محمد جواد ایروانی در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار
خبرگزاری صدا و سیما با نقد سیاست های ارزی دولت های پس از انقلاب گفت: پس از انقلاب ، سیاست های متضاد و متفاوتی درباره ارز اتخاذ شده که یکسان نبوده در حالی که ثبات سیاست ها در این عرصه بسیار مهم است و با آمد و شد دولت ها نباید سیاست ها تغییرات رادیکال داشته باشد چون از سرمایه گذاری کاسته می شود.
وی سیاست های تجاری را در حوزه ارزی بسیار مهم دانست و افزود: این سیاست ها به طور سنتی واردات محور بوده و سبب افزایش مصارف ارزی شده است .
ایروانی گفت: وقتی می گوییم صادرات محور یعنی درآمدها و منابع ارزی بالا می رود اما وقتی تمرکز ما بر واردات بی رویه باشد یعنی واردات کالاها آزاد است .
وی تصریح کرد : طبق ماده 22 قانون دائمی برنامه های توسعه ، واردات همه کالاها آزاد است درحالی که حتی دوبی هم این همه آزادی ندارد ؛ از مناطق میکروسکوپی و بنادر آزاد چنین توقعی هست اما این سرزمین با ظرفیت بالای تولید نباید میدان تاخت و تاز کالاهای خارجی باشد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ، جنگ تجاری را زیربنای بسیاری از جنگ های سیاسی دانست و با اشاره به احیای جنگ های تجاری در جهان افزود: اخیرا جنگ تجاری میان امریکا و اروپا ، اروپا و چین و امریکا و مکزیک درگرفته است و هر کشوری از منافعش دفاع می کند .
وقتی واردات ، خیلی افزایش می یابد فشار بر منابع ارزی زیاد می شود و از ذخایر می بلعیم و زمانی که این ذخایر کم می آید
ایروانی ، تراز و سیاست های تجاری را بسیار مهم دانست و گفت : وقتی واردات ، خیلی افزایش می یابد فشار بر منابع ارزی زیاد می شود و از ذخایر می بلعیم و زمانی که این ذخایر کم می آید ، نرخ ارز به شدت بالا می رود که پیامد آن ، آثار تورمی و غیراقتصادی شدن سرمایه گذاری است .
وی با طرح این پرسش که آیا با نرخ 8500 تومانی ارز، سرمایه گذاری شکل می گیرد تاکید کرد : تصور نمی کنم ؛ این اصلا نرخی نیست که کسی با این سرمایه گذاری کند و در آینده خواهید دید که سرمایه گذاری چندانی نمی شود و نرخ سرمایه گذاری ما را تشویق نمی کند .
ایروانی تصریح کرد : وقتی می گوییم فقط واردات کالاهای نامشروع ، ممنوع و بقیه آزاد است یعنی اقتصاد را آتش می زنیم. شوخی نداریم ، یعنی این واردات نیاز به ارز دارد ، باید آنقدر ارز داشته باشیم که این واردات را انجام بدهیم وگرنه ، فشارش بر تورم است .
وی گفت: در کشورهای غیرنفتی ، دولت ها به این سادگی اجازه واردات نمی دهند ؛ حتی کشورهای توسعه یافته مانند ژاپن و آلمان ، ابداً اجازه واردات نمی دهند و همیشه بالاترین تعرفه ها را دارند که با انتقاد هم مواجه اند.
ایروانی افزود: واردات در کشورهای غیر نفتی سبب می شود که منابعشان تمام شود و این سیاست تجاری نوسان ارزی ایجاد می کند . افزایش نرخ ارز و آثار تورمی آن ، دولت ها را به تجدید نظر در سیاست های تجاری شان وامی دارد والا در دور بعد انتخابات دیگر نمی توانند انتخاب شوند .
وی گفت: اما در کشورهای نفتی با افزایش واردات ، شروع به بلعیدن ذخایر و درآمدهای نفتی می کنند و آن سوپاپی می شود که تورم دیرتر خودش را نشان دهد .
وزیر اسبق اقتصاد افزود: کل درآمد نفتی ما در سال 65 ، 5 میلیارد و 700 میلیون دلار و با احتساب درآمدهای غیرنفتی ، حدود 6 میلیارد دلار بود . در آن دوره با نیازهای جنگی هم مواجه بودیم اما سیاست را بر تغییر ندادن نرخ ارز قرار دادیم که البته با انتقاد مواجه بودیم ؛ می گفتند واردات ، نرخ کالاها را ارزان می کند اما با سود بازرگانی ، جلوی واردات انبوه را گرفتیم و اجازه ندادیم با واردات کالاهای لوکس و دارای مشابه داخلی ، تولید بومی نابود شود .
