انتخابات شوراها و ایجاد تغییرات در سپهر سیاسی بریتانیا

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما، انتخابات محلی اخیر بریتانیا را می توان نشانه‌ای از برخی تغییرات در سپهر سیاسی بریتانیا در نظر گرفت. انتخابات شوراهای محلی بریتانیا در مناطق انگلیس و ایرلند شمالی در حالی به پایان رسید که دو حزب محافظه‌کار و کارگر همچنان به ترتیب بیشترین تعداد شوراها و کرسی‌ها را در اختیار دارند ولی درعین‌حال تعداد زیادی از شوراها و کرسی‌ها را نیز از دست داده‌اند. به‌عنوان‌مثال، حزب محافظه‌کار، گرچه با دارا بودن 3564 کرسی و 93 شورا همچنان بیشترین تعداد کرسی‌های شوراهای محلی "منطقه انگلیس" را در دست دارد، کنترل 44 شورا و 1300 کرسی را در این منطقه از دست داده است. حزب کارگر نیز 2021 کرسی و 60 شورا را در "منطقه انگلیس" در اختیار دارد ولی درعین‌ حال 84 کرسی و 6 شورای را در این منطقه از دست داده است.

این نکته از آنجا اهمیت می‌یابد که به صورت تاریخی، در بریتانیا حزب مخالف اصلی در این مرحله از انتخابات شوراهای محلی معمولاً بسیار موفق‌تر عمل کرده است. در نقطه مقابل، دو حزب لیبرال دموکرات و سبزها موفقیت قابل توجهی در انتخابات محلی بریتانیا کسب کردند. حزب لیبرال دموکرات با افزایش 704 کرسی، هم اکنون 1351 کرسی شوراهای محلی "منطقه انگلیس" را در دست دارد و حزب سبز نیز با افزایش 194 کرسی، سهم خود را از کرسی‌های منطقه انگلیس به 265 کرسی رساند.
سایه برگزیت(خروج از اتحادیه اروپا) بر انتخابات شوراهای محلی بریتانیا
بسیاری در بریتانیا از عبارت "پس‌زنی برگزیتی" برای تبیین نتایج انتخابات اخیر محلی بریتانیا استفاده کرده‌اند. بااین‌وجود، مسئله ریاضت اقتصادی نیز در برسازی نتایج این انتخابات کم اثر نبوده است. مسئله ریاضت‌های اقتصادی تحمیل‌شده به شهرداری‌ها و شوراهای محلی بریتانیا به دنبال بحران مالی سال 2018 مسئله قابل‌تأملی است. بر اساس برخی از گزارش‌ها از سال 2010 تاکنون، برخی خدمات شوراهای محلی ازجمله در حوزه خدمات آموزشی و بهداشتی و خدمات حوزه کودکان 50 درصد کاهش داشته است. پرسش مهمی که پیش از انتخابات محلی در بریتانیا مطرح بود آن بود که آیا وضعیت بحرانی شوراهای محلی (به‌ویژه در حوزه خدمات عمومی) بر نتیجه انتخابات اثر بیشتری خواهد گذارد یا فرصت به وجود آمده برای شهروندان شرکت‌کننده در انتخابات برای نشان دادن گرایش‌هایشان نسبت به برگزیت؟ به نظر می‌رسد در مورد حزب محافظه‌کار هر دو عامل در تضعیف موقعیت این حزب در انتخابات اخیر شورهای محلی نقش داشته است. در حوزه برگزیت، حزب و به ویژه رهبری حزب محافظه‌کار به ناکارآمدی در پیشبرد برگزیت و ناتوانی در اجماع سازی داخلی حزب متهم شده است. مسئله‌ای که در عمل به مشارکت اندک شهروندان طرفدار برگزیت در انتخابات محلی به نفع حزب محافظه‌کار منجر شد.
در مورد حزب کارگر با توجه به نقشه راه و سیاست‌های اعلامی این حزب برای بهبود بودجه شوراهای محلی، به نظر می‌رسد عامل اصلی از دست رفتن تعدادی از شوراها و تحقق نیافتن موقعیت پیش‌بینی‌شده برای آن، مسئله برگزیت بوده است. این نکته از آنجا اهمیت می‌یابد که بخش‌های مهمی از مناطق تحت پوشش انتخابات اخیر، جزء مناطق طرفدار برگزیت به شمار می‌روند. مسئله‌ای که در مورد حزب کارگر مطرح شده است آن است که مردم در حال حاضر نمی‌دانند موضع این حزب در مورد برگزیت دقیقاً چیست. مسئله‌ای که موجب ریزش آراء این حزب در هر دو منطقه طرفدار برگزیت و مخالف برگزیت بریتانیا شده و خواهد شد. در این چارچوب به نظر می‌رسد نگرانی مهم پیش روی حزب کارگر این خواهد بود که مواضع برگزیتی این حزب و نه سیاست و راهکارهای اعلامی آن برای مواجهه با مسئله ریاضت اقتصادی به عامل اثربخش بر رأی‌دهندگان بالقوه این حزب تبدیل شود. درواقع این حزب چاره‌ای جز این نخواهد داشت که تصریح کند که حزبی است که طرفدار برگزیت است یا مخالف آن. البته تأکید این حزب بر برگزاری رفراندم خروج به هر روی موجب ریزش آراء مناطق طرفدار برگزیتِ حزب کارگر خواهد شد.
نگرانی دیگر حزب کارگر، تشتت آراء درون حزب است. حزب کارگر در حوزه برگزیت و از منظر دو پیشران تعلق به جناح چپ حزب یا جناح مرکزگرای حزب از یک‌سو و همچنین گرایش‌های اروپا گرایانه و یا شکاک به اروپا ، به چهار گروه قابل تقسیم است. گروه نخست که اکثریت را در این حزب دارد اعضاء حزب و اتحادیه‌های کارگری هستند که ضمن تعلق به جناح چپ حزب، اروپا گرا هستند و از همه‌پرسی دوم خروج و یا خروج نرم از اتحادیه اروپا دفاع می‌کنند. گروه دوم جناح چپ حزب و درعین‌حال شکاک به اروپا هستند. شخص آقای کوربین رهبر حزب و معاونش از برجسته‌ترین نمایندگان این گروه هستند. گروه سوم در دسته‌بندی برگزیتی حزب کارگر اعضاء متعلق به جناح مرکزگرای حزب و درعین‌حال اروپا گرای حزب هستند که به شدت مدافع همه‌پرسی دوم برگزیت هستند. گروه چهارم نیز اعضاء مجلس عوام متعلق به جناح مرکزگرا و درعین‌حال شکاک به اروپا هستند که به‌عنوان اقلیت در این حزب یکی از امیدهای دولت محافظه‌کار برای پیشبرد برنامه‌های برگزیتی خود هستند.

