فدرال رزرو و مسئله ترامپ

 اقتصاد آمریکا در هفته آخر دسامبر 2018 با تهدید دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا برای اخراج پاول جروم، رئیس فدرال رزرو و توئیتی مبنی بر اینکه این نهاد مالی، تنها مسبب آشفتگی های بازار سهام در این کشور است، شرایط بغرنجی را طی کرد. بازار سهام در آمریکا به بدترین وضعيت از دسامبر 1931 رسیده است و ترامپ شاید تنها راه حل را یک جراحی اقتصادی در این کشور می داند. در این نوشتار اختلافات ترامپ و فدرال رزرو و پیامدهای احتمالی آن پرداخته می شود. در ابتدا به بررسی تاریخچه فدرال رزرو پرداخته می شود.

تاریخچه تاسیس فدرال رزرو

فدرال رزرو( Federal Reserve) که در برخی متون انگلیسی به اختصار آن را فد(the Fed) هم می نامند، به معنای سامانه ذخیره فدرال، همان بانک مرکزی ایالات متحده آمریکا است. این نهاد مالی در 23 دسامبر سال 1913 براساس قانون فدرال رزرو برای ساماندهی به اسکناس های فدرال رزرو یا دلار آمریکا و مقابله با بحران های مالی نظیر بحران مالی 1907تاسیس شد. این بحران که به بحران بانکداران آمریکا معروف است، حدود سه هفته و در اواسط ماه اکتبر 1907 با سقوط پنجاه درصدی ارزش سهام های آمریکا در مقایسه با سال های قبل رخ داد. در آن زمان بسیاری از مردم آمریکا با هجوم به بانک ها و شرکت ها خواستار دریافت سرمایه های خود بودند؛ وضعیتی که به سرعت به ایالت های دیگر سرايت کرد و بانک ها و شرکت های بزرگ در آمریکا به سرعت سقوط کردند. از آن زمان، قانونگذاران تصمیم گرفتند برای تنظیم سیاست های پولی و مالی، نهادی مرکزی تأسیس کنند. در نهایت وودرو ویلسون، یکی از اعضای کنگره که خودش در سال 1913 رئیس جمهوری آمریکا شد، طرح تاسیس فدرال رزرو را ارائه داد. فدرال رزرو، نهادی مستقل از دولت محسوب می شود، اما دولت بر بخش هایی از فعالیت های آن نظارت یا دخالت دارد.

در قانون فدرال رزرو، کنگره آمریکا سه موضوع اصلی را برای سیاست های مالی این کشور تعیین کرد. مسئله رشد اشتغال، ثبات قیمت ها و تعدیل نرخ بهره سپرده های بلند مدت.[1] برخی دیگر از کارکردهای فدرال رزرو به شرح ذیل است:

• بررسی مسئله بحران های بانکی
• فعالیت در جایگاه بانک مرکزی آمریکا
• ایجاد تعادل میان منافع بانک های خصوصی و مسئولیت دولت در تمرکز مالی
• نظارت و تنظیم مقررات برای موسسات مالی و اعتباری و بانک ها
• حفاظت از حقوق اعتباری مشتریان
• مدیریت تهیه پول ملی از طریق سیاست های پولی به منظور دستیابی به اهداف مورد نظر.

ساختار فدرال رزرو این گونه است که رئیس آن توسط هیئت مدیران انتخاب می شود و اعضای این هیئت که هفت نفر هستند، نیز توسط رئیس جمهور انتخاب می شوند. در دوره ترامپ، پنج نفر در این هیئت حضور دارند و کرسی دو نفر دیگر خالی است. در حال حاضر جروم اچ پاول[2]، ریاست آن را برعهده دارد. ریچارد کلاریدا[3]، جمهوری خواه، معاون رئیس فدرال رزرو است و راندال کوآرلس[4]، جمهوری خواه مسئول بخش نظارتی فدرال رزرو است.

مقر اصلی فدرال رزرو در واشنگتن دی سی است و متشکل از 12 بانک در سراسر آمریکا است و هر یک از این بانک ها، اسکناس هایی را که منتشر می کنند، کد خودشان را روی آن می زنند.

جدول یک بانک های فدرال رزرو

در بیش از صد سالی که از تاسیس این نهاد گذاشته است، در رویدادهایی نظیر بحران مالی بزرگ(Great Recession) که در دهه 1930 رخ داد و یا بحران مالی سال 2007-2008، نقش فدرال رزرو پررنگ تر و وظایفش گسترده تر شده است.

فدرال رزرو در این مدت از استقلال رای در زمینه سایست های مالی و اقتصادی برخوردار بوده است و همواره دولت ها تلاش می کردند به این استقلال احترام بگذارند.

