گزارش مکتوب؛
عسل، جامانده از بازار جهانی
آذربایجان غربی درحالی رتبه نخست تولید شهدشفابخش عسل در کشور را داراست که نبود سازوکارهای مشخص در حمایت و جهت دهی به تولید، فرصت ورود به بازارهای جدید جهانی را میسر نساخته است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز آذربایجان غربی، عسل نه تنها خود به واسطه آنزیم دیاستاز و آنتی بیوتیک هایش، از آلودگی به میکروب ها در امان مانده است، بلکه برای مصرف کننده خود نیز به عنوان دارویی شفابخش محسوب میشود. همین خاصیت شفابخشی عسل است که آنرا از قرن ها پیش مورد توجه کشاورزان و علاقهمندان به پرورش زنبور قرار داده است.در قرآن کریم به زیبایی به خاصیت شفابخشی عسل اشاره شده است..«وَأَوْحَىٰ رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا يَعْرِشُونَ [و پروردگار تو به زنبور عسل «وحی» (و الهام غریزی) نمود که: «از کوهها و درختان و داربستهایی که مردم میسازند، خانههایی برگزین!]؛ ثُمَّ كُلِي مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا يَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِيهِ شِفَاءٌ لِّلنَّاسِ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ [سپس از تمام ثمرات (و شیره گلها) بخور و راههایی را که پروردگارت برای تو تعیین کرده است، براحتی بپیما! «از درون شکم آنها، نوشیدنی با رنگهای مختلف خارج میشود که در آن، شفا برای مردم است؛ به یقین در این امر، نشانه روشنی است برای جمعیّتی که میاندیشند.]تقریبا در تولید بیشتر میوه ها و بذر ها وجود زنبور عسل برای گرده افشانی الزامی است به طوری که بدون زنبور عسل نمی توانند تکثیر یابند، به عبارت دیگر گرده افشانی ۴٧ درصد از محصولات کشاورزی وابسته به زنبور عسل است و از این رو ارزش اقتصادی زنبور در دنیا را ٢۵ الی ۱۰۰ برابر ارزش عسل تولید شده در سال محاسبه می کنند.
یکی از مهمترین محصولاتی که در آذربایجان غربی تولید میشود عسل است که به لحاظ ارزش تولید و سهم کشوری آن به یک محصول بسیار مهم تبدیل شده است.
آذربایجان غربی دارای زنجیره کامل تولید عسل در کشور است و به لحاظ داشتن ذخایرغنی و شرایط آب و هوایی مناسب و وجود مراتع و منابع غنی سرشار از گیاهان بومی یکی از قطبهای مهم پرورش زنبورعسل محسوب می شود.
سالیانه بیش از 80 هزارتن عسل در زنبورستانهای کشور تولید می شود و آذربایجان غربی با داشتن مراتع بکر و خوش آب و هوا و تولید سالیانه 22 هزار تن عسل خالص و طبیعی، نخستین تولید کننده عسل در کشور است، به معنای دقیق تر 27 درصد عسل کشور در این استان تولید می شود.
در این بین شهرستان خوی با تولید 10 هزارتن عسل و داشتن۴۰۰ هزار کلنی زنبور عسل از مجموع یک میلیون و 100 هزار کلونی بومی و مدرن زنبور عسل استان، رتبه نخست تولید عسل را دارد.
14 تعاونی زنبور داری، 11 کارخانه فرآوری عسل و 3 شرکت بزرگ تولید کندو در آذربایجان غربی فعال است و در بخش تولید عسل و صنایع وابسته به آن بیش از 11 هزارتن مشغول بکارند.
عسل تولیدی استان به کشورهای عراق، کویت، مالزی و چین صادر می شود و این محصول به سبب کیفیت بالای آن، مشتریان بسیاری در این کشورها دارد.
میانگین برداشت عسل از هر کندوی مدرن 19 و 9 کیلوگرم و از کندو های بومی 6 و 7 کیلوگرم است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان غربی می گوید: بیش از ۹۰ درصد کندوهای موجود در استان، کندوهای استاندارد و مدرن و کمتر از ۱۰ درصد آن سنتی است.
قریشی می افزاید: درخصوص تغییر شیوه های سنتی در سالهای اخیر با توجه به برنامه ریزی های انجام شده برای تولید سایر فرآورده های زنبور عسل گام های بسیار خوبی برداشته شده است.
کارشناسان می گویند، نبود کارخانههایی برای ایجاد ارزش افزوده از عسل، حضور واسطهها، کمبود داروهای مورد نیاز، توزیع نشدن شکر یارانهای و کمبود نقدینگی و نوسانات ارزی موجب شده تا زنبورداران و تولیدکنندگان با مشائل و مشکلاتی مواجه شوند.
حیدری یکی از تولید کنندگان عسل آذربایجان غربی می گوید: تولیدکنندگان عسل استان با مشکلات زیادی برای فروش محصولاتشان مواجه اند به نحوی که عسل مرغوب به علت قیمت بالای آن به لحاظ عرضه و تقاضا وضعیت مناسبی در بازار ندارد.
او می افزاید: ورود دلالان و واسطهها به این چرخه موجب شده تولیدکنندگان عسل به ناچار محصول تولیدی خود را به صورت فلهای و ارزان بفروشند.
صمد اسمعیلی یکی از تولیدکنندگان عسل در نقده می گوید: عسلهای تقلبی و ناخالص با تبلیغات کاذب و به اسم عسل طبعی با قیمت پایینتر در بازار عرضه میشود.
این تولیدکنندگان می گویند، این مشکلات در حالی همچنان تداوم دارد که مسئولان تاکنون در ساماندهی فروشندگان عسل موفقیت قابل توجهی نداشتهاند.
رییس هیئت مدیره اتحادیه زنبورداران آذربایجانغربی می گوید: مهمترین مشکل زنبورداران استان فروش عسل تقلبی به دست سودجویانی است که به گلوکز رنگ غذا افزوده و به جای عسل طبیعی در بازار عرضه می کنند.
باتوجه به این مساله، اخیراً در پی گزارش کارشناسان معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی استان، مبنی آنالیز عسلهای نمونه برداری شده توسط شرکت تعاونی زنبورداران شهرستان خوی و برخی عسلهای موجود به ویژه عسلهای بسته بندی وارداتی از سایر استانها، که حاکی از غیراستاندارد بودن عسل های موجود در بازار است، جلسهای تحت عنوان برنامه ریزی و ارائه راهکارها و جلوگیری از وجود عسلهای نامعتبر در بازار، بالابردن کیفیت عسلهای تولیدی و فرهنگ سازی افزایش مصرف عسل در جامعه و جلب اعتماد مردم در جهاد کشاورزی استان برگزار شد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان غربی می گوید: پس از هماهنگیهای لازم مقرر شد با تشکیل یک تیم کیفیت عسل های تولیدی بررسی و از عسلهای موجود در بازار به صورت مرتب نیز نمونه برداری شود و اقدامات قانونی در این خصوص بعمل آید.
باتمام این تفاصیل تاکنون عسل مرغوب آذربایجان غربی آن چنان که باید به بازارهای جهانی راه پیدا نکرده است و اغلب در بازار داخلی مصرف میشود. کارشناسان معتقدند، فقدان تسهیلات ارزان قیمت برای حمایت از واحدهای تولیدی و فرآوری زنبور عسل، ضعف در صادرات، فقدان بازاریابی بین المللی، نداشتن بسته بندی مناسب و بازارپسند از جمله مشکلات زنبورداران آذربایجان غربی است.
* خبرنگار ندا موسی زاده