زنان، اسیر میله‌های زندان

ماه هاست پشت میله‌های زندان در انتظار رهایی است، اما مبلغ چکی که زیرش را امضا کرده بالاست و امیدش را برای رفتن به خانه کم رنگ کرده است. همسرش از ترس طلبکاران متواری شده و حالا او باید تاوان اعتمادی را بدهد که برای آرامش و آسایش خانواده هزینه کرده است. اشک هایش را با گوشه چادرش پاک می‌کند و می‌گوید چیزی جز دیدن بچه هایش که آواره‌ی خانواده اقوام شده اند؛ نمی‌خواهد.

زنان در آمار
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز فارس، آمار‌ها نشان می‌دهد بیشترین علت حبس زندانیان زن جرایم غیرعمدِ، مربوط به صدور چک است. این دسته از بدهکاران مالی در بیشتر موارد به دلیل ضمانت دوستان، بستگان و همسران با صدور چک و ضمانت از طریق برگه‌های بانکی روانه زندان شده‌اند. طبق آمار، ۹۰ درصد زندانیان زن جرائم غیرعمد هیچ سابقه کیفری نداشته اند و اغلب برای نخستین بار است که سر از زندان در آورده اند.
در استان فارس هم از هزار و ۲۸۳ زندانی جرایم غیر عمد، هزار و ۵۵ نفر به دلیل مسایل مالی پشت میله‌های زندان هستند.

حجت الاسلام سید صدراله رجایی نسب معاون قضایی دادگستری فارس می‌گوید ۴۷ نفر از محکومان مالی استان زن هستند؛ که البته نسبت به پارسال ۸ نفر کاهش یافته است.
به گفته رجایی نسب، این زنان به دلیل صدور چک و ضمانت نامه برای نزدیکان خود از جمله همسرانشان سر از زندان درآورده اند. معاون قضایی دادگستری فارس، میزان بدهی مالی زنان زندانی فارس را ۵۰ میلیارد تومان اعلام می‌کند و می‌گوید ۲۰ درصد از این زنان سرپرست خانوار هستند. زنانی که برای بچه‌هایشان هم مادر هستند، هم پدر؛ هم کار‌های خانه را انجام می‌دهند و هم مسئولیت تأمین معیشت زندگی‌شان را بر دوش دارند.
معاون قضایی دادگستری فارس با بیان اینکه زنان به ویژه مادران اساس خانواده هستند و نبود آن‌ها ضربه جبران ناپذیری به بنیان خانواده وارد می‌کند؛ از خیران و نیک اندیشان می‌خواهد برای آزادی این زندانیان آستین همت بالا بزنند و آن‌ها را به آغوش گرم خانواده بازگردانند.
زندان جای زنان نیست
ستاد دیه کشور به تازگی اعلام کرده از ۱۹۶ مددجوی زن که بابت محکومیت مالی (غیرکلاهبرداری) در زندان به سرمی‌برند نیمی از آن‌ها سرپرست خانوار هستند. آن هم مادرانی که عائله‌مند هستند و معیشت خانواده را برعهده دارند.
به سراغ دکتر مریم قاسمی روان شناس می‌روم تا در خصوص عواقب و تبعات حضور زنان در زندان بگوید.
او می‌گوید آن‌ها به جای زندان باید در خانه، کنار فرزندان و اعضای خانواده باشند. زیرا خانواده جای اصلی حضور زنان و مادران است.

به گفته این روان شناس وقتی زنی به دلیلی که او هیچ نقشی درآن ندارد به زندان می‌افتد انرژی و زمان مفیدی که باید برای رشد خانواده صرف کند در زندان بیهوده هدر می‌رود و تبعات روحی-روانی حضور او در زندان تا سالیان سال باقی می‌ماند که این موضوع جدا از سختی معیشتی و مشکلات روحی شخص زندانی، مصائب روانی زیادی برای اعضای خانواده به ویژه افراد نوجوان این خانه‌ها را با خود به همراه دارد و حتی می‌توان گفت: در چنین مواقعی نه فقط سلامت آن خانواده بلکه سلامت اجتماعی محله یا شهر هم تهدید می‌شود.

