خرمشهر را خدا آزاد کرد ...

امروز سالروز حماسه اي بزرگ و به يادماندني در تاريخ دفاع مقدس ملت ايران بلکه در تمام ادوار تاريخ ايران است حماسه اي ستودني که چشمان دنيايي را بهت زده کرد و تمام محاسبات دشمنان ملت ايران را بهم ريخت. حماسه اي که امام امت آنرا معجزه الهي ناميدند و در وصفش گفتند: خرمشهر را خدا آزاد کرد و گوينده راديو با شور و شوق فرياد زد خرمشهر شهر خون آزاد شد...

خونين شهر ؛ شهر خون آزاد شد

و اين موسيقي گوش نواز رزم خاطره اي شد براي ملت ايران هر چند که در جشن حماسه آزادسازي جاي محمد جهان آرا و همرزمان شهيدش خالي بود...

ممد نبودي ببيني ...

در سي و هفتمين سالروز آزادسازی خرمشهر به همراه یکی از فاتحان این شهرستان به گلزار شهدای خرمشهر رفتیم .

شهدایی که از جان مایه گذاشتند تا  لبخند شادی کودکان این مرز و بوم همچنان باقی بماند و بتوانیم در پرتو امنیت و آرامشی که آنان برای ما فراهم کردند ، در کنار ساحل کارون بایستیم و از نسیم دلنشین آن در خرمشهر بهره ببریم .  

بزرگ مردی که مرا در این زیارت همراهی می کرد یکی از مدافعان خرمشهر در حماسه مقاومت 35 روزه و نیز یکی از فاتحان این شهر  بود. مردی از تبار تکاوران نیروی دریای ارتش جمهوری اسلامی ایران ، ناخدا یکم تکاور بازنشسته اسماعیل بنیادی.

عملیات آزاد سازی خرمشهر

در حین زیارت از قبور مطهر شهدا، فرصت را مناسب دیدم و از او خواستم در مورد عملیات آزاد سازی خرمشهر و خاطراتش مطالبی را بیان کند.

او  گفت : عملیات آزادسازی خرمشهر از نظر نظامی یکی از پیچیده ترین و مشکل ترین عملیات ها در تاریخ جنگهای کلاسیک جهان بود. اما متاسفانه کشورهای غربی از اقرار به این مطلب واهمه دارند . آنها نمی خواهند تایید کنند که ایران از نظر نظامی و استراتژی نظامی کشوری فوق العاده  خلاق است . به همین دلیل  در آکادمی های نظامی خود اسمی از عملیات پیچیده بیت المقدس به ویژه عملیات آزادسازی خرمشهر نمی آورند.

 این سخن  ناخدا یکم تکاور اسماعیل بنیادی که آموزشهای ویژه نظامی خود را درپیش از انقلاب ، در دانشکده نظامی  سلطنتی انگلستان  گذرانده بود ، مرا مصمم کرد  که در زمینه عملیات آزادسازی خرمشهر مطالعات بیشتری را انجام دهم . سوال این است ،  آیا واقعا عملیات آزادسازی خرمشهر یکی از پیچیده ترین عملیات های نظامی جهان بود؟ برای پاسخ به این سوال عملیات  آزاد سازی خرمشهر باید از چند بُعد مورد  بررسی قرار گیرد.

1-استحکامات و خطوط دفاعی دشمن در خرمشهر

خط تدافعی بعثی ها در خرمشهر منطبق با پیشرفته ترین آموزشهای آکادمی های نظامی بلوک شرق و غرب بود .بعثی ها برای اطمینان از حفظ خرمشهر از کارشناسان و متخصصان نخبه بلوک شرق و غرب و حتی اسراییل کمک گرفته بودند .

وقتی عراق خرمشهر را اشغال کرد، مستشاران روسی و آمریکایی به پیشنهاد صدام، طرح ۲۰ ساله‌‌ی دفاع از خونین‌شهر را طرح‌‌ریزی و اجرا کردند و در این طرح، میادین وسیع مین، احداث کانال‌‌ها و خندق‌‌هایی در دور شهر و نیز تمام پیش‌‌بینی‌‌های بازدارنده برای ادامه‌‌ی اشغال خرمشهر انجام شده بود؛ به‌طوری که سه رده خاکریز (دژ اول، دژ دوم و خاکریز مارد از کارون تا جاده‌‌ی آسفالت اهواز ـ خرمشهر) و از جاده‌‌ی آسفالت تا شلمچه هم یک خاکریز ممتد شرقی ـ غربی احداث کرد.   (( حسین بهزاد و گل‌علی بابایی: همپای صاعقه؛ کارنامه عملیاتی لشکر ۲۷ محمد رسول الله (ص) ، انتشارات سوره مهر، چاپ سوم، ۱۳۸۸. ص  ۶۷۷.))