جایگاه فدرال رزرو در اقتصاد آمریکا

کریستوفر فیلان[5]، رئیس گروه اقتصاد دانشگاه مینته سوتا معتقد است، فدرال رزرو، نقش مهمی در مهار تورم در آمریکا داشته است و این می تواند یکی از دستاوردهای قابل ملاحظه این نهاد باشد. این کارکرد، بویژه در کاهش تورم در دهه 1970 بروز و ظهور یافت. در ساختار آمریکا همواره تلاش می شود، مسائل اقتصادی بویژه تأمین پول با مسائل سیاسی پیوند نخورد. هر چند بسیاری از سیاست ها و تصمیمات اتخاذ شده توسط فدرال رزرو خوشایند برخی از گروه های فشار و منافع آنها نیست، اما بیشتر قانونگذاران از هر دو حزب بر این اعتقادند که فدرال رزرو نباید تحت فشارهای سیاسی قرار بگیرد.

فدرال رزرو و  ترامپ

 در روز 24 دسامبر 2019، سهام شرکت اس اند پی[6] تا پانصد واحد سقوط کرد و به پایین ترین ارزش خود از آوریل 2017 رسید. هر چند این وضعیت، تحت تاثیر وضعیت بازارهای مالی در ایتالیا، چین و حتی مسئله بریگزیت بود، اما ترامپ فدرال رزرو را مسبب اصلی سقوط ارزش سهام در آمریکا توصیف کرد و حتی از مشاورانش پرسیده بود که او چگونه می تواند جروم را اخراج کند، اما چند روز بعد از این موضع خود کوتاه آمد. چرا که متوجه شد انتصاب رئیس فدرال رزرو در اختیار اوست اما مجوز عزل او را ندارد.[7]

ظاهرا برخی از مقامات ارشد آمریکا این نکته را برای ترامپ تبیین کرده اند که تضعیف فدرال رزرو به نفع آمریکا نخواهد بود و در 26 دسامبر "کیوین هاست"[8]، رئیس مشاوران اقتصادی کاخ سفید به خبرنگاران گفت، پاول صد در صد در پست خود خواهد ماند.

یکی از مهم ترین اختلافات فدرال رزرو و رئیس جمهوری آمریکا، نرخ بهره است. فدرال رزرو در سه سال گذشته با افزایش 9 درصدی در نرخ بهره تلاش می کند خطرات ناشی از رشد سریع اقتصاد و یا کندی آن را متوازن گرداند و از بروز رکود جلوگیری کند. اما ترامپ معتقد است افزایش نرخ بهره به تورم دامن می زند. افزایش تورم با توجه به ملموس بودن آن در زندگی مردم می تواند پیروزی مجدد ترامپ در انتخابات 2020 را به خطر بیندازد. در 19 دسامبر، نرخ بهره برای چهارمین بار افزایش پیدا کرد و ترامپ از این تصمیم به شدت عصبانی شد. این عصبانیت به حدی بود که برخی منابع در کاخ سفید گزارش دادند، ترامپ حتی درباره اخراج جروم با مشاورانش صحبت کرد.[9]

نکته قابل توجه این است که ترامپ در آغاز تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری در سال 2015 در انتقاد از سیاست های مالی رئیس جمهوری سابق آمریکا گفته بود" اوباما با فریبکاری تلاش می کند نرخ بهره را کاهش دهد". ترامپ همچنین در دوازده سپتامبر سال 2016 در مصاحبه با سی ان بی سی گفت: "اوباما نرخ بهره را پایین نگه داشته است. من امیدوار بودم که فدرال رزرو از دولت مستقل باشد. اما حالا می بینیم که حتی شبه مستقل هم نیست".  او گفته بود، «من پولم را به شما قرض می دهم... شما هم هیچ چیزی در ازای آن پرداخت نمی کنید. آنها از پول من استفاده رایگان می برند. این کار بدی است. این کار اصلا خوب نیست.»[10] در واقع ترامپ همواره طرفدار افزایش نرخ بهره بود و جروم را می خواهد فقط به دلیل اینکه به توصیه های او عمل کرده است، برکنار کند.[11]

پیامدهای احتمالی اختلافات فدرال رزرو و ترامپ

به خطر افتادن استقلال فدرال رزرو: استنلی فیشر، معاون سابق رئیس فدرال رزرو بر این باور است که ترامپ استقلال فدرال رزرو را به چالش کشیده است. او می گوید،  دستور ترامپ برای پایین اوردن بهره ممکن است نتیجه عکس داشته باشد و فدرال رزرو برای اینکه نشان دهد از قوه مجریه مستقل است، حتی یک بار دیگر بهره ها را افزایش دهد.[12]

بیش از صد سال است که روسای جمهوری آمریکا، دموکرات یا جمهوری خواه، همواره به استقلال فدرال رزرو احترام می گذاشتند. اما این استقلال در دوره ترامپ تغییر کرده است. مهم ترین قربانی اختلافات ترامپ و فدرال رزرو ممکن است استقلال این نهاد مالی از سیاست باشد. نگرانی فعالان اقتصادی و بازار در آمریکا این است که در نهایت فدرال رزرو تسلیم فشارهای ترامپ شود[13] و این نهاد مالی نتواند کارکرد مطلوب داشته باشد.

