گزارش مکتوب ... جای خالی صنایع اسانس گیری برای گل محمدی
سالانه 250 تا 300 تن گل محمدی در خراسان جنوبی برداشت می شود که نبود صنایع اسانس گیری، ارزش افزوده این محصول را نصیب خارجی ها می کند.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز خراسان جنوبی، اردیبهشت فصل برداشت محصولی زیبا به نام گل محمدی در خراسان جنوبی و سایر استانهای کشور است. محصولی کم آب بر، مقاوم در برابر خشکی و تنش های محیطی و بسیار خوشبو که برداشت آن برای کشاورز بسیار لذت بخش است. تا کنون در خراسان جنوبی 195 هکتار از زمین های استان زیر کشت درختچه گل محمدی رفته است که 102 هکتار آن بارور است و پیش بینی می شود امسال 280 تن گل محمدی تر تا خرداد از آن برداشت شود که 15 تن از سال گذشته بیشتر است.
زمینهای بدون استفاده را به کشت گل محمدی اختصاص داده ام آقای هدایتی کشاورز خوسفی که بعد از بازنشستگی به کشت این درختچه روی آورده می گوید: این محصول بسیار درآمدزا و کم آب بر است به همین علت زمین های بدون استفاده را به کشت گل محمدی اختصاص داده ام. خانم کاظمی کشاورز سربیشه ای نیز می گوید: 6 صبح به مزرعه می روم و کار برداشت را شروع می کنم چرا که صبح زود گل محمدی چیده شده از عطر و بوی بهتری برخوردار است و واقعا لذت بخش است. 400 میلیون تومان صادرات گل محمدی دارم آقای رحیمی کشاورز جوان زیرکوهی است که بیابانهای اطراف روستای میرآباد زیرکوه را با کاشت ارگانیک گل محمدی به گلستان تبدیل کرده است. او می گوید: 27 هکتار باغ گل محمدی دارم که محصولاتش را به کشورهای ترکیه، فرانسه و آلمان صادر می کنم. رحیمی افزود : امسال هم حدود 400 میلیون تومان گل محمدی به صورت گلبرگ و غنچه به این کشورهای خارجی صادر می کنم.
درآمدش خوب است از مسئولان می خواهیم کمک کنند خام فروشی کمتر شود آقای یعقوبی کشاورز اهل روستای مرزی نصر الدین درمیان می گوید: درآمد این محصول مناسب است و در فصلی برداشت می شود که هیچ محصول دیگری برداشت نمی شود. او افزود: گل های محمدی خود را به صورت سنتی و به دو صورت گلبرگ و غنچه خشک می کنم و از مسئولان می خواهم تا تلاش بیشتری برای فرآوری این محصول بخصوص اسانس گیری انجام دهند تا محصول مان خام فروشی نشود. خانم نخعی برداشت کننده گل در سربیشه می گوید: محصول گل محمدی مان را یا به صورت گلبرگ خشک به بازار عرضه می کنیم و یا به صورت گلاب و گلابی هم که از محصول گل محمدی تهیه می کنیم بخش عمده اش در بازار بیرجند (مرکز استان) به فروش می رسد.