سرهنگ نزارصاحب كاظم معاون رئيس ستاد تيپ نود و شش پياده که در دوران جنگ تحمیلی به اسارت نيروهاي ايراني درآمده بود اعلام کرد: استحکامات دفاعی بعثی ها از  چندین خط تدافعی تو در تو تشکیل شده بود که در مقابل هر خط دفاعی، انبوهی از میادین مین با عمق دویست تا چهارصد متر کانالهای رو باز و تله گذاری شده برای جلوگیری از عبور نفرات و تجهیزات تله های انفجاری فراوان به همراه سنگرهای مستکم بتونی وجود داشت. بطوری که فقط در خط دفاعي يكم ، یازده شبكه مواد آتش زا وجود داشت كه از طريق لوله هايي به ساحل رودخانه کارون متصل شده بود كه در صورت احساس خطر با اشتعال آنها سطح رودخانه  براي مدت تقريبي چهل تا پنجاه دقيقه شعله ور می شد.

همچنین منطقه كارون و خرمشهر با يك شبكه تلويزيونی مدار بسته پوشش داده شده بود و تمامي حركات كنترل مي شد.

ناخدا یکم تکارور  بنیادی در باره  نظر کارشناسان انگلیسی در مورد حمله نظامی ایران به خرمشهر  می گوید:

کارشناسان نظامی انگلیسی  که تجربه دو جنگ بزرگ جهانی را پشت سر داشتند در جراید و رسانه ها دایم اعلام میکردند که ایران قادر به فتح خرمشهر نیست .

رادیو بی‌بی‌سی نیز ضمن تأکید بر دشواری بازپس‌گیری خرمشهر به دلیل تبدیل شهر به سنگر دفاعی مستحکم ارتش عراق، گفت: «چنان‌چه ایرانیان درصدد بازپس‌گرفتن خرمشهر برآیند، سخت‌ترین گردو را برای شکستن برگزیده‌‌اند.  (( نشریه گزارش‌‌های ویژه، خبرگزاری جمهوری اسلامی، رادیو بی‌بی‌سی، ۱۳۶۱/۲/۱۰. نقل از محمد درودیان، خونین‌شهر تا خرمشهر، ص ۱۵۹.))

همه این عوامل موجب شده بود که صدام با اطمینان خاطر  ، آزاد سازی خرمشهر توسط نیروهای ایرانی را  غیر ممکن بداند و با غرور اعلام کند در صورت بازپس‌‌گیری خرمشهر از سوی ایران، کلید بصره را تقدیم ایرانیان خواهد کرد.  (( اکبر هاشمی رفسنجانی، پس از بحران، کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی سال ۱۳۶۱، به اهتمام فاطمه هاشمی، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ سوم، ۱۳۸۶، ص ۱۶.)) 

رادیو  "مونت‌کارلو " نیز  بازپسگیری خرمشهر ، با وجود موانع پدافندی متعدد عراق در منطقه‌ی عملیاتی را برای ایران غیر ممکن قلمداد کرد.

(( نشریه گزارش‌‌های ویژه، خبرگزاری جمهوری اسلامی، رادیو مونت‌کارلو، ۱۳۶۱/۲/۱۰. نقل از محمد درودیان،  و کتاب  :سیری در جنگ ایران و عراق  ، خونین شهر تا خرمشهر، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، چاپ دهم، ۱۳۸۸، ص ۱۵۹.))

سرهنگ چنعانی / از فاتحان خرمشهر  نیز در این زمینه گفت: وقتی که عملیات بیت المقدس در دهم اردیبهشت سال شصت و یک آغاز شد همه تئوریسینهای بزرگ نظامی جهان متفق القول بودند که شاید ایران بتواند بخشی از خاک خود را در خوزستان از رژیم بعثی پس بگیرد. اما هیچگاه نخواهد توانست دژ آهنین و استحکامت نفوذ ناپذیر رژیم بعثی صدام را در خرمشهر ویران کند.