پیامدهای نتایج انتخابات شوراهای محلی
شکی وجود ندارد که شرکت‌کنندگان در انتخابات محلی بریتانیا دو حزب اصلی این کشور را مجازات کردند. مجازاتی که البته بیشتر با شرکت نکردن طرفداران دو حزب اصلی در بسیاری از مناطق انتخاباتی و درنتیجه توفیق بیشتر احزاب رقیب همراه بود. مسئله‌ای که ازجمله می‌تواند نشانه از آن چیزی باشد که در انتخابات پیش روی پارلمان اروپا و انتخابات پارلمان بریتانیا رخ خواهد داد.
یکی از پیامدهای انتخابات شوراهای محلی بریتانیا، افزایش امید حزب تازه تأسیس تغییر و حزب لیبرال دموکرات از یک‌سو و حزب برگزیت آقای فاراژ از سوی دیگر است. حزب تازه تأسیس تغییر و حزب لیبرال دموکرات بر شهروندان اروپا گرای طرفدار برگزاری رفراندم دوم خروج و یا موافق خروج نرم تکیه دارند. حزب برگزیت نیز به جذب آراء شهروندان محافظه‌کار و ملی‌گرای طرفدار برگزیت سخت امید بسته است. این نکته از آنجا اهمیت می‌یابد که حزب یوکیپ در انتخابات اخیر با از دست دادن 145 کرسی تنها واجد 31 کرسی در شوراهای شهر منطقه انگلیس است. در این چارچوب به نظر می‌رسد طرفداران برگزیت سخت در حال دور شدن از حزب یوکیپ به عنوان نماینده اصلی ملی‌گرایان بریتانیا هستند. در ضمن به نظر می‌رسد حزب یوکیپ با دستور کاری بیشتر ملی تا محلی، توفیق اندکی برای ارائه راه‌حل‌های محلی و درنتیجه جذب آراء محلی داشته است.
نکته قابل‌تأمل دیگر آن است که نتایج نسبتاً ضعیف دو حزب محافظه‌کار و کارگر در انتخابات محلی اخیر، امیدهای احزاب کوچک‌تر را برای حرکت بریتانیا به سمت خروج از نظام دوحزبی کنونی بریتانیا افزایش داده است. به‌عنوان‌مثال یکی از رهبران حزب برگزیت عنوان داشته است که تجربه چند سال گذشته نشان داد که پیوندهای بین حوزه‌های انتخاباتی و وست مینستر شکسته شده است و شکست احزاب اصلی در پیشبرد برگزیت و راه نادرست آن‌ها برای خنثی کردن بزرگ‌تری انتخابات دموکراتیک در تاریخ کشور، نورافکنی بر ضعف‌های سیستم بوده است. برخی از پژوهشگران علوم سیاسی نیز عنوان داشته‌اند که بازگشت انگلستان حداقل به سیستم سیاست سه‌حزبی محتمل است. ضمن آنکه، بیشترین میزان واگرایی سیاسی در بریتانیا از زمان ظهور دموکراسی در بریتانیا نیز پیش بینی شده است.
یکی دیگر از پیامدهای انتخابات محلی احتمالاً جدیت بیشتر دولت برای کسب توافق با حزب کارگر حتی به قیمت اعطاء امتیازاتی در چارچوب توافق خروج خواهد بود.
نتیجه گیری
در مجموع به نظر می‌رسد انتخابات شوراهای محلی اخیر بریتانیا را می توان نشانه‌ای از برخی تغییرات در سپهر سیاسی بریتانیا ازجمله حرکت به سمت بازگشایی فضای بیشتر برای برسازی یک نظام چندحزبی در نظر گرفت. به‌عنوان‌مثال به نظر می‌رسد شهروندان با گرایش‌های سیاسی و اجتماعی متفاوت ولی نا امید از مشی و سیاست‌های دو حزب اصلی یعنی حزب محافظه‌کار ناتوان و ناکارآمد از به سرانجام رساندن برگزیت و حزب کارگر مردد و بی‌برنامه در مسیر برگزیت و با سیاست ابهام محافظه‌کارانه، به احزاب دیگر روی خوش نشان دهند. بدیهی است در چارچوب این واقعیت این احتمال وجود دارد که در صورت عدم توفیق دو حزب اصلی بریتانیا در اقناع رأی‌دهندگان بالقوه خود، در دو انتخابات پیش روی پارلمان اروپا و انتخابات پارلمان بریتانیا، احزاب تغییر؛ برگزیت و لیبرال دموکرات موقعیت مناسبی را به دست آورند.

نویسنده: حسین مفیدی احمدی پژوهشگر مسائل اروپا