دکتر قاسمی تاکید می‌کند تحقیقات نشان می‌دهد فرزندان مادران زندانی ۳ تا ۶ برابر دیگر فرزندانِ افراد عادی احتمالِ بروز رفتار خشونت آمیز دارند.

این روان شناس به تبعات دامنه دار زندانی شدن مادران در دو بعد کوتاه مدت و بلند مدت اشاره می‌کند و می‌گوید در بُعد کوتاه مدت وقتی فرزندان شاهد توقیف مادر و رفتن او به زندان هستند دچار استرس پس از سانحه می‌شوند و اثرات روانیِ منفی بر فرزندان باعث می‌شود همیشه در نگرانیِ این حادثه به سر ببرند از طرفی در بُعد بلند مدت باعث احساس شرمساری، لطمه به تصویر از خود، برچسب فرزند زندانی، نا امیدی از آینده، کناره گیری از اجتماع، احساس حقارت، بی اعتمادی به خانواده، بدرفتاری در کلاس که همه این مسایل عامل مخربی در تربیت فرزندان هستند و تبعاتِ منفیِ اجتماعیِ بالایی دارند که مراکز نیکوکاری، خیران وحتی شاکیان باید به این موارد در آزادی زنان زندانی توجه ویژه داشته باشند.

احمد رضا امامی کارشناس حقوقی می‌گوید هر چند نباید فرهنگ ضمانت از افراد صلاحیت‌دار، لکه‌دار شود، اما اعتماد‌های نابجا به همسایگان، همکاران، بستگان و به ویژه همسران واقعا کم نیستند و همین اعتماد‌ها افراد زیادی از جمله زنان را که آگاهی مالی کمتری دارند روانه زندان می‌کند و صدمات جبران ناپذیری به بنیان خانواده وارد می‌کند که این نیازمند آسیب شناسی جدی است.
سهیلا محبی نائب رئیس کانون زنان بازرگان فارس، نبود آموزش برای زنان در امور حقوقی و اجتماعی را از دلایل اصلی حضور زنان در زندان بیان می‌کند و می‌گوید این زنان بیشتر به واسطه مشکل یا قصوری که دیگران از جمله وابستگان درجه یک و دو آن‌ها مسبب آن بوده‌اند؛ در زندان به سر می‌برند و به دلیل آگاهی نداشتن از مسایل مالی برای مثال با امضای چک و سفته به صورت غیر مستقیم وارد این دایره شده‌اند. او تاکید می‌کند تنها از مسیر آموزش و افزایش آگاهی است که می‌توان آمار زنانِ در بند را کاهش داد تا هزینه‌های سنگینی بر خانواده‌ها و جامعه تحمیل نشود.
زنانِ در بند در انتظار رهایی
مسولان ستاد دیه استان فارس تمام همّ و غمّشان را برای آزادی زندانیان جرایم غیر عمد به ویژه در ماه مبارک رمضان به کار گرفته اند. در جشن گلریزان که با تلاش ستاد دیه استان برای آزادی این زندانیان در هتل شیراز تدارک دیده شده بود به سراغ آقای تراب پور رییس این ستاد رفتم. او می‌گوید ماه مبارک رمضان که ماه پیش قدم شدن برای کار خیر است؛ خیری بالاتر از آزادی یک زندانی که خانواده اش سال‌ها چشم انتظار آمدنش هستند؛ نیست به ویژه آزادی زنان و مادران دربندی که فرزندانشان آرزوی دیدنش را دارند. او از رسانه ها، متولیان فرهنگی و خیران درخواست می کند برای آزادی زنان زندانی غیر عمدِ مالی که اغلب آن‌ها مادر خانواده هستند تلاش وافر داشته باشند.