ایروانی گفت: بالعکس ، برای صادرات ، 500 درصد یارانه می دادیم یعنی به جای 7 تومان 42 تومان عرضه می کردیم و منابعش را از مابه التفاوت کالاهای غیر ضروری که مجاز به واردات بود می گرفتیم که این ، چرخه را به شدت عوض کرد به نحوی که با محدودیت واردات و رشد صادرات ، تولید ملی و انگیزه برای سرمایه گذاری های داخلی و خارجی افزایش یافت.
تجارت باید در خدمت تولید باشد نه کل اقتصاد در گروگان واردات
وی با تاکید بر لزوم تولید محور بودن سیاست های تجاری افزود: تجارت باید در خدمت تولید باشد نه کل اقتصاد در گروگان واردات ؛ این مسئله ای راهبردی است که باید برای آن تصمیم بگیریم ؛ نمی شود که من وزیر بازرگانی شوم و در سیاست های تجاری اعمال سلیقه کنم.
ایروانی گفت: ممنوعیت واردات 1400 قلم کالا هم موقتی است و واردات کنندگان مایوس نیستند زیرا موقتا جلوی واردات این کالاها را گرفته اند.
وی با تاکید بر جلوگیری از رشد بی رویه مصارف ارزی تصریح کرد : 14 میلیارد دلار برای واردات کالاهای اساسی اختصاص داده می شود اما آیا این کالاها به قیمت خودش به دست مردم می رسد ؟ عموما خیر ، قریب به اتفاق نمی رسد ، حتما باید این کالاها را با کارت هوشمند به نرخ 4200 تومان به دست مردم برسانیم نه این که برای عده ای ، رانت ایجاد کنیم.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: شما گوشت گرم کیلویی 37 هزار تومان به دست تان می رسد ؟ خیر ؛ در میادین میوه و تره بار هم نیست من چندبار مراجعه کردم اصلاً این حرف ها نیست . پس چی ؟ هم چوب را بخوریم هم پیاز را ؟
وی افزود:متاسفانه عده ای هم در کمال شگفتی می گویند که این 4200 تومان ویژه کالاهای اساسی و مایحتاج مردم هم به هشت هزار تومان "نیمایی" افزایش یابد اما ارز نیمایی هم متزلزل است و نوسان دارد و این گونه، مصرف گوشت قرمز حتی برای طبقه متوسط آرزو می شود و این خیلی کار خطرناکی است.
ایروانی با انتقاد از رهاشدن نظام نظارت های جدی و عادی شدن این رویه تاکید کرد: نظارت ها باید موثر باشد نه این که در مقطعی نظارت های شدید و غلیظی اعمال و پس از مدتی رها شود. چهار پنج قلم کالای اساسی حتما باید با کالابرگ الکترونیکی و با کارت هوشمند عرضه شود ؛ راهی جز این انتخاب نداریم .
وی گفت: اعمال این روش در سیاست ارزی بسیار مهم است اما چون این روش را اعمال نمی کنیم ، پس از افزایش و تثبیت قیمت کالاها ، منفعلانه اقدام به نظارت های موردی می کنیم.
ایروانی بار دیگر تاکید کرد: این در بسته سیاست های ارزی می گنجد که حتما باید یک نرخ ارز ثابت و سرمایه گذاری ها با همان نرخ
باید یک نرخ ارز ثابت و سرمایه گذاری ها با همان نرخ 4200 تومان باشد و الا ، اهداف سرمایه گذاری محقق نمی شود .
4200 تومان باشد و الا ، اهداف سرمایه گذاری محقق نمی شود .
وی گفت : بسیاری از سرمایه گذاری ها با همان نرخ دلار 7 هزار تومان انجام شده است و اصلاً کسی که محاسبات و توجیه فنی و اقتصادی اش را با این نرخ کرده ، اگر نرخ ارز بالا برود اهدافش تحقق نمی یابد .
ایروانی در پاسخ به افرادی که می گویند این افراد هم کالاهایشان را گران کنند به طرح این پرسش پرداخت که آیا با افزایش قیمت ها ، قدرت خرید هست که کالاها را بفروشند؟ در ثانی ، مگر این افراد دست خودشان است که هر کاری خواستند بکنند ؟
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین درباره تغییر سیاست های حوزه مسکن در دولت های مختلف تصریح کرد : با پدیده ای مواجهیم که برخی اساساً ضد نهاد دولتند و اصلاً هیچ مسئولیتی در این زمینه برای دولت قائل نیستند.
