست فود یکی از عوامل ایجاد سرطان روده است، همچنان به مصرف فست فود اصرار دارد. 

فاطمه بهاری کارمند یکی از ادارات گیلان هم با اینکه می داند کم تحرکی یکی از عوامل مهم ابتلا به انواع بیماری از جمله سرطان روده است اما می گوید : چاره ای ندارد و کارش به گونه ای است که مجبور است، حدود 10ساعت در روز روی صندلی بنشیند. 

برخی ها هم اگر چه کم و بیش با نشانه های این بیماری آشنا بودند اما می گفتند به علت هزینه های درمان اغلب، دردها و بیماری های زمینه ای که ممکن است زمینه ساز بروز سرطان روده باشد را پشت گوش می اندازند.

برخی ها هم مثل مهناز محمدیان از انجام کلونوسکوپی می ترسند و می گویند: این کار برای شان خوشایند نیست. 

البته هستند کسانی که از انجام آزمایش ها و روش های تشخیصی رایگان استقبال می کنند و تمایل دارند هر از چند گاهی از سلامت اعضای بدن شان از جمله روده مطلع شوند. 

در هر حال تنها حس مشترک این شهروندان با شنیدن نام سرطان روده، ترسی بود که در چشمان شان موج می زد و برخی ها هم  البته این نگرانی را به زبان می آوردند. 

شعار امسال انجمن جهانی گوارش "تشخیص زودرس و درمان سرطان های گوارشی است" سوال اینجاست که این شعار تا چه حد در گیلانی که گفته می شود ابتلا به سرطان روده در آن افزایش یافته، اجرایی شده و اساسا برای تحقق عملی آن در استان در زمینه اطلاع رسانی، پیشگیری و درمان چه اقداماتی انجام شده است؟

در حالی که برخی از مردم با علت و نشانه های سرطان روده چندان آشنا نیستند و خبری از افزایش دو برابری آمارهای سرطان روده و راهکارهای پیشگیری از آن ندارند، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان از توزیع سالانه 3هزار بروشور و نصب بنر در گیلان خبر می دهد و می گوید: افزون بر این برای بهبود شیوه زندگی و جلوگیری از ابتلا به سرطان های گوارشی از جمله سرطان روده، اصلاح شیوه های تغذیه و سبک زندگی از طریق پزشکان خانواده و بهورزان در خانه های بهداشت روستایی و شبکه های بهداشت و درمان شهری پی گرفته می شود.

دکتر محمد عباسی می گوید: این معاونت از سال نود و شش، 498هزار و 632نفر از افراد بالای 50سال را در قالب طرح" ncd"مورد پایش قرار داده و در مراکز بهداشتی افرادی را که پس از پر کردن پرسشنامه شرح حال، شرایط مشکوک داشتند برای انجام آزمایش تشخیص خون مخفی در مدفوع شناسایی ارجاع داده است.

 وی افزود: 19هزار و 631نفر از این افراد این آزمایش را انجام دادند که هزار و 51نفر تست تشخیص خون در مدفوع شان مثبت بود و به مراکز درمانی معرفی شدند.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی گیلان هم می گوید: 475نفر از هزار و 51نفری که در مدفوع شان خون مخفی تشخیص داده شده بود، پس از معاینه و تشخیص اولیه، کلونوسکوپی انجام داند و مراحل درمان را سپری می کنند.

دکتر نور صالحی از اجرای نظام ارجاع الکترونیک که گامی برای سرعت روند تشخیص زودهنگام و درمان انواع بیماری های غیرواگیر از جمله سرطان روده است، در 9شهرستان استان خبر داد و گفت: در این طرح که در آن پرونده الکترونیک بیماران از مرحله تشخیص تا درمان از طریق پزشک خانواده به پزشکان متخصص و از آنجا هم به مراکز درمانی ارجاع داده می شود، تا پایان سال در 7شهرستان باقی مانده اجرا خواهد شد و بر این اساس در زمینه شناسایی علائم اولیه قابل پیشگیری و تشخیص زودهنگام و درمان سرطان گام های خوبی برداشته خواهد شد. 

وی از راه اندازی مراکز تشخیص زود هنگام سرطان در بیمارستان رازی رشت و بیمارستان شهید بهشتی بندر انزلی تا چند ماه آینده هم خبرداد و گفت: ساخت 2مرکز دیگر در لاهیجان و تالش هم در دست اجراست و پیش بینی می شود با آغاز فعالیت این مراکز، گام محکم تری در زمینه پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان انواع سرطان ها ازجمله سرطان روده در استان برداشته شود.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی گیلان با بیان اینکه انجام شیمی درمانی سرپائی و بستری در بیمارستان های دولتی و انجام رادیوتراپی در بیمارستان رازی برای بیماران مبتلا به سرطان روده رایگان است گفت: به داروهای ایرانی شیمی درمانی بین 50 تا 100 درصد یارانه تعلق می گیرد.

این که مسئولان دانشگاه علوم پزشکی علت دو برابر شدن آمار مبتلایان به سرطان روده در گیلان را پایش سلامت افراد بیشتر و شناسایی مبتلایان بیشتر می دانند و در مقابل برخی متخصصان گوارش اعتقاد دارند که ابتلا به سرطان روده در گیلان روی شیب تند قرار گرفته است بماند، مسئله مهم این است که به هر حال آمارها دو برابر شده و با استناد به ارزیابی معاونت بهداشتی، هر سال برخی از افراد هم به آمار کسانی که با استفاده از شیوه های درمانی با این بیماری دست و پنجه نرم می کنند، اصافه می شوند و در مجموع جامعه آماری مبتلایان به سرطان روده در گیلان بیشتر می شود؛ موضوعی که از یک طرف ارائه خدمات درمانی مطلوب به این بیماران و اهمیت پایش سلامت جامعه برای تشخیص زود هنگام این بیماری را می طلبد و از طرفی اهمیت موضوع پیشگیری از ابتلا به این بیماری را دو چندان می کند. 

راهبردهایی که دانشگاه علوم پزشکی گیلان می گوید: آستین ها را برای اجرای آنها بالا زده و بنا دارد در کنار ارائه خدمات درمانی ، از ابتلا و شیوع سرطان ها از جمله سرطان روده پیشگیری کند.