نشست اخیر لویی جرگه ؛ ابزار انتخاباتی اشرف غنی يا ...

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا و سيما؛ لویه جرگه مشورتی صلح افغانستان پس از پنج روز کاری روز جمعه با صدور قطعنامه 23 ماده ای در کابل پایان یافت . سه هزار و 200 تن از شخصیت های قومی ،مذهبی ،سیاسی و نمایندگان مجلس ملی شرکت کننده در این اجلاس، ضمن حمایت کامل از مذاکرات و گفتگوهای مستقیم دولت افغانستان و گروه طالبان، از این گروه خواستند همزمان با ماه مبارک رمضان آتش بس اعلام کند. علاوه براین، در قطعنامه لویه جرگه مشورتی، ضمن موافقت با تاسیس دفتر سیاسی طالبان در کابل، بر تبادل اسرا میان دولت و این گروه تاکید شده است. شناسایی درخواست های مشروع طالبان و اقدام برای اعتماد سازی و احترام این گروه به خواست برحق مردم افغانستان و مشورت های لویه جرگه، از دیگر مفاد قطعنامه 23 ماده ای لویه جرگه مشورتی است .
بنابراین می توان گفت دولت افغانستان در سطح ملی تایید همه جانبه برای صلح با طالبان را اخذ کرد و این می تواند پشتوانه بسیار مهمی برای هرگونه تصمیم گیری و توافق با گروه طالبان باشد.
با این حال با توجه به تحریم گسترده نشست لویه جرگه مشورتی صلح از سوی گروه ها و جریان های مختلف سیاسی این سوال مهم مطرح است که آیا این نشست که حدود 70 میلیون افغانی معادل 5 میلیون دلار هزینه داشت می تواند به تقویت روند صلح افغانستان کمک کند ؟و اینکه محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان از برگزاری این اجلاس که بزرگترین نشست لویه جرگه بود چه اهدافی را دنبال می کند ؟
بدون تردید با توجه به جایگاه مهم لویه جرگه در ساختارهای سنتی و ملی افغانستان ، این نشست نیز مانند نشستهای قبلی آن می تواند در تحولات آتی این کشور موثر باشد .
لویه جرگه و جایگاه آن در تصمیم گیری های مهم افغانستان
لویه جرگه گردهمایی بزرگ سران قبایل از سراسر کشور افغانستان است .این مجلس که در قانون اساسی این کشور نیز تایید شده است، بزرگترین مجمع بزرگان و شخصیت های قومی و اجتماعی افغانستان است که برای تصمیم گیری در مورد مسایل بسیار مهم کشوری بخصوص در مواقع بحرانی تشکیل می شود .لویه جرگه با فراخوانی پادشاه و یا رئیس جمهور در افغانستان برگزار می شود .نخستین نشست لویه جرگه این کشور در سال 1160خورشیدی برابر با 1747 میلادی بعد از کشته شدن نادر شاه برگزار شد که بعد از 9 روز مباحث فشرده احمدشاه ابدالی از قوم سدوزایی را به عنوان پادشاه برگزید.آخرین نشست لویه جرگه نیز در سال 2013 و برای تایید پیمان امنیتی آمریکا و دولت افغانستان برگزار شد که به رغم تایید آن، حامد کرزای رئیس جمهوری قبلی این کشور آن را امضا نکرد .تقریبا در هر دوره ای اعم از پادشاهی وغیرپادشاهی در افغانستان، نشست لویه جرگه برگزار شده است و اکنون نیز محمد اشرف غنی رئیس جمهوری این کشور تحت عنوان لویه جرگه مشورتی صلح اقدام به برگزاری آن کرد .این در حالی است که براساس توافق سیاسی میان وی و عبدا... عبدا...، رئیس جمهوری افغانستان می بایست لویه جرگه را برای تصمیم گیری در مورد تغییرقانون اساسی تشکیل می داد که از اجرای آن سرباز زد. اکنون نیز اشرف غنی در حالی اقدام به برگزاری نشست لویه جرگه مشورتی کرد که محافل مختلف در مورد نیات واقعی وی تردید دارند و وی را به تلاش برای استفاده تبلیغاتی از آن در انتخابات آتی ریاست جمهوری متهم می کنند .
هدف از برگزاری جرگه مشورتی صلح افغانستان
دادوود زی رئیس کمیسیون برگزاری لویه جرگه مشورتی افغانستان هدف از برگزاری آن را مشورت با نمایندگان بخش های مختلف بخصوص اقوام و همچنین نمایندگان مجلس ملی در مورد روند صلح این کشوراعلام کرد. با توجه به جایگاه عالی لویی جرگه در قانون اساسی افغانستان به عنوان مظهر اراده مردم در تصمیم گیری ها ،محمد اشرف غنی تصمیم گرفت با برگزاری لویی جرگه مشورتی برای هر گونه توافق و گفتگو با طالبان از پشتوانه ملی برخوردار باشد .اما اینکه طالبان به تصمیمات و درخواست های لویه جرگه مشورتی صلح افغانستان تا چه اندازه توجه خواهد کرد و آنرا خواهد پذیرفت موضوع بسیار مهمی است که آینده تحولات سیاسی این کشور را تحت تاثیر قرار خواهد داد؛ بخصوص آنکه این اجلاس با تحریم های گسترده جریان های سیاسی نیز همراه بود.
