پخش زنده
امروز: -
سيلاب اخير خسارت سنگيني به کشور وارد کرد؛ با اين حال نکات عبرتآموز و حتي برکاتي به همراه داشت: ضرورت اصلاح نظام اطلاعرسانی، ضرورت متناسب کردن نظام مهندسی با شرایط زمین،فرصتي براي توسعه دانش، شناسايي ظرفيت و توان مدیریتي کشور و آشنايي نهادهاي نظامي با علل و پيامدهاي سيل از جمله آنهاست.
چکیده نشست پژوهشی:
پژوهش خبری صدا وسیما: حدود دو ماه از وقوع سيل در 25 استان کشور ميگذرد. سيلي که در استانهاي گلستان، لرستان و خوزستان بيشترين خسارت را بر جاي گذاشت. هنوز برآورد دقيقي از مجموع خسارت سيلاب فروردين 1398 اعلام نشده است، اما اطلاعات اوليه حاکي از خسارت 35 هزار ميليارد توماني است. به گفته مدیرکل دفتر مدیریت بحران و کاهش مخاطرات بخش کشاورزی، 14 هزار ميليارد تومان از اين مبلغ، خسارت سیلاب به مجموعه بخش کشاورزی در چهار استان خوزستان، گلستان، لرستان و مازندران است.[1] دکتر ابراهیم مقیمی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، بيتوجهي به زبان زمين را ريشه اصلي اين خسارت بيان ميکند و معتقد است تشکيل شوراي نگهبان زمين ميتواند نقش موثري در توجه به زبان زمين و کاهش خسارات ناشي از بلاياي طبيعي داشته باشد. مطلب حاضر چکيدهاي از ديدگاههاي دکتر مقیمی در خصوص ريشهها و عبرتهاي سيل است که در نشست پژوهشي بيان کرده است.
مقصود از زبان زمين چيست؟
دکتر مقيمي: زمین رمز و راز متعددی دارد؛ ما همه اين رازها را نميدانيم و زمين به تدریج رازهاي خود را برای انسانها آشکار ميکند. اين خودبیانی زمین، زبان زمین است. همانطور که مردم کشورهاي مختلف با زبانها و لهجههای مختلف صحبت میکنند، زمین نیز برای بیان خود نزد انسانها زبانهای مختلفی دارد. کسی زبان زمین را درک میکند که قوه ادراک او با زمین انطباق داشته باشد. سیلاب، لهجهای از زبانهای زمین به نام «زبان رود» است.
بيتوجهي به زبان زمين چه پيامدهايي دارد؟
دکتر مقيمي: درک نکردن زبان زمين، به پرداخت خسارت منتهي ميشود. متهم ایجاد خسارت، سيلاب نیست؛ بلکه نفهميدن زبان زمین است. هنگامي که سیلاب در آبراههها متراکم شود، امکان جابجایی و تخریب رسوبات سیلاب قدیمی وجود دارد. بنابراين شهرهایی که در زمینهای حاصل از رسوبات سیلاب قدیمی توسعه یافتهاند، در معرض خطر قرار دارند. ویژگی آبراهه و کیفیت استقرار سازههای انسانساز نیز در ايجاد خسارت مهم است. شهرهایی که روی چنین رسوباتی ساخته میشوند، همواره درحال تغییرند. بنابراین ناتواني در فهم زبان زمین به معناي کاهش پیشرفت؛ پرداخت خسارت و عقبماندگی است. آیا فایدهای که از دخل و تصرف رودخانهها ميبرند با هزینههای رویداد سيل برابری میکند؟ در لرستان به دلیل شدت و سرعت تخلیه سيلاب، قبل از ساخت و ساز باید از مواد رسوبی سازنده دشت سیلابی محاطی صیانت کرد و از شدت و سرعت تخلیه کاست. اینها از جمله زبانهای زمین است. آیا مهندسان راهساز و پلساز به این زبان توجه دارند؟ خوزستان یک جلگه سیلابی است که رسوبات بالادست ناشی از سیلاب را در خود نگه ميدارد. زبان این بخش از زمین ايران از سیلاب عظیمتر از فروردین ۱۳۹۸ خبر ميدهد. آیا ما این را درک میکنیم؟
برای انطباق فعالیتها با زبان زمین چه بايد کرد؟
دکتر مقيمي: ميبايست سازوکارهاي لازم حفاظت از زمين ايجاد، يا اگر هست به آن توجه به آن شود. همانگونه که حفاظت از سرحدات زمين بر عهده نيروهاي نظامي است، نگهداري و حراست از زمين کشور نيز بر عهده کارشناسان و بومشناسان قرار گيرد و ديدگاه ايشان درباره استفاده از زمين حجت باشد. در حال حاضر شايد پنج درصد نمايندگان مجلس بومشناس هستند؛ در حوزه قضايي اصلا به اين موضوع ورود نشده است؛ حقوقدانان قضايي حساس نيستند يا نياز نميبينند. بر اين اساس همانطور که شورای نگهبان قانون اساسی مصوبات مجلس را با شرع و قانون تطبیق میدهد، باید برای صیانت از جغرافیای ایران "شورای نگهبان زمین" داشته باشیم تا تصميمات اين حوزه را با زبان زمين تطبيق دهند. اگر سازمانها و نهادهاي مسئول در حوزه مکانيابي مناسبِ مسکن، کشاورزي و فعاليتهاي صنعتي به وظايف خود به درستي عمل ميکردند، نيازي به اين شورا نبود.
آموختههاي سيل اخير چيست؟
دکتر مقيمي: سيلاب اخير خسارت سنگيني به کشور وارد کرد؛ با اين حال نکات عبرتآموز و حتي برکاتي به همراه داشت:
پژوهش خبری// دارابی