راهبرد جدید آمریکا برای نظامی کردن فضا و واکنش رقبا

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاری صدا و سیما  ،  آمریکا در دو دهه اخیر تلاش های گسترده برای توسعه و استقرار سامانه های ضد موشکی در خاک خود و دیگر مناطق جهان از جمله اروپا ، شرق آسیا و خاورمیانه انجام داده است .بهانه واشنگتن در این زمینه مقابله با تهدیدات موشکی فزاینده دشمنان آمریکا و محافظت از متحدان خود است. در این میان طرح های آمریکا برای استقرار سامانه های ضد موشکی در اروپا که در تقابل مستقیم با توانمندی موشکی راهبردی روسیه صورت گرفته ، حساسیت و واکنش های مختلف از جانب مسکو برانگیخته است.اقدامات واشنگتن در زمینه دفاع موشکی در اروپا تاکنون چند مرحله مختلف را پشت سر گذاشته است.

طرح سپر موشکی جورج دبلیو بوش که در سال 2007 ارائه شد، شامل استقرار رادار رهگیر ایکس باند در جمهوری چک و رهگیرهای ضد موشکی در لهستان بود. پافشاری دولت بوش برای اجرای این طرح و همراهی دو کشور اروپای شرقی یعنی لهستان و جمهوری چک با آن ، به رغم مخالفت های شدید مسکو ، باعث شد تا در سالهای آخر زمامداری بوش ، این مساله به محور اصلی اختلاف روسیه و امریکا تبدیل شود. با روی کارآمدن باراک اوباما رئیس جمهوری دموکرات آمریکا شاهد از سر گیری طرح استقرار سامانه های ضد موشکی آمریکا در اروپا در قالبی جدید بودیم که در چارچوب طرح جدید قرار بود سامانه های ضد موشکی در چهار مرحله در اروپای  جنوبی و شرقی تا سال 2020 مستقر شوند که بعدها این طرح تعدیل و قرار شد تا استقرار سامانه های ضد موشکی در سه مرحله در کشورهای ترکیه(دریای مدیترانه) ، رومانی و لهستان تا سال 2018 تکمیل شود.اکنون این سامانه ها به طور کامل عملیاتی شده اند.در عین حال آمریکا در پی استقرار جهانی سامانه های ضد موشکی در نقاط حساس مانند شرق آسیا ، غرب آسیا و اروپا است؛ضمن اینکه در خاک آمریکا این سامانه ها در ساحل شرقی ، ساحل غربی و آلاسکا نیز مستقر شده اند.

 

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا روز پنج‌شنبه 27 دی (17 ژانویه) برنامه دولت خود را برای بازنگری در نظام دفاع موشکی ایالات متحده تحت عنوان” بازبینی دفاع موشکی 2019 ”  را درجمع فرماندهان ارتش و نظامیان آمریکایی در پنتاگون ارائه کرد که در آن از کره شمالی به عنوان یک «تهدید فوق‌العاده» نام برده شده است.طرح جدید دفاع موشکی آمریکا بازنگری همه‌جانبه در برنامه پیشین این کشور برای مقابله با تهدیدات موشکی به‌شمار می‌آید. این برنامه بازنگری‌شده با بررسی توانایی‌های موشکی کره شمالی، ایران، روسیه و چین و ادعای تهدید آمیز بودن آنها برای امریکا در این باره ابراز نگرانی کرده است. ترامپ در معرفی این سند گفت: «هدف ما ساده است؛ اطمینان از اینکه می‌توانیم هر حمله موشکی به ایالات متحده را رصد کنیم و آن را از بین ببریم، هر کجا، هر زمان و در هر مکانی». ترامپ در اظهارات خود اشاره‌ای به کره شمالی نکرد، اما "پاتریک شاناهان" که پس از استعفای جیم متیس به‌طور موقت مسئول وزارت دفاع آمریکا شده است، گفت که برنامه موشکی کره شمالی همچنان محل نگرانی جدی است. ترامپ در عین حال برای توجیه نظامی گری واشنگتن مدعی شد که :بهترین راه برای ایمن ساختن آمریکا، قوی و قدرتمند نگه‌‌داشتن کشور است. 

راهبرد جدید ضد موشکی آمریکا شامل اتخاذ تدابیری برای حفاظت از این کشور و تدابیر پنتاگون برای گسترش فناوری‌های دفاعی در فضا و استفاده از سامانه‌هایی است که بتواند سریعتر موشک‌ها و سایر تهدیدات علیه آمریکا و متحدانش را رهگیری و شناسایی و نابود کند.در این چارچوب آمریکا قصد دارد حسگرهای پیشرفته‌ را در فضا مستقر و نصب کند که موشک‌های دشمن را سریع تر رهگیری و شناسایی کند.کنگره آمریکا نیز پنتاگون را تشویق کرده است تا در راستای همین رویکرد حرکت کند و تدابیر و اقدامات لازم را برای تحکیم سامانه‌های ضد موشکی در سراسر جهان اتخاذ نماید. از جمله اقداماتی که پنتاگون برای تقویت توانمندی ضد موشکی مد نظر قرار داده است، استفاده از پهپادهای مسلح به لیزر است. با توجه به اقدام امریکا در تشکیل نیروی فضایی در اواخر سال 2018 ، به نظر می رسد آمریکا فضا را یک زمینه حساس و مهم برای توسعه قابلیت‌های نظامی و دفاعی نسل آینده می‌داند و قصد دارد برای مقابله با تهدیدات، اقدامات پیشرفته اتخاذ و اجرا کند.از جمله این تدابیر ایده نصب و استقرار رهگیرهای خاص در فضا است تا بتواند با موشک‌های دشمن به‌محض شلیک و در دقایق نخست شلیک مقابله و آنها را رهگیری و منهدم کند.