هر لیتر اسانس 4 تا 10 هزار دلار، اما هر لیترگلاب تنها 2 تا 2.5 دلار گل محمدی در ایران به صورت گلبرگ خشک، غنچه خشک، گلاب و میزان محدودی به شکل اسانس فرآوری می شود و به فروش می رسد. بر اساس آخرین آمار ها که در سال ۹۴ منتشر شده است تولید گلاب در ایران در حدود ۱۰ میلیون تن و تولید اسانس تنها ۴ تن بوده است. قیمت جهانی هر لیتر اسانس گلمحمدی بین ۴ تا ۱۰ هزار دلار و هر لیتر گلاب تنها بین ۲ تا 2 و نیم دلار است و این تفاوت فاحش ارزش اقتصادی این دو فرآورده گل محمدی خود نمایان می کند که پرداختن به صنعت اسانس گیری به مراتب سودآورتر از صادرات گل خشک و یا گلابگیری است. 500 تن گلاب، تنها تلاش انجام شده برای فرآوری در استان در بخش فرآوری در خراسان جنوبی نیز از گل محمدی فقط 500 تن گلاب تولید می شود و بقیه به شکل غنچه خشک و گلبرگ خشک است و هیچ اسانسی از آن گرفته نمی شود. معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی ارزش گل های محمدی تولیدی استان را بدون فرآوری حدود 15 میلیارد تومان اعلام می کند و می گوید: گل محمدی از محصولات کم آب بر و بسیار مقاوم در برابر تنش های محیطی است و کشت آن با توجه به شرایط اقلیمی خراسان جنوبی و کاهش حجم سفرههای آب زیرزمینی از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار است. عصمتی پور با تأکید بر اینکه پیگیر جذب اعتبارات بیشتر برای توسعه کشت این محصول در خراسان جنوبی هستیم افزود: در این استان فرآوری فقط به صورت گلاب است و آن هم تنها یک کارگاه صنعتی گلابگیری از گل محمدی در طبس با ظرفیت 500 تن در سال فعال است و در بقیه نقاط استان، گلابگیری به صورت دستی و سنتی انجام می شود. وی می گوید: افزایش واحدهای فرآوری صنعتی در استان همت مسئولان کشوری را می طلبد. نقص کار معلوم نیست در کجاست؟ تکنولوژی نداریم یا علمش نیست؟ مسئول صنایع کشاورزی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در پاسخ به سوالم که پرسیدم چرا کسی برای آوردن صنایع اسانس گیری اقدامی نمی کند گفت: ما خود هم نمی دانیم که هنوز تکنولوژی اسانس گیری از گل محمدی در کشور وجود ندارد؟ یا علمش را نداریم؟ بیکس افزود: ما حتی هنوز نمی دانیم که خارجی ها تنها از گلبرگ گل محمدی اسانس تولید می کنند یا از ساقه و برگ این گل هم در اسانس گیری بهره می گیرند؟ این پاسخ آقای بیکس همان نتیجه ای بود که من هم در تحقیقاتم به آن رسیدم. چرا که نه در اینترنت مطلب آن چنانی در خصوص اسانس گیری گل محمدی در ایران یافتم و نه مقاله و یا طرح پژوهشی در این خصوص یافتم. و تنها پاسخی که می توانم در ذهن خود به سوالم بدهم این است که شاید تا کنون کسی همت ایرانی اش را جزم نکرده تا بتواند از این محصول ارزشمند برای رونق تولید و کسب درآمد بهره بگیرد. اسانس گیری با استانداردهای اروپایی کار سختی نیست مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی نیز می گوید: در زمینه فرآوری و اسانس گیری از گل محمدی، در خراسان جنوبی همانند سایر نقاط کشور تلاش موفقیت آمیزی صورت نگرفته و همه فعالیتها محدود به عرقگیری و گلاب گیری سنتی شده است. پویان با بیان اینکه کشوری مانند فرانسه هر ساله چند هزار لیتر اسانس گل محمدی تولید می کند و از خریداران عمده این گل در جهان است افزود: اسانس گیری از گل محمدی با استانداردهای کشورهای اروپایی کار سختی نیست و باید کمی در این زمینه تلاش شود تا بتوانیم همانند دیگر کشورها سهمی از ارزش افزوده صنعت اسانس گیری در محصول گل محمدی داشته باشیم. وی گفت: برای تولید یک ماده مؤثر مانند مواد معطر گل محمدی، گسترش سطح زیر کشت حلقه اول است که این حلقه به خوبی در کشور و خراسان جنوبی اجرا شده اما حلقه مفقوده آن فرآوری است و زمانی هزینه های توسعه و گسترش پوشش داده می شود که به سراغ صنایع فرآوری آن برویم تا در کنار سودآوری اشتغال زا نیز باشد.