راه حل برون رفت بسیاری از مشکلات موجود کشور کوک شدن ساز بین دانشگاه و صنعت است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز قزوین، از مهمترین علل پیشرفت کشورهای توسعهیافته، ارتباط بین دو نهاد مهم (دانشگاه و صنعت) بوده برای اینکه دانشگاه بهعنوان محلی برای تولید اندیشه و صنعت بهعنوان فضایی برای ساختوساز و تولید محصول است که متاسفانه این مهم در کشور ما با اختلالاتی مواجه است
دانشگاه، زادگاه اندیشه دانشگاهها برای حل مشکلات جاری جامعه و ارائه راهکارهای جدید بوجودآمدند که یکی از کارکردهای مهم آن ایجاد ارزشافزوده در جامعه است. از سوی دیگر بسیاری ازصاحبان و بنیانگذاران صنایع، تربیت شده همین دانشگاهها هستند وتعامل بین این دو نهاد مهم و تاثیر گذار یک معامله برد برد است. زیرا در این ارتباط و تعامل صنایع بهبود مییابند و دانشگاهها هم بابت خدمات خود درآمد کسب میکنند.
ارتباط صنایع و دانشگاهها در ایران در ایران ارتباط صنعت و دانشگاه همیشه لنگ میزند بخشی از مشکل مربوط بهنظام اقتصادی بیبازده و بخش دیگر، مشکلات مدیریتی است. مشکلاتی که از بالاترین ردهها تا پایینترینها بدان مبتلا هستند.
مشکل دانشگاهها در ۱۵ سال گذشته اگرچه تعداد دانشگاهها در کشور بسیار افزایش یافته، اما کیفیت شدیدا کاهش پیدا کرده است. حسین کیامنی دانشجوی دوره دکتری مهندسی صنایع در همین باره میگوید: در دوره کارشناسی، مهارتها و مباحثی تدریس میشوند که در بازار کار به درد نمیخورند. این مشکل در تمامی رشتهها وجود دارد و در دانشگاههای سطح پایین بسیار بدتر میشود؛ زیرا در این دانشگاهها مدرسهای باسواد و مسلط به علم روز کمیاب هستند. در نتیجه، آنچه در انتها روی میدهد، اتلاف وقت دانشجو و تحمیل هزینه بر کشور است و افراد حداقل چهار سال دیرتر وارد بازار کار میشوند، او میافزاید: دیر وارد شدن به بازار کار، درنهایت باعث میشود مجموع درآمد آنها تا آخر عمر، کمتر از افراد بدون تحصیلات دانشگاهی باشد و این مسئله در مقاطع کارشناسیارشد و دکترا بغرنجتر است.
دور باطل دانشگاه این دور باطل دلایل متعددی دارد. برخلاف آنچه در دنیا وجود دارد، دانشگاهها در ایران بر پایه نیاز به وجود نیامدهاند. جوامع پیشروی جهان متوجه شدند که به نهادی برای نقد حکومت، حل مشکلات و خلق اندیشههای جدید نیاز دارند؛ لذا دانشگاهها در بستر این نیاز به وجود آمد ه اند، اما آنچه در ایران رخ داد متفاوت بود. جامعه هنوز به سطحی نرسیده بود که چنین نیازهایی را احساس کند لذا دانشگاه بوجود آمد ودر واقع دانشگاهها در ایران بیشتر یک کپی ناقص از دانشگاههای غربی است.