نکته مهم دیگر این سند مهم نظامی ، اتخاذ راهبردی جدید با هدف دفاع بهتر از آمریکا در برابر رقبای آمریکا مانند روسیه و چین است که به پیشرفت‌های زیادی در زمینه توسعه موشک‌های دوربرد دست یافته‌اند.مقامات پنتاگون مدعی هستند که این موشک‌ها تهدید بزرگی برای آمریکا به‌شمار می‌روند. این تهدیدات نه‌تنها ناشی از موشک‌های کروز و بالستیک است بلکه تسلیحات فرا صوت را نیز شامل می‌شود.در این زمینه پنتاگون به رونمایی از نسل جدیدی از موشک ها و تسلیحات فرا صوت به وسیله ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه اشاره کرده که به گفته وی قابل رهگیری و شناسایی نیست. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در اواخر سال 2017 نسل جدیدی از تسلیحات راهبردی را رونمایی کرد که مدعی است قابل رهگیری و شناسایی نیست. "رابرت اشلی" Robert Ashley مدیر آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا در این باره در سخنانی در کنگره گفت: پیشرفت‌های حاصل‌شده در زمینه تسلیحات فرا صوت، موجب وقوع انقلاب بزرگی در صنایع تسلیحاتی خواهد شد چرا که امکان حمله سریعتر به اهداف را خواهد داد.

سند بازبینی دفاع موشکی 2019 آمریکا با هدف توجیه تدابیر واقدامات جدید دولت ترامپ در زمینه گسترش انواع سامانه های ضد موشکی به ویژه در فضا تدوین شده است.به رغم ادعای وجود تهدیدات موشکی از جانب دشمنان آمریکا در این سند، اما واقعیت این است که واشنگتن همواره رویکرد تهاجمی و خصمانه علیه کشورهای رقیب یا دشمن خود داشته و در موارد مختلف به تهدید مستقیم آنها مبادرت کرده است.کما اینکه ترامپ، کره شمالی را قبل از مذاکرات سنگاپور ودر زمان افزایش تنش  ها در شبه جزیره کره ، حتی تهدید به حمله هسته ای ویرانگر کرده بود .

 

رونمایی از سند راهبرد جدید دفاع موشکی آمریکا و تاکید این سند بر گسترش توانمندی های ضد موشکی و فضایی این کشور ، واکنش شدید روسیه به عنوان رقیب اصلی هسته ای و فضایی آمریکا را برانگیخته است. بهانه واشنگتن در این زمینه مقابله با تهدیدات موشکی فزاینده دشمنان آمریکا و محافظت از متحدان خود است.در واقع امتناع واشنگتن از محدود کردن برنامه‌های دفاع موشکی و آمادگی‌اش برای نظامی کردن فضا موجب نگرانی مسکو شده است. در این راستا وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه ای به واشنگتن هشدار داده تا مسابقه تسلیحاتی دوران جنگ سرد را بار دیگر آغاز نکند. در این بیانیه، سند راهبردی دفاع موشکی آمریکا به مثابه صف آرایی جدید از سوی واشنگتن تلقی و تاکید شده که : این سند تمایل آمریکا را برای ایجاد سلطه نظامی و توانایی انجام عملیات نظامی در هر نقطه کره زمین نشان می‌دهد  و در ‌عین ‌حال آمریکا هر گونه محدودسازی اقداماتش در زمینه دفاع موشکی را رد می‌کند.

آمریکا با تشکیل نیروی فضایی  نه فقط قصد استقرار حسگرهایی را در فضا دارد ، بلکه در صدد است تسلیحات فضا پایه را نیز در ماورای جو مستقر سازد تا بدین ترتیب امکان انجام حمله از فضا را ممکن ‌سازد. اجرای این طرح ها که بدون تردید واکنش دو رقیب فضایی آمریکا یعنی روسیه و چین را به دنبال خواهد داشت ، به ایجاد مسابقه تسلیحاتی در فضا منجر می‌شود که پیامدهای جدی برای امنیت و ثبات بین‌المللی به همراه خواهد داشت. به نظر می رسد هدف واشنگتن ،احیای پروژه جنگ ستارگان است که در دهه 1980 از سوی دولت ریگان برای بر هم زدن موازنه هسته ای استراتژیک بین آمریکا و شوروی مطرح شد و در نهایت نیز با شکست مواجه شد. 