آری  دژدفاعی بی نقص و بسیارپیچیده ارتش حزب بعث  چنان خرمشهر را محصور کرده بود که کارشناسان شرق و غرب یقین داشتند که هیچ نیرویی نظامی قادر به شکستن آن نیست اما این دژمستحکم  با پیروزی قاطع ایران در عملیات بیت المقدس شکسته شد و تعجب جهانیان را برانگیخت . (( مسعود بختیاری ،عملیات بیت المقدس و آزاد سازی خرمشهر.  هیئت معارف جنگ.1380 . بخش پنجم))

دقیقا به همین دلیل بود که رادیو دولتی صدای امریكا پس از آزاد سازی  خرمشهر توسط نیروهای ایران، سرانجام درگزارش ویژه هشتم خرداد ماه سال ۱۳۶۱ خود می گوید: با وجود مشكلات تداركاتی، ناآرامی های ناشی از انقلاب و كاهش تدریجی قدرت عملیات نیروهای هوایی ایران، ماشین نظامی ایران به گونه ای اعجاب آور عمل كرد.

2- کثرت نیروهای زرهی دشمن :

ناخدا بنیادی  گفت :  تاکتیک نظامی استفاده از نیروهای زرهی انبوه برای نخستین بار توسط فرماندهان و تئوریسین های نظامی آلمان در جنگ جهانی دوم ارائه شد .این تاکتیک نظامی  مهمترین حربه نیروهای ارتش آلمان در حمله به دشمنانش بود. استفاده از همین تاکتیک نظامی بود که ارتش آلمان موفق شد کشور فرانسه را در کمتر از 45 روز فتح کند و نیز توانست با سرعتی برق آسا به پشت دروازه های مسکو برسد.

وی همچنین  افزود : ژنرالهای ارتش حزب بعث نیز با استفاده از همین تاکتیک نظامی پیشرفته و کلاسیک حمله به ایران را آغاز کردند . این تاکتیک نظامی کارایی خود را در جنگ جهانی دوم نشان داده بود .جالب اینکه نیروهای متفقین نیز برای حمله به آلمان نازی از همین تاکتیک نظامی استفاده کردند .

بنیادی  با بیان اینکه ارتش حزب بعث در دفاع از خرمشهر نیز از همین شگرد نظامی استفاده کرد گفت:بعثیها برای مقابله با نیروهای ایرانی بیش از 2  هزار و 760 تانک و نفربر زرهی در منطقه متمرکز کرده بودند .

تعداد تانکهایی که ارتش حزب بعث در منطقه  متمرکز کرده بود  بیش از  مجموع تانکهای اسراییل و مصر در نبرد یوم کیپور  ، به عنوان دومین نبرد زرهی جهان ، و نیز 5 و نیم برابر کل نیروهای زرهی ارتش آلمان  در شمال آفریقا ، در جنگ جهانی دوم بود. این در حالی است که ادوات زرهی ایران در نبرد خرمشهر کمتر از یک پانزدهم تجهیزات زرهی بعثی ها بود .

  همچنین  نیروهای زرهی ارتش حزب بعث  با  530 قبضه توپ سنگین و صدها خمپاره اندازه کوچک و بزرگ حمایت می شد که در نوع خود کم نظیر بود.  ((  محمد درودیان. از خونین شهر تا خرمشهر، انتشارات مرکز مطالعات جنگ . 1373.  . فصل دوم))

در واقع رزمندگان ارتش اسلام در شرایطی به خرمشهر حمله ور شدند که تراکم نیروهای زرهی  وحتی پیاده دشمن در بیشترین میزان خود قرار داشت . اما همه این تدابیر نیروهای بعثی و نیز کارشناسان غربی و شرقی نتوانست مانع اراده پولادین رزمندگان اسلام شود.

