سفر وزير خارجه پاکستان به کشورهاي غايب در نشست امارات

 به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صداوسيما ؛ شاه محمود قریشی وزیر امور خارجه پاکستان سفره دوره ای خود را به کشورهای افغانستان، ایران، روسیه و چین با دیدار از کابل آغاز کرد.
 
مقدمه و طرح مساله
شاه محمود قریشی وزیر امور خارجه پاکستان سفره دوره ای خود را به کشورهای افغانستان ،ایران روسیه و چین با دیدار از کابل آغاز کرد. وی در دیدار با محمد اشرف غنی رئیس جمهوری و صلاح الدین ربانی وزیر امور خارجه افغانستان در مورد روند صلح این کشور گفتگوکرد. وزیر امور خارجه پاکستان در کابل تاکید کرد افغانستان باثبات و امن به نفع اسلام آباد است و بر تلاش پاکستان برای کمک به تحقق صلح در افغانستان تاکید کرد. وی در ادامه ، با سفر به تهران با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز دیدار و در مورد تحولات منطقه ای از جمله افغانستان گفتگو کرد. سفر دوره ای شاه محمود قریشی وزیر امور خارجه پاکستان به کشورهای منطقه پس از اجلاس اخیر امارات در مورد افغانستان قابل توجه و تامل است .به نظر می رسد این اجلاس که نمایندگان آمریکا ؛ عربستان ، امارات ، پاکستان و طالبان حضور داشتند نقطه عطفی در روند صلح افغانستان محسوب می شود. به همین دلیل سفر دوره ای وزیر امور خارجه پاکستان به کشورهایی  که به نشست ابوظبی دعوت نشدند توجه کارشناسان را به خود جلب کرده است.

 

نشست افغانستان در امارات و تحولات پس از آن
پس از نشست اخیر افغانستان در امارات ،مواضع مطرح شده از سوی آمریکا ، طالبان و رفتار دولت پاکستان  نشان می دهد که زمینه سازی  ها به سمت تحقق روند صلح افغانستان متناسب با خواست و مدیریت واشنگتن در جریان است .
درخواست دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا از وزارت دفاع این کشور برای بررسی خروج هفت هزار نیروی نظامی آمریکا از افغانستان و اظهارات زلمی خلیلزاد نماینده آمریکا در امور افغانستان مبنی براینکه طالبان پذیرفته است که دیگر از طریق جنگ نمی تواند بر افغانستان حاکم شود دو تحول مهم در این راستا تلقی می شود .
کاهش بخشی از نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان هر چند در ظاهر برای توجه نشان دادن به خواست طالبان مبنی بر خروج نیروهای آمریکایی مطرح شده اما بیش از هر چیزی برای جبران اشتباهات دولت ترامپ در مورد افغانستان اتخاذ شده است .زیرا باراک اوما رئیس جمهوری قبلی آمریکا براي پيشگيري از گرفتار شدن نیروهای نظامی این کشور در باتلاق افغانستان ، دستور روند خروج انان را از این کشور  صادرکرد  و قرار بود تا پایان سال 2016 تقریبا به صفر برسد.اما ترامپ بدون آشنایی با واقعیتهای جهنمی افغانستان برای نیروهای آمریکایی ،دستور بازگشت تدریجی و پنهانی آنان را صادر کرد که اکنون  متوجه اشتباه مهلک خود شده است . استقبال  گروه طالبان از تصمیم ترامپ برای خروج 7 هزار تن از نیروهای آمریکایی از افغانستان نشان می دهد که احتمالا این گروه تاکنون  به این حد از کاهش نیروهای آمریکایی قانع شده  تا بلکه بتواند پاسخگوی افکار عمومی افغانستان باشد .در این وضعيت آغاز سفر  وزیر امور خارجه پاکستان به چند کشور منطقه که در تحولات افغانستان تاثیر گذار هستند نیز بخشی از پازل سیاست آمریکا در قبال بحران افغانستان است .