ابهام در باره آینده سرمایه گذاری: در حالی که در دو سال گذشته بسیاری از سرمایه گذاران از روی کارآمدن ترامپ به دلیل سوابق تجاری و اقتصادی خرسند بودند و با تصویب قوانین مربوط به کاهش مالیات و برخی سیاست های دیگر، چشم انداز فعالیت های خود را روشن می دیدند؛ این وضعیت در اولین سال ریاست جمهوری ترامپ مطلوب بود؛ اما در یک ماه آخر سال 2018 با سقوط بازارهای سهام و نشانه هایی از وقوع یک رکود طولانی در اقتصاد این کشور به همراه احتمال افزایش نرخ بهره، آنها را نگران کرده است. لیبرال ها نیز معتقد بودند، بازار و اقتصاد آخرین جایی است که ترامپ می تواند به آن ضربه بزند. هر چند اقدامات دو سال گذشته ترامپ در اقتصاد بین الملل بویژه تدابیر حمایتگرایانه، نگرانی هایی را در بازارهای بین المللی به وجود آورده بود.   

نتیجه گیری

ترامپ ابتدا با اعمال تعرفه های تجاری علیه برخی کشورهای متحد یا رقیب آمریکا یعنی اتحادیه اروپا و چین، یک جنگ تجاری به راه انداخت. سازمان تجارت جهانی را بی فایده توصیف و حتی تهدید کرد، آمریکا از این سازمان اخراج خواهد شد. صندوق بین المللی پول و بانک جهانی را با اتخاذ اقدامات حمایتگرایانه نگران کرد و حتی در آستانه جنگ ارزی با چین و اتحادیه اروپا قرار گرفت. اما این بار ترامپ با دو نهاد داخلی درگیر شده است: یکی کنگره که با عدم تصویب بودجه دیوار مرزی، دولت را به تعطیلی کشانده است و معلوم نیست در سال 2019، ترامپ با کنگره ای که دموکرات ها در مجلس نمایندگان آن از اکثریت برخودار هستند، چه مشکلات دیگری داشته باشد.و دوم استقلال عمل فدرال رزرو است که در معرض دخالت ترامپ قرار گرفته است .اما رد مجموع به نظر می رسد اقتصاد آمریکا تنها حوزه ای که برخی امیدوار بودند با روی کار آمدن ترامپ به شکوفایی برسد وضعیت نامطلوبی را طی می کند. ترامپ در حالی به موعد انتخابات 2020 می رسد که با کسری بودجه، کاهش مالیات، افزایش هزینه ها، جنگ های تجاری چندگانه و کاهش مهاجرت که می تواند منجر به کاهش نیروی کار در آینده نزدیک شود،‌ مواجه است. برخی از تحلیلگران وال استریت بر این اعتقادند که این سیاست های ترامپ و رفتارهای غیر قابل پیش بینی او در نهایت منجر به رکود اقتصادی و بروز وضعیت وخیم اقتصادی در استانه 2020 شود.

نویسنده: تهمینه بختیاری

[1] - https://www.govinfo.gov/app/collection/USCODE

[2] - Jerome Powell

[3] - Richard Clarida

[4] - Randal Quarles

[5] - Christopher Phelan

[6] - S&P

[7] - http://www.startribune.com/why-america-needs-an-independent-fed/503632742/

[8] - Kevin Hassett, 

[9] - https://www.latimes.com/politics/la-na-pol-trump-fed-chairman-20181221-story.html

[10] - “I borrow money . . . you pay like nothing; they give you free money. Now that’s bad, that’s not good.”

[11] - https://www.mercurynews.com/2018/12/29/federal-reserve-took-president-trumps-advice-on-interest-rates-now-hes-not-happy/

[12] - https://www.cbc.ca/radio/thecurrent/the-current-for-december-28-2018-1.4953902/don-t-do-it-trump-s-criticism-of-central-bank-could-backfire-warns-former-vice-chair-1.4959918

[13] - https://www.latimes.com/business/la-fi-jerome-powell-trump-20181228-story.html