صنعت حرف دانشگاه را نمیخواند کوک نبودن ساز بین دانشگاه وصنعت را نه فقط دانشگاهیان بلکه صنعتگران هم اذعان دارند در همین باره حمیدرضا خانپور مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی استان قزوین میگوید: دراین سالها هم دانشگاهیان و هم صنعتگران تلاش زیادی کردند تا بتوانند راهی برای رابطه بیشتر وبهتر بین این دو نهاد ایجاد کنند، اما مشکلات این بخشها آنقدر زیاد است که اجازه ارتباط بیشتر و بهتر را به آنها نمیدهد که باید برای رفع این مشکلات هردونهاد پیشگام باشند. دانشگاهیان وصنعتگران دلایل خاص خود را دارند. ازیک سو این صنعتگران هستند که اعتقادی به فعالیت دانشگاهیان ندارند و در سوی دیگر این دانشگاهیان هستند که علاقه چندانی برای انجام طرحهای پژوهشی از خود نشان نمیدهند و بیشترعلاقهمند مسائل آموزشی هستند. موضوعی که این روزها با مطرح شدن حمایت از کالای ایرانی توجه خیلی ازصنعتگران ودانشگاهیان را به خود جلب کرده است. البته این مسأله ازنگاه مسئولان هم پنهان نمانده است. وزیر علوم وتحقیقات ارتباط صنعت ودانشگاه را بسیار ضعیف توصیف میکند و میگوید: «متأسفانه شرایط کار برای دانشگاهها درحوزه صنعت بسیار کم است؛ و دست اندرکاران صنعت و اقتصاد به استادان و دانشگاهها احساس نیاز نمیکنند. منصور غلامی به صنایعی اشاره میکند که خودشان پژوهشهایشان را انجام میدهند و به ندرت پیش میآید تا سفارشهای جدی به دانشگاه بدهند: «صنعت خودروسازی به ندرت سفارشهای جدی به دانشگاهها داشته. صنایع کوچکترما هم متأسفانه پژوهشگر ندارند و اصلاً هم نمیخواهند جای خالی نداشتن پژوهشگر برتر را با دانشگاهیان پر کنند.» این موضوع البته مورد شکایت پژوهشگران هم هست. آنان هم به ضعفهای موجود دردانشگاه اشاره میکنند و هم به صنعتی که هیچ علاقهای به طرحهای دانشگاها ندارد. حسن شاملو یکی از پژوهشگران صنعت میگوید: بیاعتمادی صنعت به دانشگاه باعث شده تا بسیاری از صنعتگران جوان طرحهایشان را به دیگر کشورها بفروشند. محسن امینی یکی از همین پژوهشگران است که از شرایط سخت کار با صنعتگران گله دارد. او میگوید: «در دانشگاه با استادان، فعالیتهای پژوهشی زیادی داشتیم حتی بسیاری از طرحهایمان موفق بود، اما کار به مرحله تولید که میرسید هیچ صنعتگر و تولید کنندهای حمایت نمیکرد. برخی مواقع هم زد وبندهای داخل یک سازمان موجب میشود به محصول ایرانی جنس بیکیفیت خارجی، برای آن دستگاه خریداری شود که نه مرغوب است و نه ارزان.»
بی اعتمادی بین صنعت و دانشگاه امینی تأکید میکند: در ایران شرکتها اصلاً به دانشگاه اعتمادی ندارند. بیاعتمادی بزرگی بین صنعت و دانشگاه وجود دارد و اصلاً با هم هماهنگ نیستند چرا باید این همه اجناس چینی در بازار ایران وجود داشته باشد مگر پژوهشگران ما نمیتوانند تولید کنند. او میگوید: به جرأت میتوان گفت: با خیلی از طرحهای پژوهشگران با بیانصافی برخورد میشود. چون پول دست صنعتگران است وهرگونه که خودشان بخواهند عمل میکنند
دانشگاه کارآفرین را گسترش دهیم چند سالی است که وزارت علوم با همکاری رؤسای دانشگاهها در حال طراحی مدلی است تا بتوانند رابطه صنعت با دانشگاه را تقویت کند. مسئولان آموزشی کشور هم عزم خود را جزم کرده اند تا دانشگاههای کارآفرین را در کشور راهاندازی کنند. البته در کنار دانشگاههای کارآفرین موضوع شرکتهای دانشبنیان جدیتر از قبل مطرح شده است. شرکتهایی که به عنوان واسط بین دانشگاه و صنعت ایفای نقش خواهند کرد و این جای امیدواری دارد تا بی اعتمادی بین صنعت و دانشگاه از بین برود و یا حداقل کم شود.