علل تحریم لویه جرگه مشورتی صلح افغانستان از سوی مخالفان
اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان در حالی اقدام به برگزاری لویی جرگه مشورتی کرد که بیش از 50 تن از شخصیت ها وجریان های سیاسی از جمله عبدا... عبدا... رئیس اجرایی دولت وحدت ملی و گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی و حامد کرزای رئیس جمهوری قبلی افغانستان شرکت در آن را تحریم کردند .آنان در مورد علت این تصمیم خود به موارد زیر اشاره می کنند:
1- لویه جرگه مشورتی صلح نه تنها در زمان مناسب برگزار نشد بلکه ضرورتی هم برای برگزاری آن نبود؛ زیرا روند صلح افغانستان به بن بست رسیده و موضوعی که این مجلس بخواهد در مورد آن
تصمیم گیری کند در دستور کار نیست .به همین دلیل برگزاری نشست لویه جرگه را ضایع کردن پول دولت می دانند.
2- تحریم کنندگان لویه جرگه مشورتی براین اعتقادند که هیچ اراده و اجماع ملی برای تشکیل آن ایجاد نشده بود؛ بخصوص آنکه مجلس ملی افغانستان هنوز تکمیل نشده و نمایندگان ولایات پکتیا و کابل هنوز انتخاب نشده اند.
3- اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان که خود را برای شرکت در انتخابات آتی نامزد کرده است درصدد بهره برداری از لویه جرگه مشورتی به عنوان کمپین انتخاباتی است و با دعوت از بزرگان و شخصیت های مهم قومی از سراسر افغانستان کوشید از آن ها به عنوان مبلغان خود برای پیروزی در انتخابات آتی ریاست جمهوری استفاده کند .
هدف اشرف غنی از برگزاری نشست لویه جرگه مشورتی صلح افغانستان
برخی از تحلیل گران سیاسی شرکت کنندگان در لویه جرگه مشورتی صلح افغانستان را به دو بخش کلی سیاسی و قومی تقسیم می کنند که گروه های محلی و نمایندگان صنوف دولتی مانند معلمان و اساتید دانشگاه را نیز شامل می شود .از این دیدگاه عمده تحریم کنندگان لویه جرگه مشورتی افغانستان جریان ها وشخصیت های سیاسی بودند و محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان با دعوت از سران قبایل و نمایندگان مراکز دولتی و برخی از نمایندگان مجلس ملی، لویه جرگه مشورتی را به رغم تحریم های گسترده با اهداف زیر برگزار کرد :
1- نشان دادن اقتدارخود و دولتش برای پیشبرد امور مهم افغانستان بخصوص روند صلح ؛
2- کنار گذاشتن و یا نادیده گرفتن گروه های سیاسی تحریم کننده نشست لویه جرگه و تلاش برای استفاده از ظرفیت های جدید قومی برای جهت بهبود و تقویت موقعیت خود در ساختار اجتماعی وسنتی افغانستان؛
3- تلاش برای جلب نظر محافل روستایی و دور افتاده برای پیروزی در انتخابات آتی ریاست جمهوری
4- برگزاری نشست لویی جرگه احتمالا با هماهنگی کامل زلمی خلیل زاد نماینده آمریکا در امور افغانستان صورت گرفت که در راستای جلب نظر واشنگتن از سوی اشرف غنی مهم تلقی می شود .
5- با توجه به اینکه اجرای تصمیمات لویه جرگه مشورتی برای اشرف غنی الزامی نیست وی می کوشد خود را طرف مشورت با سران و بزرگان قبایل نشان دهد.
