به اصفهان رو

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز اصفهان؛ اصفهان را نصف جهان می خوانند و دلیل آن هم جاذبه های گوناگونی است که این شهر مرکزی کشور دارد. سفر به اصفهان و دیدن بناهای تاریخی همچون عمارت عالی قاپو، مسجد شیخ لطف الله، مسجد امام و..(مسجد شاه)، کلیسای وانک، منار جنبان، کاخ چهل ستون، کاخ هشت بهشت و قدم زدن در حاشیه زاینده رود و نشستن کنار پل های تاریخی همچون پل خواجو، پل مارنان، سی و پل و پل شهرستان، گذاشتن خستگی در چهارباغ و عبور از ناژوان و کوه صفه و دیگر جاذبه های این شهر تاریخی، از اصفهان نصف جهانی ساخته که سفر به آن را آرزوی بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی کرده است.

عمارتهای تاریخی اصفهان

اصفهان در دوران صفویه پایتخت بوده است و همین سبب شده در این شهر کاخ ها و عمارتهای شاه نشین به یادگار بماند. عمارتهایی که بیشتر از آنکه قدرت صاحبانشان را به رخ بکشد، هنر و صنعت معماران و طراحان ایرانی را در 400سال پیش نمایان می کند.

کاخ چهلستون با 18 ستون

عمارت چهلستون در اوایل قرن 11هجری قمری  در میان، باغ و مجموعه بناها و کاخهای محوطه دولتخانه صفوی ساخته شده است. این عمارت عمدتاً به منظور پذیرائی رسمی از میهمانان و سفرای خارجی، با هجده  ستون و سقف چوبی ساخته شد و به نشانه کثرت ستونها و انعکاس تصویر 20ستون در آب استخر نام چهلستون گرفته است. چهار تابلو بزرگ داخل سالن، صحنه هایی از میدانهای جنگ و مجالس پذیرائی پادشاهان صفوی را نشان می دهد. دو تابلو بزرگ میانی از الحاقات بعدی با موضوعات مشابه است که به قلم صادق نقاش باشی (هنرمند دوره قاجار) ترسیم شده است.

عمارت عالی قاپو

عمارت عالی قاپو در قرن یازدهم هجری در شش طبقه با تزئینات هنری خاص احداث شده است.از قسمتهای مهم این کاخ، ایوان طبقه سوم و تالار پذیرائی و تالار موسیقی است.

کاخ هشت بهشت  

کاخ هشت بهشت در میان باغ بلبل، داخل مجموعه دولتخانه دوره صفوی در زمان، حکومت شاه سلیمان (در نیمه دوم قرن 11هجری قمری) ساخته شده است. نام  هشت بهشت، خود به معنای هشتی یا ورودی بهشت بوده است. عمارت هشت بهشت در دو طبقه و بر روی یک کرسی با ازاره سنگی ساخته شده است.

میدان نقش جهان یا  میدان امام

یکی از زیباترین میدانهای جهان به طول حدود 512متر و عرض160متر است که، در اطراف آن اطاق هائی در دو طبقه با یک اندازه و شکل احداث شده است. میدان امام امروزی بزرگترین بازار صنایع دستی است که حدود 120نوع صنایع دیتب همچون مینا، مینیاتور، قلمزنی، قلمکاری، ترمه و خاتم در بازارهای اطراف آن خرید و فروش می شود.   

مساجد و عبادتگاههای  اصفهان

نقطه تقابل عمارتها و کاخ های اصفهان مساجد و اماکن مذهبی هستند که آنها نیز به واسطه جاذبه های معماری و روح معنویتی که دارند، چشم هر بیننده ای را خیره به خود می کنند. مساجدی که باستانی اند، قبل از ورود اسلام عبادتگاه بوده اند.

مسجد جامع، بنای از قبل اسلام 

مسجد جامع اصفهان در گوشه شمال غربی میدان قدیم یا میدان عتیق که بعد از بازسازی به نام امام علی (ع) نام گرفت، قرار دارد. مسجد اولیه درکنار روستای قدیمی یاوان و احتمالا بر روی یک بنای مربوط به قبل از اسلام احداث شده است.

شهر اصفهان در سال 24هجری، دین مبین اسلام را می پذیرد و اولین مسجد را در محل فعلی با ابعادی محدودتر در سال 156هجری می سازد.

مسجد امام، مسجدی با تزئینات طلا 

در جنوب میدان نقش جهان(میدان امام) یکی از زیباترین مساجد جهان اسلام قرار دارد که به دستور شاه عباس اول ساخته شده است. درب مسجد با ورقهای نقره و طلا تزئین شده و مربوط به دوره شاه صفی، جانشین شاه عباس اول است. در داخل مسجد یک حیاط اصلی و مرکزی با چهار ایوان و دو حیاط فرعی جانبی قراردارد.