 

آمریکایی ها مدعی هستند که تهدیدات فضایی از جانب باصصلاح «دشمنان» آمریکا در سال‌های اخیرافزایش یافته و آنها به دنبال آن بوده اندکه سلاح‌های جدید را در فضا مستقر کنند.از جمله در سال ۲۰۰۷، چین موشکی ضد ماهواره را آزمایش کرد که یکی از ماهواره‌های خودش را ردیابی و نابود کرد. از دیدگاه واشنگتن این اقدامی تحریک آمیز از جانب چین برای نظامی کردن فضا است.هم چنین واشنگتن  مدعی است که روسیه در حال طراحی یک سامانه لیزری هوایی است که هدف آن اخلال در سامانه‌های فضایی آمریکا است. پنتاگون نیز اعلام کرده که روسیه برای نابود کردن ماهواره‌های آمریکا در حال توسعه موشک‌هایی است که از هواپیماهای جنگنده پرتاب می شوند. آدمیرال "سِسیل هِینی" Cecil Haney رییس سابق فرماندهی راهبردی امریکا می گوید :آمریکا باید روی موضوع ظرفیت های احتمالی دشمنان بیشتر مطالعه کرده و بودجه برنامه های فضایی و آمادگی کلی را بیشتر کند.

 

اقدامات گسترده آمریکا در زمینه توسعه و استقرار سامانه های ضد موشکی و نیز سامانه های فضایی برای مقابله با موشکهای بالستیک دوربرد با انتقاد شدید رقبای آن مواجه شده است.روسیه در این باره به آمریکا هشدار داده و با بیان اینکه رویارویی نظامی در فضا می‌تواند به اندازه مسابقه تسلیحات هسته‌ای خطرناک باشد، از واشنگتن خواسته اشتباهات گذشته را تکرار نکند. هدف آمریکا این است که رقبای اصلی خود یعنی روسیه و چین را نیز وارد عرصه رقابت های نظامی ومسابقه تسلیحاتی در فضا کند. روسیه ضمن انتقاد از ادامه مخالفت واشنگتن با طرح مسکو برای ممنوع کردن فعالیت نظامی در فضا، دلیل این رویکرد را، اجرای طرح آمریکا برای استقرار تسلیحات در فضا تلقی کرده است. روسیه و چین در سال 2008 پیش نویس یک توافقنامه بین المللی به منظور جلوگیری از استقرار تسلیحات در فضا را به کنفرانس خلع سلاح ژنو پیشنهاد کردند که آمریکا تاکنون به بهانه های مختلف آن را مسکوت گذاشته است.با توجه به این مساله ، روسیه در سال 2014 پیش نویس قطعنامه ای برای جلوگیری از استقرار تسلیحات در فضا را به مجمع عمومی سازمان ملل ارائه کرد که بار دیگر با مخالفت های آمریکا و همپیمانان این کشور مواجه شد. با اعلام تشکیل نیروی فضایی آمریکا در سال 2018 و اکنون ارائه سند راهبرد جدید ضد موشکی آمریکا ، عرصه برای مقامات جنگ افروز پنتاگون به منظور توسعه ، آزمایش و استقرار تسلیحات فضایی بویژه تسلیحات ضد موشکی از جمله تسلیحات لیزری فراهم شده است. بدین ترتیب آمریکا در راستای تثبیت موقعیت خود به عنوان قدرت برتر نظامی جهان با نظامی کردن فضا گامی دیگر در مسیر افزایش ناامنی و تضعیف امنیت جهانی برداشته است.

 

آمریکا با انتشار سند راهبردی خود موسوم به "بازبینی دفاع موشکی 2019 "قصد توسعه سامانه های ضد موشکی و نیز تقویت نیروی فضایی خود را دارد تا بدین ترتیب موقعیت اش  را به عنوان قدرت برتر نظامی جهان تثبیت کند. با این همه این اقدام صرفا موجب رقابت تسلیحاتی ، افزایش ناامنی و تضعیف امنیت جهانی خواهد شد. روس‌ها و چینی‌ها می‌دانند که از بین بردن توان بازدارندگی موشکی بالستیک قاره پیمای آن‌ها هدف هرگونه توسعه برنامه ضد‌موشکی از جانب آمریکا است و راهبرد جدید ضد موشکی آمریکا نیز همین هدف را دنبال می کند. تهدید آمیز قلمداد کردن توانمندی موشکی ایران و کره شمالی تنها پوششی برای هدف اصلی واشنگتن است.مسلما روسیه و چین در مقابل تلاش گسترده واشنگتن در این زمینه بی تفاوت نخواهند ماند و ضمن توسعه و عملیاتی کردن سامانه های موشکی راهبردی که توانایی گذشتن از تور ضد موشکی آمریکا را داشته باشند ، در عرصه فضایی نیز به دنبال استقرار سامانه های ضد موشکی مستقر در فضا خواهند رفت تا بتوانند موشکهای قاره پیمای هسته ای آمریکا را در صورت وقوع هر گونه جنگ هسته ای رهگیری کنند .این امر به معنای مسابقه تسلیحاتی عظیمی خواهد بود که نتیجه آن در نهایت تهدید صلح و امنیت جهانی خواهد بود.