تحلیل کوتاه:
مقدمهاي بر شتاب علمي ايران از سال 2006 تا سال 2015
انقلاب اسلامي ايران نه تنها سرآغاز تحولات بزرگ و بنيادين در ايران، بلکه منطقه و جهان اسلام است.
پژوهش خبري : انقلاب اسلامي ايران نه تنها سرآغاز تحولات بزرگ و بنيادين در ايران، بلکه منطقه و جهان اسلام است. با پيروزي انقلاب اسلامي ايران دشمني مغرضان و دشمنان با اين مردم بيشتر و بيشتر شد و با تحريم هاي همه جانبه؛ جنگ و ترور ادامه يافت. مردم ايران در طول اين سالها توانستند با کمترين امکانات محدوديت هايي را که از سوي دشمنان بر ملت ايران تحميل شده بود را مديريت کنند و به پيشرفت هاي قابل ملاحظه اي در حوزه هاي مختلف علمي؛ فناوري؛ هسته اي؛ نانو؛ پزشکي و غيره دست يابند. سرعت اين موفقيت ها تا جائي بوده است که حتي دشمنان قسم خورد اين مرزو بوم را مجبور به اعتراف کرد.
«چندي پيش هرتسي هاليوي، رئيس اداره اطلاعات نظامي رژيم صهيونيستي، درگفتگو با روزنامه هآرتص اذعان کرد شکاف فناوري بين رژيم صهيونيستي و ايران در حال از ميان رفتن است..... نبرد فناوري بين ايران و اسرائيل در زمينه اطلاعات امنيتي و توليد جنگ افزارهاي نظامي پيشرفته و اقتدار نظامي است.
نير دفوري، گزارشگر مسائل راهبردي و نظامي تلويزيون رژيم صهيونيستي نيز مدعي شد: اين مقايسه در زمينه هوا - فضا، صنعت موشک و اينترنت صورت گرفته است؛ ايران در اين زمينهها پيشرفتهاي بسياري حاصل کرده و سعي دارد در زمينه فناوري با اسرائيل برابري کند.... ايران استعدادهاي درخشان در زمينه فيزيک و شيمي را شناسايي کرده و توانمندي آنها را بکار گرفته تا بوسيله آنها يک گام از دشمن پيشي بگيرد. دانشجويان اسرائيل در المپيادهاي علمي بازنده مي شوند، در حالي که ايران پله هاي موفقيت را پشت سر مي گذارد. ايرانيها سرمايه گذاري بسياري را درخصوص اينگونه برنامهها انجام دادهاند.»
در ادامه اين مطلب مروري خواهيم داشت بر گزارش منتشر شده سايت الف از؛ شتاب پيشرفت هاي علمي ايران از سال 2006 تا سال 2015 که از زبان جعفر مهراد استاد اطلاعاتشناسي دانشگاه شيراز و سرپرست سابق پايگاه استنادي جهان اسلام با ارائه آمارهاي مختلف ارائه شده است.
آمار شتاب علمي کشور از سال 2006 تا 2015
--------------------------------
جعفر مهراد سرپرست سابق پايگاه استنادي جهان اسلام و استاد اطلاعاتشناسي دانشگاه شيراز با ارائه آمار شتاب علمي کشور از سال 2006 تا 2015 گفت: همه توليدات علمي ايران از ابتدا تاکنون در پايگاه تامسون رويترز بيش از 226مدرک است.
در کمتر از يک دهه ميزان توليدات علمي کشور رو به رشد گذاشته است. تجزيه و تحليل وضعيت موجود نشان ميدهد برون داد علمي در قالب مقالات پژوهشي و ساير فراوردههاي علمي که در موسسات علمي سنجي بينالمللي مورد تحليل استنادي قرار ميگيرد نسبت به بسياري از کشورهاي جهان به ويژه کشورهاي منطقه پيشي گرفته و اکنون سياست گذاران و برنامهريزان علمي کشور ميتوانند نتايج اين تحليلها را با اسناد بالادستي تطبيق داده و حوزههاي مختلف را براي رسيدن به مرجعيت علمي رصد کنند.
آمارهاي توليد شده از سوي پايگاه تامسون رويترز در 10 سال گذشته از نظر رشد و شتاب در خور توجه است. از ايران در سال 2006 ميلادي تنها 7 هزار و 375 مدرک در تامسون رويترز ثبت و نمايه سازي شده است که اين رقم يکباره در سال 2007 تقريبا با 3 هزار افزايش به 10 هزار و 708 مدرک رسيده و در سال 2008 ميلادي با افزوده شدن 3 هزار مدرک ديگر توليدات علمي کشور به طور شگفتآوري به 13 هزار و 654مدرک بالغ شده است.