نقش و بازیگری پاکستان در قبال روند صلح افغانستان
بسیاری  براین اعتقادند که نقش پاکستان در تحولات افغانستان بیش از آنکه ایجابی باشد سلبی است .به همین دلیل جرج بوش پس از سال 2006 پاکستان را که متحد غیر  ناتوی آمریکا در منطقه اعلام کرده بود به اتخاذ سیاست دو گانه در قبال افغانستان متهم و حمله به مناطق قبایلی  پاکستان را آغاز کرد .در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما و اکنون دونالد ترامپ ،نه تنها روابط آمریکا با پاکستان بهبود نیافت بلکه وی برای افزایش فشارهای واشنگتن بر اسلام آباد برای همکاری با کاخ سفید در مورد افغانستان، ضمن قطع کمکهای مالی و نظامی ، پاکستان را به طور مستقیم به حمایت از تروریسم و پناه دادن به تروریست ها متهم کرد .اتهاماتی که بیش از پیش روابط واشنگتن و اسلام آباد را متشنج کرد .اما به تازگي با انتصاب زلمی خلیل زاد به عنوان نماینده امریکا در امور افغانستان که هدف خود را پیشبرد روند صلح این کشور عنوان کرد پاکستان با نرمش در موضع خود در قبال افغانستان کوشید با سوار شدن بر موج سیاستهای کاخ سفید در مورد این کشور ،نقش محوری را در سیاستهای خلیل زاد ایفا نماید .
از دیدگاه اسلام آباد ،رویکرد آمریکا به حل سیاسی بحران افغانستان ،فرصت خوبی را برای پاکستان  فراهم کرد تا با برخی اقدامات همچون آزاد کردن برخی از سرکردگان طالبان از زندانهای این کشور  و حذف فیزیکی عناصر مخالف صلح از جریان طالبان نشان دهد که برای همکاری با آمریکا در امور افغانستان مصمم است . کشورهای غربی از جمله آمریکا نیز به تجربه به این واقعیت رسیده اند که بدون بازی دادن پاکستان امکان موفقیتشان در زمین بازی افغانستان تقریبا صفر است. زیرا پاکستان با اقدامات سلبی به راحتی قادر است هر روندی را با شکست روبرو کند .به همین دلیل زلمی خلیلزاد نماینده آمریکا در امور افغانستان برای موفقیت تلاشهایش در قبال روند صلح افغانستان ،چندین بار به پاکستان سفر کرد که در نهایت به نامه ترامپ به عمران خان نخست وزیر این کشور در مورد همکاری با کاخ سفید در روند صلح کابل منجر شد .
هر چند از متن پیام اطلاع دقیقی در دست نیست اما تغییر سیاست اسلام آباد در قبال همکاری با واشنگتن در مورد افغانستان نشان می دهد که این نامه یا به شدت تهدید آمیز بوده همانند نامه جرج بوش پسر به پرویز مشرف رئیس جمهوری وقت پاکستان که وی را ناگزیر به همکاری با کاخ سفید درحمله به افغانستان در سال 2001  کرد و یا اینکه ترامپ وعده هایی را برای تحق درخواستهای پاکستان در مورد افغانستان از جمله تایید خط فرضی دیوراند به عنواون مرز بین المللی دو کشور به دولت اسلام آباد  داده است .

اهداف شاه محمود قرشی از سفر منطقه ای
در مورد اهداف سفر منطقه ای وزیر امور خارجه پاکستان چند موضوع قابل توجه است :
1-کشورهای هدف قریشی یعنی افغانستان -ایران –روسیه  و چین کشورهای مهم و تاثیر گذار در تحولات افغانستان هستند که در هیچ یک از مذاکراتی که آمریکا در مورد صلح افغانستان برگزار کرد به آنها توجه نشد .
2-وزیر امور خارجه پاکستان با سفر به این کشورها درصد است ضمن تشریح نتایج نشست های اخیر در مورد افغانستان بخصوص امارات ،همچنان اسلام آباد را محور هر گونه تلاشهای صلح طلبانه در افغانستان نشان دهد.
3-به نظر می رسد برای کاخ سفید  ،سفر وزیر امور خارجه پاکستان  به کابل و تهران بیش از سفر به مسکو و پکن اهمیت دارد که می کوشد روند تحولات افغانستان را مدیریت کند .  زیرا نماینده آمریکا در امور افغانستان از امکان سفر به جمهوری اسلامی ایران برخوردار نیست و در همان حال مقامات دولت افغانستان بارها اعلام کردند که دخالت هیچ کشوری را در روند صلح افغانستان نمی پذیرند .
4-سفر منطقه ای قریشی  در امتداد رایزنی های اخیر منطقه ای  خلیل زاد صورت می گیرد و اینکه به آمریکا نشان دهد که اسلام آباد در قبال روند صلح  افغانستان متعهد به همکاری با واشنگتن است و پاکستان با رایزنی های منطقه می تواند نظر مساعد کشورهای منطقه را در مورد روند تحولات افغانستان جلب نماید .