وی این تفکر را ناشی از پارادایم لیبرالی افراطی دانست که بعضاً هم مسئول می شوند اما هیچ مسئولیتی را نمی پذیرند و می گویند ربطی به دولت ندارد بعد هم با طرح گزاره ای انحرافی می گویند دولت نباید مسکن بسازد . می پرسند " کی گفته دولت باید مسکن بسازد ؟ در چه دوره ای دولت مسکن ساز بوده که الان باشد ؟ "
ایروانی تاکید کرد: این ها می خواهند مسئولیت کلان را که وزارت مسکن به عهده دارد از سر خود باز کنند و خودشان را در مقام سوال کننده از مردم و دولت قرار می دهند . دولت حتما وظیفه دارد که مسکن ارزان قیمت برای طبقات پایین و متوسط جامعه بسازد .
وی ، سیاست های کلی را در این زمینه روشن دانست و افزود : ساخت مسکن ارزان قیمت در سیاست های کلی برنامه ششم آمده است دولت فقط باید اجرا کند و نباید بگوید به مسکن کاری ندارد ، مردم خودشان می دانند و خودشان ؛ در این صورت و با بی تفاوتی دولت ، نرخ نهاده های ساخت مسکن نیز افزایش می یابد.
ایروانی بخش مسکن را در همه اقتصادها پیشران دانست که 400 حرفه پایین دستی را فعال می کند و اگر جلوی آن بن بست ایجاد شود ضربه سنگینی به این حرفه ها وارد می شود.
وی گفت: البته اخیرا، وزیر مسکن برنامه خوبی برای پیگیری و احیای بخش مسکن دارد. دولت مسئول تعیین قیمت مسکن و اجاره بها و نظارت بر صنایع پایین دستی آن است و باید آن را رصد کند والا اگر ادعا شود که دولت در این زمینه مسئولیت ندارد پس ما دولت را برای چه تاسیس می کنیم ؟
وزیر اسبق اقتصاد همچنین در پاسخ به این که برای مقابله با تحریم ها با استفاده از ظرفیت های درونی کشور چه باید کرد اظهار داشت : ترجمان این پرسش این است که اگر بخواهیم از ظرفیت های درونی استفاده کنیم چند حوزه باید فعال شود ؟ به عنوان نمونه ، بخش مسکن ، ظرفیت های درونی را به شدت فعال می کند و جزو پیشران هاست .
ایروانی افزود : طرح های نیمه تمام عمرانی را می توانیم با روش ppp که روش شناخته شده ای در دنیاست با اعمال روش مشارکت بخش دولتی و غیر دولتی تکمیل کنیم .
وی اضافه کرد: در این روش بخش خصوصی می تواند طرح ها را تکمیل کند و در دستاوردهایش شریک شود به نحوی که سودش را از محل بهره برداری آن کم کند و سهمش را بردارد .
اکنون در بودجه عمومی دولت ، رقم بودجه های عمرانی پایین است و فقط به طرح هایی با 98 درصد پیشرفت فیزیکی و طرح های خرد و حساس اختصاص می یابد.
ایروانی با طرح این پرسش که مگر می شود طرح های عمرانی را متوقف کرد ؟ گفت : اکنون در بودجه عمومی دولت ، رقم بودجه های عمرانی پایین است و فقط به طرح هایی با 98 درصد پیشرفت فیزیکی و طرح های خرد و حساس اختصاص می یابد.
وی افزود: از آغاز اجرای طرح های عمرانی مانند ساخت بنادر با همین روش می توانیم از مشارکت بخش خصوصی استفاده کنیم به نحوی که دولت فقط زمین و مجوزها را بدهد و خصوصی ها آن را بسازند و از محل درآمدش ، سود پول را بگیرند . این راهکار بسیار مهمی برای استفاده از ظرفیت های داخلی است.
این عضو هیات علمی دانشگاه همچنین تاکید کرد: در حوزه منابع ارزی که باید در اختیار مردم بگذاریم باید رویه ها را اصلاح کنیم . نرخ ارزی که برخی با دریافت آن به آنتالیا سفر می کنند نباید با نرخی که در اختیار سرمایه گذاران قرار می گیرد یکسان باشد.
ایروانی افزود : در سیاست های اعتباری نیز وقتی اعتبارات بانکی ابلاغ می شود باید بدانیم که چقدرش در تولید مسکن اختصاص می یابد چنانکه در زمان جنگ تحمیلی هم از این اعتبارات برای پیشبرد طرح ها و اختصاص به بخش تولید استفاده می شد.
وی همچنین ایجاد صندوق هایی برای حمایت از بخش ها و طرح های دانش بنیان را از دیگر راهکارهای استفاده از ظرفیت های داخلی برای مقابله با تحریم ها برشمرد.
ایروانی گفت: سیاست های ارزی و تجاری باید طوری باشد که تولید کنندگان وحشت نکنند که انواع تولیدات مشابه خارجی که نرخش طبق روش دامپینگ به طور موقت پایین تر تعیین شده است وارد بازار می شود .
