سقوط سرمایه‌های مردم، در فرودگاه بین المللی قم

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز قم، "نتیجه ۱۶سال کار تولیدی من بود؛ کارخانه ام را فروختم و در این طرح سرمایه گذاری کردم. "
"شوهرم ده سال پیش فوت کرد و الان سرپرست خانوار هستم؛ مسکن مهرم را فروختم تا یک غرفه بخرم و یک لقمه نان برای بچه هایم ببرم."
"به اتفاق همسرم حدود ۸۰میلیون پس انداز داشتیم و مقداری هم وام گرفتیم و در این طرح مشارکت کردیم. "
این‌ها صحبت‌ها و گلایه‌های تنها سه نفر از ۸۰۰سرمایه گذار مردمی طرح فرودگاه قم است؛فرودگاهی که تعیین تکلیف آن یکی از مهم‌ترین مباحث جلسات و کارگروه‌هایی است که با حضور مقام‌های عالی رتبه کشوری و استانی برگزار می‌شود.

بهمن ماه سال۸۹ کلنگ طرح شهر فرودگاهی و فرودگاه بین المللی قم بعد از تبلیغات محیطی، تلویزیونی و برپایی نمایشگاهی گسترده، به دست علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، به زمین زده شد؛ اگرچه این طرح در ابتدا با سرعت مناسبی پیش می‌رفت، اما در نیمه‌های راه یعنی از خرداد۱۳۹۴ تا کنون متوقف شده است.
مطالبات مردمی، نیازمندی کلان شهرقم به فرودگاه، مزیت‌هایی همچون رونق اشتغال، گردشگری پایدار و توسعه شهری، مرا بر آن داشت تا بار دیگر سرنوشت فرودگاه قم را در سر خط خبر‌های استان قرار دهم.
برای دانستن خلاصه‌ای از آنچه که در سال‌های گذشته بر یکی از مهمترین طرح‌های نیمه تمام استان رفته است، با آقای بهشتی معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری و تعدادی از سرمایه گذاران مردمی طرح، در محل ساخت فرودگاه قرار در جاده قم – اراک قرار مصاحبه گذاشتم.

زودتر از بقیه به منطقه طرلاب رسیدیم؛ راننده ما با دقت و احتیاط می‌رفت تا خروجی فرودگاه را گم نکنیم؛چون هیچ تابلو یا علامتی برای راهنمایی مسافر وجود نداشت؛ پس از طی مسافتی ۲۰کیلومتری، سازه‌های نیمه کاره پیدا شد؛ فرودگاه بین المللی قم همین جا بود؛ آنچه که در نگاه اول به چشم می‌آمد سه تابلوی زنگ زده و رنگ و رو رفته بود که دو تای آن‌ها واژگون شده بود؛ تابلو‌هایی که تا همین سه یا چهار سال پیش، خبر از ساخته شدن نخستین شهر فرودگاهی کشور را می‌دادند!
حدود ۵۰۰متر پس از طی کردن ورودی فرودگاه، به میله‌ای آهنی که با زنجیر قفل شده بود برخوردم؛ حدود چند صد متری دورتر، سوله‌ها و سازه‌های نیمه کاره‌ای پیدا بود که انگار مدت‌ها بود کسی دستی به سر و روی آن‌ها نکشیده بود.
از همان فاصله دور هم می‌شد دیوار‌های فرودگاه را تشخیص داد؛ چند مرغداری هم دیده می‌شد که به نظر می‌رسید بر خلاف سوت و کور بودن فضای فرودگاه، آن‌ها مشغول به کار اند.
آقای بهشتی که از راه رسید، از نخستین روز‌های آغاز این طرح برایم گفت، و اینکه فرودگاه قم اولین فرودگاه کشور بود که قرار بود به همت سرمایه گذار بخش خصوصی ساخته شود، از این رو در بهمن۱۳۸۹، تفاهم نامه‌ای ۲۱بندی بین استانداری قم و شرکت سرمایه گذاری ارم کیش به امضا رسید.
او می‌گفت: بر اساس آن تفاهم نامه، زمین‌هایی به مساحت ۲۹۵۰هکتار به سرمایه گذار طرح واگذار شد.
آقای بهشتی می‌گفت: سرمایه گذار پس از امضای تفاهم نامه، توانست با تبلیغات گسترده، سرمایه‌های مردمی جذب کند و ساخت و ساز‌ها را پیش ببرد، تا اینکه با شکایت چند معارض، طرح متوقف و فرودگاه پلمپ شد.
او معتقد بود رعایت نشدن حریم فرودگاه و توجه نکردن سرمایه گذار به شکایت‌های معارضان و جلب نکردن رضایت آنها، باعث ایجاد مشکلات و در نهایت متوقف شدن طرح در خرداد۱۳۹۴ شده بود.