فرسوده بودن تجهیزات و ماشین آلات عطالله نوری کارشناس اقتصادی میگوید: ارتباط بین صنعت با دانشگاه دغدغه همگان است، اما کمتر کسی برای بهبود این رابطه اقدام عملی میکند. نوری به تجهیزات دانشگاهها هم اشاره میکند که بسیار قدیمی و فرسوده است. وی تأکید میکند: البته صنعت هم ضعفهایی دارد چراکه در صنعت کشور نیز با توجه به تنگناهای ناشی از تحریمها، بهروزرسانی فناوری چندان صورت نگرفته و چرخ صنعت با ماشینآلات فرسوده و فناوریهای قدیمی در حال حرکت است؛ بنابراین با وجود اهمیت چشمگیرارتباط صنعت و دانشگاه و نقش آن در گره گشایی از مشکلات تولید، این ارتباط همچنان اندر خم یک کوچه مانده و اگر هم حمایتی میشود در حد نمادین است و خروجی موثری ندارد. تحصیل ۱۳۰ هزار دانشجو درقزوین ظرفیتی کم نظیر برای صنعت هم اکنون بیش از ۱۳۰ هزار دانشجو در ۳۵ مرکز دانشگاهی دولتی و غیر دولتی و در مقاطع مختلف در دانشگاهها و موسسات آموزش عالی استان قزوین مشغول تحصیل هستند. تحصیل این تعداد دانشجو در استان صنعتی مانند قزوین فرصتی است که میتواند در خدمت صنعت واقتصاد قرار گیرد. یک دانشجوی رشته مهندسی شهرسازی در خصوص میزان رضایت خود از روند تحصیل و حرفه آموزی در دانشگاه با هدف جذب در بازار کار میگوید: قبل از ورودم به دانشگاه انتظار تغییری بزرگ در نظام تحصیلیام داشتم، اما در واقعیت چنین نیست و دانشگاه هم مشابه مدرسه فضایی برای خواندن چند کتاب و پس دادن دادهها بر روی برگه امتحان است و چیزی بیش از این به ما نمیآموزد. حسن تیموری میافزاید: آنچه که دانشجو به آن بیش از تئوریها نیاز دارد، مهارت است که بتواند پاسخگوی نیازهای روز زندگی اش باشد که متاسفانه اینگونه نیست. دانشجوی دیگری هم میگوید: متاسفانه منابعی که آموزش داده میشوند به روز نیست و مفاهیم سنتی به دانشجویان آموزش داده میشود حال آنکه این مفاهیم در عمل هیچ کاربردی ندارند و بعد از امتحان به فراموشی سپرده میشوند بنابراین این دانشجو چگونه میتواند درخدمت صنعت باشد. علی بابایی میافزاید: به همین علت است که ما شاهد بیانگیزگی دانشجویان هستیم و نداشتن انگیزه و دغدغه به جامعه دانشگاهی و در نهایت به تمام بخشها از جمله بخش صنعت آسیب وارد میکند.
ایجاد فرصت مطالعاتی برای استادان موضوع ارتباط دانشگاه با صنعت و راهکارهای این ارتباط تنها جزیی از فرایند بهره گیری از ظرفیتها را در بر میگیرد و فراتر از این، دانشگاه میتواند با تمام بخشهای استان ارتباط برقرار کند. رییس دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین، درخصوص مساله ارتباط صنعت با دانشگاه میگوید: با وجود تاکید و شعارهایی که درباره آن مطرح میشود هنوز چندان محقق نشده و چرخ دندههای صنعت بدون اتکای کامل به تحقیقات علمی دانشگاهها حرکت میکند. سید ابوالحسن نائینی میافزاید: علت بالا بودن بیکاری در کشور این است که دانش آموختگان ما به علت دوری دانشگاه و صنعت از هم، مهارت و تجربه کاری لازم را ندارند. صنعت نیازمند افراد دارای مدرک، اما فاقد مهارت نیست بلکه نیازمند نیروهای کاربردی متخصص و تحولگرا است، متخصصانی که بتوانند ایده بدهند و ایده را به یک محصول و خدمت نو و رقابتی تبدیل کنند. او اضافه میکند: قوانین وزارت علوم درایجاد فرصت مطالعاتی استادان در بخش صنایع نیز از اهمیت ویژهای برای تقویت ارتباط بین دانشگاه صنعت برخوردار است.
۳۸ تفاهم نامه فعال دانشگاه بین الملل با صنایع رئیس دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین به برخی قراردادهای شاخص صنعتی از سال ۹۰ تا ۹۷ اشاره میکند و میگوید: این دانشگاه هم اکنون ۱۷ تفاهم نامه فعال با نیروگاه شهید رجایی، شرکت نفیس نخ، شرکت بیدستان، شرکت یونیلیور، شرکت آب منطقه ای، پژوهشگاه صنعت نفت، شرکت تام لوکوموتیو آریا و شرکت توزیع نیروی برق دارد. او اضافه میکند: این دانشگاه همچنین ۶ قرارداد با شرکت شهرکهای صنعتی، هفت قرارداد باشرکت آب منطقه ای، چهار قرارداد با پژوهشگاه نیرو، ۲ قرارداد با صنایع دفاع و ۲ قرارداد با سیمان آبیک دارد.