3- تاکتیکهای نوین نیروهای ایرانی :

در اینجا سوال دیگری نیز مطرح است و آن اینکه نیروهای ایرانی از چه تاکتیک نظامی برای آزاد سازی خرمشهر استفاده کردند؟ این چه شگرد نظامی بود که همه معادلات دفاعی جنگهای  نوین جهان را بهم  ریخت و تعجب همگان برانگیخت؟

سرهنگ عقیلی از فرماندهان دوران دفاع مقدس در این زمینه گفت:  علت موفقیت نیروهای ایران را علاوه بر انگیزه های قوی دینی و ملی باید در تاکتیکهای نوین و ابداعی ایران در نبرد ضد نیروهای بعثی دانست .

وی گفت: جنگ با نیروهای انبوه و بسیار زیادی ارتش حزب بعث در خرمشهر نیازمند یک تاکتیک نظامی نوین بود و خوشبختانه نیروهای ایرانی در دروان دفاع مقدس شیوه ای از عملیات ضد دشمن را ابداع کردند که این شیوه جنگ هنوز جزء بهترین تاکتیکهای نظامی است.

وی همچنین افزود : نیروهای ایرانی در همان ابتدای جنگ دریافتند که به دلیل کمبود تجهیزات و ادوات جنگی ،نیازمند اتخاذ  تاکتیکهای جدیدی برای مقابله با دشمن  بعثی هستند . به همین دلیل از شگردهایی که تکاوران برای نفوذ به خطوط دشمن استفاده میکردند بهره بردند. .به عبارتی  نیروهای ایرانی از شیوه جنگهای چریکی برای نفوذ به خطوط دشمن استفاده کردند . با این تفاوت که تکاوران برای نفوذ به خطوط دشمن از تعداد کمی از نفرات بهره می برند اما در شیوه ابداعی فرماندهان ایرانی از همین شیوه به صورت گسترده و انبوه استفاده شد . به عبارتی نیروهای ایرانی  تاکتیکهای جنگ چریکی را با استفاده از ده ها  هزار نفر نیرو انجام میدادند.

البته استفاده از شیوه جنگهای چریکی به صورت انبوه و گسترده که شیوه ابداعی نیروهای ایرانی بود مشکلات و پیچیدگی های خاصی داشت که خوشبختانه نیروهای رزمنده ایرانی بخوبی از عهده آن برآمدند.

این شیوه ابداعی نیروهای ایرانی برای نخستین بار در عملیات شکست حصر آبادان استفاده شد و از آن پس این تاکتیک نظامی نوین در سایر عملیاتهای ایران استفاده شد و کارایی خود را به اثبات رساند .

استفاده از همین تاکتیک نظامی جدید، به علاوه روحیه و انگیزه بسیار قوی نیروهای ایرانی ، موجب شد که خطوط دفاعی تودرتو وپیچیده نیروهای بعثی یکی پس از دیگری فرو ریزد و تعجب جهانیان را برانگیزد.

در واقع تاکتیکهای نوین جنگی فرماندهان ایرانی به علاوه روحیه ، انگیزه و شجاعت بی نظیر رزمندگان ایرانی رمز موفقیت این عملیات بسیار سخت و دشوار بود.

این تاکتیک ابداعی فرماندهان ایرانی بعدها توسط رزمندگان حزب الله لبنان در جنگ 33 روزه  در سال 2006 میلادی و نیز رزمندگان فلسطینی در غزه  مورد استفاده قرار گرفت . این رزمندگان  موفق شدند با استفاده از همین تاکتیک ابداعی نیروهای ایران  برای نخستین در تاریخ تشکیل رژیم اشغالگر قدس ، شکستهای سختی را به این رژیم وارد کنند.

قطعا آزاد سازی خرمشهر برای هیچیک از کارشناسان نظامی جهان، که دایم در رسانه های خود از دژ قدرتمند دفاعی ارتش حزب بعث در خرمشهر تعریف میکردند ، باور کردنی نبود.  بدون شک آزاد سازی خرمشهر تئوری های نظامی بسیاری را بر هم زد و  مسیری جدید در علوم آکادمیک نظامی جهان گشود . این عملیات آنچنان بدیع و غیر ممکن می نمود که همگان را شگفت زده کرد.  .دقیقا به همین دلیل است که  حضرت امام خمینی ره  این عملیات را یک معجزه الهی  دانست و فرمود:" خرمشهر را خدا آزاد کرد."