آقای تراب پور که برای آزادی این دسته از زنان دغدغه زیادی دارد می‌گوید تصور کنید مادر زندانی باشد و بچه هایش در منازل فامیل، بستگان و همسایگان سرگردان باشند این چه عواقب سنگینی می‌تواند در جامعه داشته باشد.
نایب رییس کانون زنان بازرگان استان فارس می‌گوید طرح رمضانیه که از پارسال توسط این کانون برای آزادی زنان جرایم غیر عمد مالی اجرا شده امسال هم با کمک ستاد دیه استان و خیران ادامه دارد.
سهیلا محبی با اشاره به اینکه این کانون پیش از این به صورت موردی برای نجات برخی زندانیان دربند زیر نظر اتاق بازرگانی شیراز فعالیت‌هایی انجام داده می‌گوید: پرداختن به رهایی زنان دربند به صورت متمرکز برای نخستین بار از پارسال آغاز شد که با تشکیل کمیته شناسایی و ارزیابی، وارد فرایند یاری رسانی به این زنان شده ایم.
نایب رییس کانون زنان بازرگان استان فارس ادامه می‌دهد در فرایند یاد شده با بررسی همه اسناد و مدارک و سابقه این زندانیان، تعدادی از آنان در اولویت بیشتری نسبت به دیگران قرار می‌گیرند. به طور مثال در طرح رمضانیه پارسال، مادری دربند که فرزندی معلول داشت و در همین فاصله همسر خود را نیز از دست داده بود یا زنی که او را به جای همسر فوت شده‌اش راهی زندان کرده بودند و فرزندانش نزد مادربزرگشان بودند که خود، به مراقبت نیاز داشت؛ نمونه‌هایی از این دست هستند که در اولویت آزادی از زندان قرار می‌گیرند.
محبی تصریح می‌کند در طرح رمضانیه پارسال ۸ نفر از این زنان توسط کانون زنان بازرگان فارس شناسایی شدند که مبلغ بدهی‌های آن به ۴۰۰ میلیون تومان می‌رسید.

رئیس کل دادگستری فارس نیز با تاکید برحمایت و کمک خیران برای آزادی زنان جرایم غیر عمد مالی استان می‌گوید با کمک خیران پارسال ۵۲۴ نفر از زندانی‌های جرایم غیرعمد فارس آزاد شدند که ۲۶ نفر از آن‌ها زن بودند.
حجت الاسلام سید کاظم موسوی با بیان اینکه فارس از نظر بدهی مالیِ مددجویان رتبه اول کشور و از نظر آزادی زندانیان، رتبه سوم را دارد ابراز امیدواری می‌کند امسال با کمک و همت خیران تعداد بیشتری از زندانیان جرایم غیرعمد مالی که در اولویتِ آزادی هستند از زندان رهایی یابند و به کانون گرم خانواده باز گردند.

تو را من چشم در راهم

اشک شادی گونه‌های زن را پوشانده هنوز هم باورش نمی‌شود. دختر کوچکش را سخت در آغوش می‌گیرد حالا هر دو با هم گریه می‌کنند همه کسانی که شاهد آزادی او هستند از دیدن این صحنه منقلب شده اند.

این زن دو سال پیش به خاطر اعتمادی که به یکی از بستگان نزدیکش داشت چک او را را امضا کرد. حالا او با کمک خیران، گذشت شاکیان و ستاد دیه استان از زندان آزاد شده و به جمع خانواده اش باز گشته است.
به گزارش دادگستری استان فارس از مجموع زندانی‌های جرائم غیرعمد استان، هزار و ۵۵ نفر به دلیل مسائل مالی، ۲۵ نفر به دلیل تصادف، ١٨٣ نفر مهریه و بقیه به دلیل نفقه در زندان به سر می‌برند که قرار است در بیست جشن گلریزان که در ماه مبارک رمضانِ امسال در نقاط مختلف فارس برگزار می‌شود ۲۲۰ نفر از آن‌ها از زندان آزاد شوند. پارسال از ۵۲۴ نفر از زندانی‌های جرایم غیر عمد فارس که از زندان آزاد شدند ۲۶ نفر زن بودند که تعدادی از آن‌ها از طریق پویش "زندان جای مادران نیست" از زندان رهایی یافتند.