واکنش دولت افغانستان به تلاشهای پاکستان
محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان در تازه ترین تحول ،وزرای دفاع و کشور کابینه خود را تغییر داد .وی با صدور دو حکم جداگانه "ویس احمد برمک" وزیر کشور و "طارق شاه بهرامی " وزیر دفاع را برکنار و به جای آنها امرا... صالح و اسدا... خالد را معرفی کرد . هر دوی این افراد رئیس سابق امنیت ملی افغانستان بودند وگفته می شود موضع به شدت پاکستانی دارند .
اسدا.. خالد در سال 1391 هدف حمله انتحاری از سوی طالبان قرار گرفت که دولت افغانستان مدعی شد این حمله در پاکستان طراحی شده است .از اینرو به نظر می رسد اشرف غنی انتظار دارد نهادهای امنیتی افغانستان نقش پررنگ تر و مثبتی را در روند صلح این کشور ایفا نمایند .هر چند مردم افغانستان از این روند حمایت می کنند اما خواهان ایفای نقش محوری کابل هستند تا محافل خارجی .
بنابراین محمد اشرف غنی فعال شدن پاکستان را در روند صلح افغانستان در حمایت از برنامه ها و اهداف آمریکا و نادیده گرفتن نقش دولت کابل در این روند می داند که می تواند در آستانه انتخابات ریاست جمهوری افغانستان موقعیت وی  را به عنوان یکی از نامزدهای مهم انتخابات بیش از پیش تضعیف نماید .  

مواضع کشورهای منطقه در قبال روند صلح  افغانستان
جمهوری اسلامی ایران به همراه سایر کشورهای منطقه همواره از روند صلح افغانستان تحت مدیریت دولت این کشور حمایت کرده و براین اعتقاد است که اولا صلح افغانستان با گفتگوهای بین افغانی و بدون دخالتهای خارجی قابل تحقق است و دوم آنکه کشورهای منطقه با توجه به اشتراکات و چالشهای مشترک ازجمله تروریسم بهترمیتوانند به پیشبرد برنامه های صلح طلبانه دولت افغانستان کمک کنند .با توجه به موضع مستقلانه جمهوری اسلامی ایران در قبال افغانستان و میزبانی از سه میلیون مهاجر افغان تهران همواره  آمادگی خود را برای تقویت صلح و امنیت در افغانستان اعلام کرده که بارها مورد تقدیر محافل سیاسی و قانونگذاری این کشور نیز قرار گرفته است . 
در مجموع با توجه به مخالفت  دولت افغانستان با هر گونه اعطای امتیاز به دولت پاکستان در قبال  همکاری برای پیشبرد روند صلح آن کشور، مشکل می توان به موفقیت تلاشهای اسلام آباد با محوریت منافع پاکستان و مدیریت آمریکا امیدوار بود .هر چند ممکن است آمریکا از فشارهای سیاسی و مالی کاخ سفید بر پاکستان بکاهد اما بسیار بعید است دولت افغانستان به تایید خط فرضی دیورند به عنوان مرز بین المللی میان این کشور و پاکستان رضایت دهد .بخصوص آنکه محمد اشرف غنی که به آرای مردم بخصوص پشتون ها برای پیروزی در انتخابات آتی نیازمند است بعید به نظر می رسد با سیاست های خارج از اراده کابل در مورد صلح افغانستان همراهی و همکاری کند که می تواند پیامدهای غیر قابل جبران سیاسی برای این کشور به همراه داشته باشد .همان گونه که حامد کرزای رئیس جمهوری قبلی افغانستان نیز حاضر به امضای پیمان امنیتی با امریکا نشد .
 
نويسنده: مجيد وقاري