تمام سطوح جرزها و دیوارها و گنبد و مناره ها و طاق نماهای داخلی و خارجی مسجد از کاشی های هفت رنگ و مرعق پوشیده شده است. نقوش این کاشی کاریها (گل و بوته ها) به صورت مجرد و رمزی ظاهر می شود .

مسجد شیخ لطف اله، مسجدی بدون مناره

در ضلع شرقی میدان امام (نقش جهان) مسجدی قراردارد که در زمان شاه عباس اول صفوی، هنگام احداث میدان و همراه با بناهای اطراف آن به منظور محل عبادت و حوزه تدریس مرحوم شیخ لطف اله که از علما و روحانیون بزرگ جبل عامل در لبنان بوده، ساخته شده است. ساختمان مسجد در سال1011 هجری قمری آغاز و در سال1028 هجری قمری به پایان رسیده است. این مسجد دارای یک شبستان زیرزمینی است که کف گنبدخانه را از سطح زمین بالاتر قرارداده است. به خاطر استفاده های خاص علمی ـ مذهبی از این مسجد، نیازی به احداث حیاط و مناره نبوده است.

مسجد حکیم، مسجدی چهار ایوانه

مسجد حکیم اصفهان یکی از مساجد بسیار نفیس چهار ایوانه است که در سالهای سلطنت شاه صفی و شاه عباس دوم به همت طبیب حکیم محمد داوودخان ملقب به تقرب خان بر روی ویرانه های مسجد جامع جور، جیراز بناهای قرن چهارم هجری ساخته شده است. معمار این بنا محمدعلی بن ستاد علی بیک اصفهانی است.  

مسجد سید، بزرگترین مسجد اصفهان

مسجد سید بزرگترین و مشهورترین مسجد اصفهان از قرن سیزدهم هجری است که به دستور (حجت الاسلام حاج سیدباقر شفتی) از علمای بزرگ امامیه که در دوره سلطنت محمدشاه قاجار می زیسته، بنا شده است. رنگ قرمز روشن نقش عمده ای دارد و این همان رنگی است که در مساجد دیگر دوره قاجار مانند مسجد رحیم خان و مسجد رکن الملک نیز مشاهده می شود. آرامگاه (سید حجه الاسلام) که بسیار مجلل و باشکوه بنا شده است، در گوشه شمال شرقی صحن مسجد قرار دارد.

تخت فولاد، دومین قبرستان جهان اسلام

تخت فولاد اصفهان که در جنوب این شهر واقع شده است، به واسطه مدفون شدن علما و بزرگان در آن، به دومین قبرستان جهان اسلام شهرت دارد و به سبب وجود عبادتگاه و قبر بابا فولاد حلوايي، عارف قرن دهم هجري به نام تخت فولاد شناخته می شود؛ اگر چه به نام های لسان الارض و باباركن الدين هم مشهور بود ه است.

در زمان شاه سليمان صفوي محدوده گورستان تخت فولاد با 400تكيه و خانقاه داشت که در زمان حمله افغان ها به اصفهان بسیاری از این بناها و تکایا ویران شدند.

یوشع نبی (ع) در این قبرستان به خاک سپرده شده و سنگ قبرهای از قرن های چهارم و پنجم هجری نیز در آن تا کنون کشف شده است.

منارجنبان اصفهان

منارجنبان یکی از آثار تاریخی مشهور ایران است که در پنج کیلومتری غرب اصفهان در جاده اصفهان به نجف آباد قرار دارد. ساختمان دارای یک ایوان و دو مناره است. احداث این بنا همزمان با دوران حکومت ایلخانیان مغول است. یکی از ویژگیهای این بنا این است که اگر یکی از مناره ها تکان داده شود، مناره دوم و تمام ساختمان هم دچار تکان و حرکت بسیار محسوسی می شود.

کلیسا و موزه وانک اصفهان

در قرن یازدهم هجری، تعدادی از ارامنه ساکن در ارمنستان فعلی به اصفهان منتقل گشته و در دهکده ای در جنوب غرب اصفهان سکونت داده شدند. نام آن دهکده را جلفا گذاشتند.

کلیسای وانک یکی از زیباترین کلیساهای ایران است که دارای آمیخته ای از معماری ایرانی و اروپائی است. داخل کلیسا تزئینات هنری از جمله گچبری، نقاشی و طلاکاری وجود دارد. در کنار کلیسا، موزه با ارزشی وجود دارد که در آن تابلوهای نفیس نقاشی، کتب خطی و سایر اشیا نفیس هنری دیده می شود.

آتشــگاه اصفهان  

کوه آتشگاه در هفت کیلومتری غرب اصفهان در همان مسیر منارجنبان قراردارد. در زمان ساسانیان یک آتشکده در بالای این کوه احداث شده است. ساختمان از خشت های بسیار بزرگ و ضخیم ساخته شده است. جایگاه و محل روشن نگه داشتن آتش هنوز در بین خرابه های بالای کوه دیده می شود و این بنا یکی از معدود بناهای مربوط به دوران قبل از اسلام است.