آری عمليات آزاد سازی خرمشهر در ساعت 22:30 روز یکم خرداد  آغاز شد. و پس از دو روز درگیر ی شدید  و بی امان  ، خرمشهر كه در تاريخ چهارم آبان 1359 اشغال شده بود.  در ساعت 11 صبح روز  سوم خرداد 1361 به آغوش میهن بازگشت . ((ناخدا یکم عباس خیر خواه : حماسه جاوید ، چاپ دوم ،  انتشارت دفتر پژوهشهای نظری نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلام ایران ، ص 194)

سرهنگ چنعانی  از فاتحان خرمشهردستاوردهای این عملیات را بسیار بزرگ دانست افزود: عملیات بیت المقدس بویژه آزا د سازی خرمشهر دستاوردهای بزرگی برای ما داشت و ضربه مهلک و سنگینی بر  نیروهای دشمن وارد کرد . این عملیات موجب شد نیروهای دشمن از طرفی بیش از پیش روحیه خود را از دست دهند  و از طرف دیگر  قدرت نیروهای  ایران  باور کنند.

طی عملیات بیت المقدس 5038 كیلومتر مربع از اراضی اشغال شده از جمله شهرهای خرمشهر و هویزه و نیز پادگان حمید و جاده اهواز – خرمشهر آزاد شدند. علاوه بر این شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از تیررس توپخانه دشمن خارج گردیدند. هم چنین 180 كیلومتر از خط مرزی تامین شد.  همچنین طی عملیای ازاد سازی خرمشهر نوزده هزار تن از نیروهای دشمن به اسارت درامده و حدود شانزده هزار نفر کشته و یا زخمی شدند.   (( مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس http://defamoghaddas.ir  ))

همه برای یکی

در عملیات بیت المقدس همه ی ایران خرمشهر شد وهمه ی ایرانیان خرمشهری . و همه یَد واحده شدند تا پاره تن ایران اسلامی را به مام میهن بازگردانند. این یده واحده ای که در دوران دفاع مقدس شکل گرفت با همان خلاقیت و نبوغ خود همچنان وجود دارد و قدرت خود را به رخ جهانیان می کشد.

همین قدرت ایران اسلامی است که آمریکا با همه توان نظامی خود و با همه خصومتی که از ایران دارد جرئت تعدی به ایران را به خود نمیدهد و از دور با لاف و گزاف و تبلیغات تو خالی از گزینه ای های روی  میز دم  میزند.

همین قدرت ایران اسلامی است که ناو هواپیمابر ابراهام لینکلن که  برای تهدید ایران اعزام شده بود. وقتی با اراده پولادین مقام عظمای ولایت حضرت آیت الله خامنه ای  و نیز اراده پولادین مردم ایران مواجه می شود ، در نیمه راه در دریای  عرب متوقف می شود. 

جالب اینکه مردم ایران ، اعزام ناو هواپیمابر ابراهام لنیکلن را نیز به سخره می گیرند و از همین حالا در مورد خرید و فروش آهن پاره های این ناو در فضای مجازی سخن میگویند زیرا بخوبی میدانند که مردان سه خرداد  در صورت درگیری با آمریکا  ، جز آهن پاره ای از این ناو بر جای نمی گذارند.

حال اراده ،نبوغ ،خلاقیت ،شجاعت و، ایمانی که در دوران دفاع مقدس شکل گرفت و در آزاد سازی خرمشهر به اوج خود رسید همچون دژی تسخیر ناپذیر ، سرتاسر ایران اسلامی را احاطه کرده است به گونه ای که  حتی ابر قدرت جهان نیز جرات تعدی به ین دژ مستحکم را ندارد.

باز به سراغ تکاور پیر ناخدا یکم بنیادی رفتم و حاصل مطالعاتم رو به او گفتم و اقرار کردم که ما هنوز از عظمت کاری که رزمندگانمان در عملیات های مختلف بویژه عملیات آزاد سازی خرمشهر انجام دادند غافلیم. آری  از این پس  وقتی در مزار شهدای خرمشهر گام می نهیم  ، بدانیم که حماسه مردان این مرز و بوم ، لطافت سحر و زیبایی غروب دلنواز کارون را همچنان برای ما محفوظ داشت تا  من و شما در این دیار همچنان با افتخار گام نهیم و با غرور اعلام کنیم که ما از تبار مردان سه خرداد هستیم و تا ابد در این عهد و پیمان خواهیم ماند.

نویسنده: شاپور زبردست