سالهاي 2009 و 2010 ميلادي نيز ايران همين افزايش را تجربه کرده و به ترتيب آمار توليد علم ايران به 16 هزار و 745 مدرک و 19 هزار و 568 مدرک رسيده است. از سال 2010 ميلادي تا افزوده شدن تقريبا6 هزار مدرک، ميزان توليدات علمي دانشگاهها و موسسات پژوهشي کشور با شتاب قابل توجهي به 25 هزار و 337 مدرک رسيده است.
چهره ماندگار علمي کشور اضافه کرد: بررسي توليدات علمي ايران در تامسون رويترز در سالهاي 2012 تا پايان سال 2014 ميلادي نشان ميدهد که برون دادهاي علمي کشور که در اين نظام نمايه سازي شده است به ترتيب 27 هزار و 143 مدرک و 28 هزار و 137 مدرک و 30 هزار و 13 مدرک است. به گفته وي اکنون که سال 2015 ميلادي به پايان ميرسد تعداد توليدات علمي ايران 27 هزار و 259 مدرک در اين پايگاه است که اين رقم در ماههاي پيش رو اصلاح و تکميل ميشود.
استاد علم اطلاعات شناسي دانشگاه شيراز گفت: کل توليدات علمي ايران از ابتدا تاکنون در پايگاه استنادي تامسون رويترز 226 هزار و 463 مدرک بوده است، تحليل آمار توليد علم ايران در مقولههاي موضوعي در سال 2015ميلادي که اکنون 27 هزار و 259 مدرک است نشان ميدهد که 5 رشته اول بيشترين توليدات علمي را به خود اختصاص دادند.
وي عنوان کرد: شيمي چند رشتهاي 2 هزار و 28 مدرک علم مواد چند رشتهاي هزار و 748 مدرک، برق و الکترونيک 1746 مدرک، مهندسي شيمي هزار و 446 مدرک و شيمي فيزيک 1205 مدرک است و بعد از اين مقولهها رشتههاي فيزيک کاربردي با 951مدرک، مکانيک با 925 مدرک، علوم محيطي با 843 مدرک، سوخت و انرژي با 842 مدرک، داروسازي با 838 مدرک و مهندسي مکانيک با 788 مدرک به ترتيب در مرتبههاي بعدي قرار دارند.
وي افزود: از کل 27 هزار و 259 مدرک توليد شده در سال 2015 ميلادي تعداد 25هزار و 270 مورد به مقالات علمي تعلق دارد، تعداد 676مورد به مطالب مروري، 620 مورد به چکيده همايشها، 274 مورد به نامهها و 212 مورد نيز در حوزه مطالب سردبيري است.
چهره ماندگار علمي کشور با بيان اينکه پايگاه وب آوساينس که مرجع استخراج اين دادهها در تامسون رويترز است در حالي که توليدات علمي را در مقولهها و ردههاي خود قرار ميدهد از جهت ديگر نيز توليدات علمي را در حوزههاي مختلف مشخص ميکند، بر اين اساس در حوزه مهندسي 5 هزار و 935 مدرک، در شيمي 4 هزار و 659 مدرک ، در علم مواد 2 هزار و 737 مدرک ، در فيزيک 2 هزار و 637 مدرک و در رياضيات 1452 مدرک توليد شده است.
وي با بيان اينکه سهم توليدات علمي دانشگاهها نيز مشخص و از يکديگر متمايز است، گفت: در سال 2015 ميلادي از کل 27 هزار و 259 مدرک تعداد 4 هزار و 862 مدرک به دانشگاه آزاد اختصاص دارد، رتبههاي دوم تا پنجم نيز به ترتيب به دانشگاه تهران، با 2 هزار و 457 مدرک، دانشگاه علوم پزشکي تهران با 2 هزار و 85 مدرک، دانشگاه صنعتي اصفهان با هزار و 626 مدرک و دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي با هزار و 617 مدرک تعلق دارد.
وي افزود: پنج دانشگاه بعدي که رتبههاي 6 تا 10 را در اختيار دارند عبارتست از دانشگاه صنعتي اميرکبير تا هزار و 484مدرک، دانشگاه تربيت مدرس با هزار و 300 مدرک، دانشگاه صنعتي شريف با هزار و 193 مدرک ، دانشگاه علم و صنعت ايران با 959 مدرک، دانشگاه فردوسي مشهد با 901 مدرک. به گفته وي همچنين دانشگاه شيراز، تبريز، علوم پزشکي ايران، علوم پزشکي شيراز، علوم پزشکي اصفهان از نظر توليد علم در جايگاه 11 تا پانزدهم قرار دارند.
مهراد گفت: زبان مدارک توليد شده عمدتا انگليسي است و توزيع توليدات علمي کشور بر حسب زبان اين شرح است که انگليسي 27 هزار و 249 مدرک، آلماني و کرواسي هر کدام سه مدرک، ترکي و اسپانيولي هر کدام يک مدرک توليد شده است.