در این میان مشکل دیگری هم وجود داشت؛ مشکلی اساسی که آب پاکی را روی دست همه کسانی می‌ریخت که امید بسته بودند قم هم جزو کلان شهر‌هایی شود که فرودگاه دارد.

عباس آخوندی وزیر سابق راه و شهرسازی در سفری که در سال۱۳۹۵ به قم داشت در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر تعیین تکلیف فرودگاه قم گفت: "فرودگاه قم هیچ وقت مجوز قانونی نداشته است! "

این حرف بدین معنا بود که تفاهم نامه ها، ساخت و سازها، تبلیغات، جذب سرمایه گذاری‌ها و همه آنچه که تا قبل از توقف طرح انجام شده بود غیرقانونی بوده؛ در همین رابطه، اما آقای بهشتی معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری معتقد بود دولت در آن زمان  خود مسبب راه اندازی این طرح بوده، و این دولت بوده که امکاناتی از قبیل زمین و تفاهم نامه را در اختیار سرمایه گذار قرار داده است.
چند ماه پس از گفته وزیر در خصوص مجوز فرودگاه بین المللی قم، آقای امیرآبادی نماینده مردم این شهر در مجلس شورای اسلامی گفت: در همین رابطه جلسه کمیسیون اصل۹۰ قانون اساسی با حضور مقامات مربوطه در مجلس برگزار و مجوز‌های لازم برای ساخت فرودگاه قم صادر شده است.
از آقای بهشتی درباره مجوز‌ها و مطالعاتی که لازمه ساخت یک فرودگاه در کشور است پرسیدم؛ و اینکه چطور می‌شود طرحی به این بزرگی بدون هیچ مجوز یا هماهنگی راه اندازی شود؟! او گفت: اینکه بگوییم فرودگاه قم هرگز مطالعه یا مجوزی نداشته درست نیست.
او با صراحت گفت: مطالعات فرودگاه قم کاستی‌هایی داشته که هم اکنون با به کار گیری مشاوران کارآمد، در حال برطرف کردن این کاستی‌ها هستیم.
وی همچنین بر دریافت مجوز‌های لازم برای سایت گردشگری فرودگاه و خود فرودگاه تاکید کرد و گفت:همه مجوز‌های لازم آماده است و فقط دریافت مجوز‌های اصولی سازمان هواپیمایی کشور باقی مانده است که آن هم به زودی صادر می‌شود.
برای پیگیری آخرین وضعیت سرمایه گذار طرح مجبور بودم باز هم به آرشیو اخبار سر بزنم.
شرکت سرمایه گذاری ارم کیش به عنوان سرمایه گذار، مجری طرح و طرف قرار داد تفاهم نامه یاد شده با استانداری بود؛ اما این سرمایه گذار پس از شکایت معارضان در اردیبهشت۱۳۹۶، و صدور حکم قضایی مبنی بر نداشتن صلاحیت برای ادامه کار، خلع ید شد.
چند ماه پس از این ماجرا، با پیگیری‌های رسانه‌ای و وجود مطالبات مردمی گسترده، جلسه‌ای با حضور رئیس مجلس شورای اسلامی و نمایندگان مردم قم، وزیر وقت راه و شهرسازی، استاندار قم و دیگر مسئولان استان در دفتر رئیس مجلس برگزار و مقرر شد در یک بازه زمانی ۳ماهه مطالعات فرودگاه تکمیل، و تکلیف سرمایه گذار جدید مشخص شود؛ این تکلیف به عهده استانداری قم گذاشته شد.