ضرورت دسترسی آسان محققان و پژوهشگران با مدیران یک فعال حوزه صنعت در استان قزوین هم میگوید: برخلاف کشورهای پیشرفته که محققان آن بدور از بورکراسی اداری، مستمر و به راحتی با مدیران در ارتباط هستند، جوان نخبه و مخترع ایرانی برای بدیهیترین امور مورد نیاز خود، گاهی ماهها باید برای ملاقات با یک مدیر پشت درب ادارات منتظر بماند که این اصلا در شان یک کشور نیست. سروش اطلس باف میافزاید: با وجود جلسات مشترک بین دانشگاه و صنعت متاسفانه این جلسات فقط در حد چند مصوبه و سخنرای باقی میماند و خروجی چندانی ندارد. او با تاکید بر اینکه باید نگاه دانشگاه به صنعت نزدیکتر شود اضافه میکند: شرکت ما با نام یونیلیور یک طرح مهارت آموزی برای دانشجویان سال اول دانشگاه دارد تا آن را در پروسهای چهار ساله به انجام برساند. این فعال صنعت میگوید: در سال جاری این برنامه با حضور ۹ دانشجوی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین آغاز شد، اما متاسفانه این دانشجویان برای نیازهای اولیه رفاهی یعنی تامین خوابگاه دچار مشکل شدند. اطلس باف با بیان اینکه پروژه مورد نظر با وجود تمام کمبودها با موفقیت انجام شد و از سال آینده تکرار میشود، اضافه میکند: دانشجویان شرکت کننده در این برنامه بسیار درخشان عمل کردند و این نشان میدهد اعتماد به قشر جوان در صنعت میتواند کمکهای بسیار بزرگی کند.
برخی طرحهای دانشگاهی بنیه علمی چندانی ندارند یک فعال صنعتی در نیروگاه شهید رجایی هم معتقد است با وجود اهمیت بالای ارتباط دانشگاه با صنعت، متاسفانه آموزشهای دانشگاهی چندان موفق نبوده و بارها شاهد ورود دانش آموختگانی از دانشگاهها بوده ایم که ابتداییترین مفاهیم و ابزارهای رشته برق را نمیدانند. محمد سمیعی میافزاید: خوشبختانه این نیروگاه در سالهای اخیر قراردادهایی با دانشگاههای مختلفی، چون علم و صنعت، شریف، بین المللی امام خمینی (ره) ودانشگاه آزاد اسلامی قزوین در بخشهای مختلف امضاء کرده و به نتایج خوبی هم رسیده است.
شرکت شهرکهای صنعتی هشت تفاهم نامه فعال با دانشگاههای قزوین دارد معاون شرکت شهرکهای صنعتی استان قزوین نیز درباره ارتباط این شرکت با دانشگاهها میگوید: این شرکت در سالهای اخیر، هشت تفاهم نامه با دانشگاههای استان امضا کرده است. رضا صفاری میافزاید: برگزاری بیش از ۲۰ بازدید و تور علمی استادان و دانشجویان، حمایت مادی و معنوی از کنفرانسهای ملی و بین المللی دانشگاههای استان و همکاری در برگزاری دورههای آموزشی ازدیگر اقداماتی است که این شرکت برای تقویت بین صنعت و دانشگاه انجام داده است. صفاری اضافه کرد: حمایت از حضور واحدهای صنعتی در نمایشگاههای داخلی و خارجی و اعزام و پذیرش هیاتهای تجاری، پرداخت تسهیلات یارانه دار درقالب کمکهای فنی و اعتباری، کمک به توسعه خوشههای صنعتی، صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک و فن بازار از دیگر مواردی است که شرکت شهرکهای صنعتی برای ارتقای همکاریهای علمی و صنعتی انجام میدهد.
کارت دسترسی آسان برای صاحبان ایده و مخترعان تعریف شود رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی قزوین نیز میگوید: به منظور تقویت ارتباط دانشگاه با صنعت باید ساز و کارهایی برای تجاری سازی محصولات فراهم شود تا بتوانند برای استان و کشور سودآوری لازم را داشته باشد. ابوالفضل یاری از برنامه ریزی برای صدور کارت دسترسی آسان برای محققان و صاحبان ایدهها خبر داد تا بتوانند بدون دغدغه با مسئولان ارتباط برقرار کنند؛ و کلام آخر رتبه اول صنایع شوینده کشور، حضور در جمع چهار استان برتر کشور در جذب سرمایه گذار، رتبه پنجم در تولید الیاف مصنوعی، قطب تولید کننده قطعات خودرو و موتورسیکلت در کشور، رتبه پنجم در تولید مقاطع فولادی و آهنی، رتبه سوم در تولید شیشه فلوت و رتبه اول در تولید شیشه دارویی، رتبه اول در تولید کاشی گرانیتی و سومین استان تولید کننده محصولات مهم باغی زیتون و انگور بخشی از توانمندیهای استان قزوین است که ان را به عنوان استانی با موقعیتها و امتیازات ویژه در صنعت تبدیل کرده که در صورت تقویت ارتباط با اصحاب علم میتواند حرفهای بسیاری برای گفتن داشته باشد.