گرمابه های قدیمی اصفهان

شاید كمتر كسی بداند كه ایرانی‌ها بیشتر از سه هزارسال پیش در شهرهایشان حمام عمومی داشته‌اند. 

در زمان صفویه 273حمّام در اصفهان دایر بوده؛ بعضی از این حمّامها هنوز دایر است و برخی تغییر کاربری داده اند و بیشتر از آنها استفاده میراثی فرهنگی می شود .

حمام تودشکچو، حمامی بازمانده از دوران پهلویی، حمام جارچی، در خیابان حکیم مربوط به دوران صفویه، حمام هایوزیر، درب امام و شاه علی در خیابان عبدالرزاق مربوط به دوران صفویه و قاجاریه، حمام شاهزاده مربوط به دوران صفویه واقع در خیابان حکیم، دو حمام رهنان در دوران صفویه از جمله حمام های ثبت شده در سازمان میراث فرهنگی هستند.

در محلّه خواجو حدود 20حمّام وجود داشته است. از جمله حمّام تیمور بیک و حمّام میر قاسم بیک. حمّام عباسی نیز از حمّامهای مشهوری بوده است که در دروازه عباسی قرار داشت.

حمّام علی قلی آقا، با سیستم نوردهی خاص  

مجموعه تاریخی علی قلی آقا از اثرات هنری معماری و شهر سازی دوران  صفویه است که در محله بید آباد واقع شده و شامل بازار و چهارسوق - مسجد - مکتب خانه -حمام- زورخانه و کاروانسرا بوده و متاسفانه به مرور زمان قسمتهایی از این مجموعه تخریب و به جای  آن بناهای جدید احداث شده است.

یکی از نکات جالب این گرمابه، سیستم نوردهی آن است. روشنایی از روزنه هایی تأمین می شود که بر روی سقف گنبدی شکل حمام تعبیه شده؛ در این روزنه ها شیشه های محدبی و عدسی شکل وجود دارد. خاصیت محدبی این شیشه ها علاوه بر جلوگیری از اتلاف انرژی، باعث شکست نور می شود و روشنایی را پخش می کند.

حمام شیخ بهائی، مشهورترین حمام

این حمام که در خیابان عبدالرازق، کوچه شیخ بهائی واقع شده، معروف ترین حمام شهر اصفهان است که آن را شیخ بهائی (م1030ق) در عهد شاه عباس طراحی و ساخته شده است.

مردم اصفهان از دیرباز عقیده داشتند که گُلْخَن(آتشخانه) این گرمابه را شیخ بهائی چنان ساخته که با شمعی گرم می‌شد و در زیر پاتیل گُلْخَن، فضای تهی تعبیه کرده و شمعی افروخته در میان آن گذاشته و آن فضا را بسته بود و شمع تا مدّتهای مدید همچنان می‌سوخت و آب‌ حمام بدان وسیله گرم می‌شد.

گرماخانه شیخ بهائی دارای دو سربینه (رخت کن حمام) است؛ سربینه بزرگ متعلق به مردان و سربینه کوچک متعلق به زنان است.

اصفهان شهر بازار های تاریخی

در شهر اصفهان که همواره یکی از مراکز مهم تجاری و اقتصادی ایران بوده، 37دهنه بازار با محوریت بازار اصلی و میدان نقش جهان محل فعالیتهای اقصادی و اثرگذاریهای فرهنگی و اجتماعی بوده که این نقش را همچنان حفظ کرده است.

بازارهای فعلی اصفهان که یادگار عصر دیلمیان و سلجوقیان بویژه صفویه است، عبارت است از:

قیصریه، بازاری دو طبقه

مهمترین بازار اصفهان بازار قیصریه است که میدان امام را به میدان عتیق (کهنه) و اصفهان عصر سلجوقی مربوط می کند. این بازار که بازار سلطانی نیز نامیده می شود، در زمان صفویه یکی از باشکوهترین بازارهای ایران و بزرگترین مرکز داد و ستد بود که انواع پارچه های گران قیمت و اجناس مختلف در آن به فروش می رسید.

راسته بازار قیصریه در دو طبقه مرتفع ساخته شده که طبقه بالا به امور دفتری و بازرگانی اختصاص داشت و در طبقه پایین مغازه های اصناف گوناگون در کنار هم فعالیت می کردند.

بازار شاهی، بازارچه بلند

بازار شاهی یا بازارچه بلند در سال1118 هجری به همراه مدرسه و سرای فتحیه در زمان شاه سلطان حسین، آخرین حکمران صفویه ساخته شد.