حالا، اما حدود یک سال و نیم از آن موعد مقرر گذشته است و گره فرودگاه قم هنوز باز نشده است.
این بار با حضور تعدادی از سرمایه گذاران مردمی فرودگاه، از آقای بهشتی مسئله را پیگیر شدم.
او معتقد بود جو روانی اقتضا می‌کرد که ما از یک بازه زمانی برای این تعیین تکلیف حرف بزنیم؛ از طرفی پیچیدگی‌ها و لایه‌های مختلف مسئله فرودگاه قم باعث شد این روند با سرعت دلخواه ما پیش نرود، اما در همه این مدت، قدم‌های خوبی برای فرودگاه قم برداشته شده است.
بهشتی از تفکیک قطعه زمین ۲۹۵۰هکتاری به دو بخش ۳۰۰هکتاری گردشگری و ۲۶۵۰هکتاری فرودگاهی خبر داد،که به واسطه این تفکیک قرار است دو سرمایه گذار وارد کار شوند؛ یکی سرمایه گذار برای سایت گردشگری و یک سرمایه گذار در بخش فرودگاه.
او می‌گفت: بیشترین سرمایه گذاران مردمی فرودگاه غرفه داران و سهامدارانی هستند که در سایت گردشگری سرمایه گذاری کرده اند و در این بخش مشکل خاصی وجود ندارد.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری میزان سرمایه گذاری مردمی را حدود ۶۰میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: بسته به توافق سهامداران طرح با سرمایه گذار جدید، آن‌ها می‌توانند یا پول خود را پس بگیرند و یا اینکه سرمایه گذار جدید را در ادامه طرح همراهی کنند.
وی همچنین در خصوص مابقی زمین‌ها گفت: کار، سختی‌های خاص خود را داشت و ما در مطالعات جدید فرودگاه به این نتیجه رسیدیم که برای ساخت باند و سایر ملزومات یک فرودگاه بین ۷۰۰تا۱۰۰۰ هکتار زمین کافی است و حدود ۱۶۰۰هکتار زمین باقی مانده، زمین‌های مازادی است که در اختیار سرمایه گذار قرار می‌گیرد تا هر طرحی که خود صلاح می‌داند در آن پیاده کند.
بهشتی در خصوص تعیین سرمایه گذاران جدید گفت: چندین سرمایه گذار برای این طرح اعلام آمادگی کردند که در میان آن‌ها سرمایه گذار خارجی نیز وجود دارد، اما ترجیح استان بر آن است که با سرمایه گذار داخلی به توافق برسد.
او می‌گفت: توافق‌های اولیه با یکی از سرمایه گذاران انجام شده و او کلیات کار را پذیرفته، و چند بار از طرح بازدید کرده، اما تا زمان عقد قرار داد نه ما می‌توانیم نام سرمایه گذار را رسانه‌ای کنیم و نه او می‌تواند در فرودگاه ساخت و سازی انجام دهد.
اما او ابراز امیدواری کرد که فرودگاه قم دارد به روز‌های خوبش نزدیک می‌شود.
تعیین تکلیف ۱۹معارض این فرودگاه سوال دیگری بود که دنبال پاسخ آن بودم.
در این خصوص پای صحبت‌های رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان نشستم که خبر از اختصاص ۱۵۰هکتار از زمین‌های منطقه طغرود به معارضان داد.
آقای طلایی می‌گفت: زیرساخت‌های این زمین‌ها برای مرغداران و سایر معارضان آماده است و همه کسانی که تمایل دارند از این امکانات و تسهیلات استفاده کنند می‌توانند با مراجعه به سازمان جهاد کشاورزی از خدمات ارائه شده استفاده کنند.
در این میان برای ۸۰۰سهامدار عام این طرح همچنان، اما و اگر‌هایی وجود داشت؛ تعدادی از آن‌ها با نشان دادن پرونده‌ها و اسناد سرمایه گذاریشان به من، گفتند حاصل سال‌ها تلاششان را به میان آورده اند؛ خانمی حدود ۵۰ساله می‌گفت: با فروش مسکن مهر خود و خرید یک غرفه در این فرودگاه قصد داشتم چرخ زندگی ام را بچرخانم.
آنها نسبت به بیش از سه سال بلاتکلیفی اعتراض داشتند و می‌خواستند هر چه سریعتر فرودگاه راه اندازی شود.
خبر‌های جدید مسئولان هم آنها را تا حدی امیدوار کرد و هم ما را؛ امیدوار به راه اندازی یکی از مهمترین طرح‌های استانی، ملی و حتی بین المللی!