سرپرست سابق پايگاه استنادي جهان اسلام عنوان کرد: تامين بودجه و تخصيص اعتبارات به طرحهاي پژوهشي که حاصل بخش عمده از اين تحقيقات در قالب مقالات علمي به چاپ ميرسد از سوي دانشگاهها و به ويژه بنياد ملي علوم صورت ميگيرد، بنياد ملي علوم ايران در اين سال و تاکنون از 648 مدرک پشتيباني کرده است.
به گفته مهراد در دانشگاه تهران با 237 مورد حمايت ، دانشگاه علوم پزشکي تهران با 224 مورد حمايت و دانشگاه کاشان نيز با 156مورد حمايت در مرتبههاي دوم تا چهارم قرار دارد.وي اضافه کرد: فعاليتهاي علمي کاري گروهي است که گاهي با سازمانهاي داخلي و گاهي نيز با همکاري ساير کشورها صورت ميگيرد، اين موضوع در مورد بسياري از کشورهاي جهان صادق است و فعاليتهاي علمي موفق معمولا نتيجه عملکرد جمعي از پژوهشگران است که به لحاظ تخصص از راههاي دور و نزديک با يکديگر همکاري ميکنند.
وي اضافه کرد: در کشور اول به استادان پژوهشگر ايراني در توليد مقالات علمي با آنها همکاري کردهاند عبارتست از آمريکا هزار و 461 مقاله، کانادا 718 مقاله، مالزي664 مقاله، آلمان 592 مقاله، استراليا 532 مقاله، انگلستان 526 مقاله، ايتاليا 460 مقاله ، چين 368 مقاله،اسپانيا 356 مقاله و ترکيه 355 مقاله.
مهراد گفت: معمولا دريافت استناد بعد از آنکه مدتي از انتشار مقالات ميگذرد صورت ميگيرد که نخستين مقاله پر استناد ايران در سال 2015ميلادي مربوط به مقاله محسن نقوي و همکارانش با 128 استناد است که در مجله LAN SET منتشر شده است، مقاله دوم به محسن شيخالاسلامي و همکارانش تعلق دارد که 37 استناد دريافت کرده و در مجله JOURNAL OFF FMAGNEISM AND MAGNETIC MATERIALS به چاپ رسيده است به گفته وي سومين مقاله پر استناد نيز مجددا به محسن شيخ الاسلامي و همکارانش با 32 استناد تعلق دارد.
تحليل کلي
----------
آن چه مسلم است پيشرفت هاي ايران در زمينه مختلف علمي فناوري؛ هوا - فضا و غيره جداي از آن که تحسين جهانيان را بر انگيخته است؛ با تکيه بر گفتمان ايستادگي و پيشرفت و عدم سازش با دشمن در طي ساليان پس از پيروزي انقلاب صورت گرفته است.
مجله امريکايي «ساينس» در سرمقاله خود به دستاورد و گزارشات سفر اخير خبرنگار اين مجله به ايران اختصاص يافته است. سرمقاله اين شماره مجله نيز به قلم دکتر فرهادي، وزير علوم، تحقيقات و فناوري نوشته شده که از آمادگي ايران براي شرکت در برنامه هاي علمي و تحقيقاتي با ساير دانشمندان دنيا خبر مي دهد.... خبرنگار ساينس در ادامه مي نويسد: تاريخ ايران برترين راهنماي اين مسير است. موسسات علمي بين المللي مانند رصدخانه مراغه که در قرن 13 ميلادي توسط چند صد دانشمند از سراسر جهان ساخته شده بود، مي تواند چراغ روشني در تمامي حوزه هاي علم، تحقيقات و فناوري باشد.....
استون در اين گزارش آورده است: با وجود تحريم هاي مختلف عليه ايران دانش و علم پيشرفت هاي چشمگيري در ايران داشته است. استون در اين سفر با رئيس پژوهشگاه بين المللي زلزله شناسي، محققان رويان، صنعتي شريف و ... به گفتگو پرداخته و از بهبود و همينطور شکوفايي علمي ايران در شرايط پس از تحريم ها سخن گفته است.
آري ملت ايران با تکيه بر توان داخلي خود و با الهام از بيانات رهبر فرزانه خود که فرمودند: «امروز سياستهاي استکباري همچون بلايي بزرگ به جان بشريت افتاده و تنها راه پيشرفت و پيروزي کشورهاي مستقل، ايستادگي وتکيه بر تودههاي مردم در جنگ ارادهها است.» همواره رو به پيشرفت بوده و اين موفقيتها را مرهون تلاش نخبگان و دانشمندان اين مرز و بوم است که بدون هيچ ادعايي در جهت سربلندي ايران اسلامي تلاش مي کنند.
پژوهش خبري// شامحمدي