این بازار در خیابان چهارباغ و در عصر صفوی به کوی شاهزادگان متصل می شد و آن را به نام شاهزادگان می نامیدند.

بازار غاز، بازار کتابهای اصفهان باز

این بازار از بازارهای معروفی است که در بیشتر کتابهای مربوط به اصفهان نامی از آن به چشم می خورد. 

بازار غاز که گفته می شود مربوط به دوران صفویه است، در زمان حال نیز دائر است و بسیاری از محققان و شهرسازان بر این عقیده هستند که این بازار در روی بلندی قرار گرفته و نسبت به محیط اطراف ارتفاع دارد.

طبیعت بکر و دیدنی اصفهان

در بخش غربی شهر اصفهانی هنوز فضای سبز طبیعی و بکری خودنمایی می کند به نام "ناژوان" که اسمش را به دلیل تراکم بالای درختان ناژ و صنوبر موجود در منطقه گرفته است. این فضای ۱۲۰۰هزار هکتاری علاوه بر اینکه ریه شهر به حساب می آید، یکی از مناطق گردشی و توریستی اصفهان هم شناخته می شود.

باغ پرندگان یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری اطراف پارک ناژوان اصفهان است که در آن بیش از ۲۰۰نوع پرنده از نژادهای مختلف نگهداری می‌شود.در باغ موزه پروانه ها بیش از ۲۲۰۰پروانه مختلف وجود دارد. همچنین، در این باغ موزه بیش از ۱۰۰نوع گل و گیاه نیز نگهداری می‌شود. باغ خزندگان انواع مختلفی از خزندگان از جمله مارها و تمساح ها نگهداری می‌شود.

 کوه صفه با بناهای باستانی

دنباله ارتفاعات شاه كوه لنجان در جنوب اصفهان به دو رشته كوه كم ارتفاع صفه و باباسعيد متصل مي‌شود كه جهت آنها از جنوب به شرق است. ارتفاع كوه صفه به 2هزار و 400متر مي‌رسد.

در كوه صفه چشمه‌هاي آب طبيعي وجود دارد؛ از آن جمله چشمه درويش كه به شكل حوض طبيعي و مسقف در پايه كوه واقع شده است.

پارکِ کوهستانیِ صفه زیستگاهِ جانورانی همچون خدنگ، روباه، شغال، مار، عقرب، جوجه تیغی، کبک، تیهو، بزمجه و...است.

سارویه یا تپه های اشرف

سارویه یا کهن دژ یا تپه اشرف اثری با قدمت هفت هزار سال در کناره شمالی زاینده رود و در حاشیه پل تاریخی شهرستان است که در واقع بقایای یک کتابخانه بزرگ می باشد.

پل شهرستان، قدیمی ترین پل

 پل شهرستان  در زمان ساسانیان  ساخته  شد و در زمان دیلمان و سلجوقیان تعمیر و مرمت شده است. دلیل نام گذاری این پل قرار گرفتنش در روستایی به نام شهرستان بوده است.

پل خواجو، پل بزرگان

پل خواجو به دستور شاه عباس دوم  در سال 1060هجری قمری بر روی زاینده رود ساخته شده است.  

وجه تسمیه آن از کلمه خواجه‌ است که به مناسبت لقب بزرگان و خواجه‌های عصر صفوی نام گذاری شده. پل خواجو به خاطر معماری و تزئینات کاشی‌کاری آن از دیگر پل‌های زاینده رود مشهورتر است.

در گوشه‌های ضلع شرقی پل خواجو دو شیر سنگی وجود دارد که  نماد سپاهیان بختیاری محافظ اصفهان و زاینده‌رود هستند.

پل الله ‌وردیخان یا سی‌وسه پل

الله وردیخان، سردار مشهور دوره شاه عباس اول بود که به دستور پادشاه مأمور ساخت این پل شد. شالوده این پل به نحوی اجرا شده که چهل چشمه در مسیر رودخانه زاینده‌رود به وجود آورد بود؛ پلى بسیار عریض و طویل و مرتفع که شالوده آن را با سنگ و آهک ریختند و با آجر و گچ بالا رفته و دو طرف پل آن نرده گذاشتند تا در موقع طغیان رود تفرجگاه باشکوهى به وجود آید.

پل مارنان

این پل در اصل ماربین نام داشته است که خود واژه ماربین دگرگون شده‌ مهربین از فرهنگ اوستایی است.

پل جوبی

پل چوبی که در اصل نام آن پل جوبی و یا جوئی است، در محاورات مردم اصفهان چوبی خوانده می‌شود.

نویسنده: لیلا اعظمی کتایونچه

به اصفهان رو به اصفهان رو به اصفهان رو به اصفهان رو به اصفهان رو به اصفهان رو به اصفهان رو به اصفهان رو به اصفهان رو به اصفهان رو به اصفهان رو به اصفهان رو