نقش زلمی خلیل زاد در روند صلح افغانستان
اگر چه زلمی خلیل زاد نماینده آمریکا در امور افغانستان در باره لویی جرگه مشورتی موضع احتیاط آمیزی در پیش گرفته و به گونه ای عمل کرده که این نشست به ابتکار و خواست محمد اشرف غنی برگزار شد، با این حال خلیل زاد نیز بیکار ننشسته و با برگزاری نشست سه جانبه آمریکا ،روسیه و چین در مسکو کوشید نشان دهد که در حال اجرای همه پازل هایی است که نظر گروه طالبان را برای توافق با روند صلح افغانستان جلب کند. در نشست مسکو نمایندگان سه کشور در مورد خروج نیروهای خارجی از افغانستان موافقت کردند که پیامی برای گروه طالبان است و اینکه واشنگتن با شرط این گروه برای خروج از افغانستان موافق است .خلیل زاد در عین حال از تعهد طالبان برای ممانعت از فعالیت گروه های تروریستی در مناطق تحت تسلط این گروه و عملیات ضد منافع همسایگان افغانستان خبر داد. بسیاری از محافل سیاسی تشدید تلاش های خلیل زاد برای موفقیت روند صلح افغانستان را در راستای زمینه سازی برای خروج آبرومندانه نیروهای عملیاتی آمریکایی از افغانستان می دانند تا این نیروها به سرنوشت نیروهای اشغالگر اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان دچار نشوند .برگزاری نشست آمریکا با چین در بالاترین سطح تصمیم گیری در مورد افغانستان بیانگر استیصال آمریکا در مواجه با ادامه بحران افغانستان است و اینکه خلیل زاد که تمام کارت های خود را برای متقاعد کردن طالبان برای شرکت درمذاکرات صلح بازی کرده به نوعی در تلاش برای استفاده از ظرفیتهای چین دراین زمینه است .
برگزاری دورششم مذاکرات خلیل زاد و طالبان
همزمان با برگزاری لویه جرگه مشورتی صلح افغانستان در کابل ششمین نشست زلمی خلیلزاد نماینده امریکا در امور افغانستان گروه طالبان در دوحه قطر برگزار شد.نکته قابل توجه دیدار وی با ملابرادر معاون سیاسی گروه طالبان است .در حالی که هدف اصلی نشست لویه جرگه مشورتی ترغیب طالبان برای گفتگو با هیات دولت افغانستان به عنوان تنها مرجع قانونی برای امضای توافق صلح با این گروه است برگزاری نشست ششم آمریکا و طالبان در دوحه از دو جهت مهم است .
برخی محافل سیاسی نشست سه جانبه آمریکا روسیه و چین در مسکو ،اجلاس لویه جرگه مشورتی صلح وششمین نشست آمریکا و طالبان را دریک راستا و با هدف به اصطلاح خروج آبرومندانه آمریکا از افغانستان تلقی می کنند.
برخی دیگر از محافل سیاسی نیز برگزاری مذاکرات ششم آمریکا و طالبان در قطر را همزمان با نشست لویه جرگه مشورتی صلح نوعی دهن کجی طالبان و آمریکا به این نشست می دانند و براین اعتقادند دو طرف همچنان درصددند خود را عامل مهم و تاثیر گذار در تحولات آتی افغانستان نشان دهند بخصوص
طالبان که طرف اصلی خود را در بحران این کشور آمریکا می داند و تمایلی برای گفتگو با هیات دولت افغانستان ندارد.
نتیجه گیری
در هر حال، شرکت سه هزار و 200 تن از بزرگان قومی و شخصیت های مختلف در لویه جرگه مشورتی صلح افغانستان نشان می دهد که در خواست از طالبان برای پیوستن به تلاش های صلح طلبانه دولت کابل موضوعی ملی است.با توجه به اینکه در قانون اساسی افغانستان نشست لویه جرگه به عنوان مظهر اراده ملی مورد تایید قرار گرفته درخواست آن از طالبان برای اتش بس در ماه مبارک رمضان و تبادل سرا موضوع مهمی است که می تواند این گروه را در جامعه افغانستان بخصوص در میان پشتون ها با چالش مواجه کند.در حالی که گروه طالبان این درخواست های لویه جرگه مشورتی را رد کرد اما نیکلاس کی نماینده غیر نظامی آمریکا در افغانستان ضمن درخواست از طالبان برای احترام گذاشتن به خواست مردم افغانستان، تاکید کرد قطعنامه لویی جرگه مشورتی افغانستان یک پیام داشت و آن اینکه زمان صلح فرا رسیده و طالبان باید به نظر و خواست مردم ای کشور در این خصوص احترام بگذارد .در این حال دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان نیز ضمن حمایت از درخواست لویه جرگه مشورتی از طالبان برای برقراری اتش بس در ماه مبارک رمضان تاکید کرد آتش بس می تواند شرایط را برای ایجاد صلح و امنیت در افغانستان فراهم کند . تردیدی نیست در صورتی که دولت افغانستان از همه ظرفیت های سیاسی و قومی برای تصمیم گیری در موضوع مهمی همچون صلح در لویه جرگه استفاده می کرد قطعنامه آن می توانست نافذتر و موثرتر باشد . زیرا موضوع صلح این کشور مساله ای کاملا داخلی است و باید در گفتگوی بین الافغانی شرایط برقراری صلح در افغانستان فراهم شود .

نويسنده: مجيد وقاري