وی بار دیگر تاکید کرد : سیاست های اعتباری ، مالی و مالیاتی باید تولید محور باشد و دولت با این سیاست ها می تواند فعالان کسب و کار را جذب کند و منافع آنان را در تولید در نظر بگیرد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین درباره کیفیت اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی گفت: بنیاد سیاست های اقتصاد مقاومتی بر تولید است اگر دقیق تر بگویم در تولید باید به صادرات توجه شود آن هم نه فقط منحصر به نیازهای ملی بلکه به نحوی که نیاز بازارهای دیگر به ویژه بازارهای منطقه را نیز تامین کنیم.
ایروانی تصریح کرد: اما آن طور که باید و شاید به این شکل از تولید توجه نمی شود ؛ بخش صنعت نیز باید بسیار فعال تر باشد و هر جا حلقه مفقوده هست با روش های تشویقی کامل شود.در اقتصاد مقاومتی آن طور که باید و شاید به عنوان ابر پروژه مهم توفیق نداشتیم و باید بیشتر حرکت کنیم .
در بند نخست سیاست های اقتصاد مقاومتی آمده است که منابع ، امکانات و فرصت های لازم در اختیار گروه های مختلف درآمدی جامعه قرار بگیرد
وی گفت: در بند نخست سیاست های اقتصاد مقاومتی آمده است که منابع ، امکانات و فرصت های لازم در اختیار گروه های مختلف درآمدی جامعه قرار بگیرد. در این حوزه باید فعال باشیم و در سیاست های پولی و اعتباری توجه شود که اگر واردات کالایی لازم شد مجوز وارداتش عادلانه به بنگاه ها عرضه شود .
ایروانی تصریح کرد: اما خودرو تا مدتی صرفا در اختیار دو وارد کننده عمده بود و اکنون 10 تا 24 نفر مجوز واردات خودرو دارند و واردات موز نیز صرفا در اختیار یک خانواده بود . این ها همه انحصار است ، پس شورای رقابت کجاست ؟ این هاست که اعتماد مردم را کاهش می دهد زیرا تصور می کنند که حتما مسئولان در این انحصار دست دارند این برای سرمایه اجتماعی مهم است.
وی با تاکید بر اجرای همه بندهای اقتصاد مقاومتی افزود: از بانک مرکزی باید تشکر کرد که بالاخره در حوزه مبادلات مالی دوجانبه با کشورها خیلی فعال شده و فعالانه با مسائل برخورد می کند و در مشکلاتی که ایجاد می شود با قدرت عمل می کند.
وزیر اسبق اقتصاد گفت : در حال حاضر ، تبادل پولی دو جانبه میان ایران و روسیه است و ترکیه هم طالب آن است . اکنون مبادلات پولی دوجانبه میان حدود 48 کشور و شرکت عظیم چند ملیتی برقرار است و کشورها برای جلوگیری از آسیب به ذخایرشان در جنگ ارزی به این موضوع تمایل دارند .
ایروانی افزود: اقدامات ترامپ ضربه بزرگی به مناسبات اقتصادی جهان می زند ضربه هایی که زمانی معطوف به دو سه کشور به ویژه ایران بود اما اکنون به دیگر کشورها تسری یافته است و ابزارهایشان را ناجوانمردانه علیه کشورها بکار می برند.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ، افق آینده نظام را روشن دانست و گفت : ما دوره های محدودیت و دشواری را پشت سر گذاشتیم ، ظرفیت های خیلی خوبی را در آن دوره ها ایجاد کردیم و شاخص های ما در حال رشد است .
وی افزود: در مقام مقایسه با رقبا ، شاخص های آنان در حال افول است و ایران ظرفیت های اقتصادی عظیمی دارد. از همه مهمتر ، ظرفیت بسیار بالای نیروی انسانی است که 10 برابر تمام ذخایر نفت و گاز ماست.
ایروانی گفت: از نظر منابع نفت و گاز هم در مجموع رتبه نخست جهان را داریم ؛ ظرفیت های عظیمی در بازارهای منطقه و دیگر کشورهای جهان داریم و افراط گرایی امریکا در زیرپا گذاشتن موازین و قواعد بین المللی ظرفیت عظیمی برای ما ایجاد می کند.
وی با اشاره به اذغان ترامپ مبنی بر این که امریکا دیگر قدرت نخست جهان نیست افزود: این تغییر نگرش عظیمی است ؛ آنان سیاست های تجارت بین الملل را کلا زیر پا گذاشتند و رسما از قواعد عبور کردند . ایران در دنیای متکثر ، رتبه بسیار خوبی دارد و با توجه به مرزبندی جدید قدرت در جهان ، اقتدار و ظرفیت های اقتصادی ما خیلی کمک می کند و با افزایش انسجام ملی ، سریعتر به نتایج بهتر می رسیم .