دیگر کمتر کسی وجود دارد که ضرورت ساخت فرودگاه برای قم را منکر شود؛ چرا که در حال حاضر قم با جمعیت بیش از یک میلیون و ۳۰۰هزار نفری تنها کلان شهریست که فرودگاه ندارد؛ این در صورتی است که شهر‌هایی در کشور هستند که کمتر از ۳۰۰یا۲۰۰ هزار جمعیت دارند، اما فرودگاه دارند مثل کاشان، و یاسوج.
وجود تنها بندر خشک کشور یعنی منطقه آزاد سلفچگان در همسایگی زمین فرودگاه و راه و جاده‌های ریلی و آسفالتی در همین منطقه خود مزیت دیگری است که اهمیت این فرودگاه را دو چندان می‌کند.
از طرفی سالانه بیش از ۲۰میلیون مسافر وارد شهر قم می‌شود که بر اساس اعلام اداره کل میراث فرهنگی استان، بیش از ۳میلیون نفر آن‌ها گردشگر خارجی هستند که راه اندازی فرودگاه قم کمک قابل توجهی به رونق گردشگری و اشتغال در استان خواهد کرد.
آقای شاکر آرانی معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان نیز با بیان اینکه به واسطه وجود حوزه‌ها و مراکز علمیه بین المللی در قم، در حال حاضر از ۱۱۰ملیت در شهر ما زندگی می‌کنند گفت: قم یک جایگاه بین المللی دارد و از این لحاظ بدون تردید وجود یک فرودگاه در این شهر یک ضرورت است.
همچنین آقای حسینی عضو انجمن صنفی دفاتر خدمات هواپیمایی استان با بیان اینکه حدود ۲۰درصد از تقاضا‌های مسافرت‌های هوایی دو فرودگاه امام خمینی و مهرآباد تهران را شهروندان قمی تشکیل می‌دهند گفت: در تابستان گذشته نیز تعداد زیادی از شهروندان قمی برای سفر به مشهد و کیش از فرودگاه‌های کاشان و اراک استفاده کردند.
همه این‌ها خود گواه آن دارد که ضرورت راه اندازی فرودگاه در کلان شهر قم بیش از همیشه احساس می‌شود.
در بازخوانی مصاحبه‌ها و خبر‌های مربوط فرودگاه به مصاحبه‌ای با آقای لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در زمان کلنگ زنی این طرح در بهمن۱۳۸۹ بر خوردم؛ او در آن مصاحبه گفت:کسی که وارد این صحنه می‌شود باید بداند بخش‌های دولتی از او حمایت می‌کنند!
او تاکید کرده بود: "ما این روش را توصیه می‌کنیم و مردم خود باید در بخش‌ها و طرح‌های مهم کشوری مشارکت کنند."
حالا باید گفت: مردم  در این کار هم مثل بسیاری از امور دیگر به میدان آمدند، اعتماد کردند و سرمایه گذاشتند. اکنون منتظرند تا پس از گذشت ۸سال از آن کلنگ زنی، این بار شاهد بریدن ربان افتتاح نخستین فرودگاه بین المللی کشور باشند که به دست بخش خصوصی ساخته می‌شود.
با همین فکر در حال ترک زمین فرودگاه بودم؛ در مسیر به یک سازه عجیب، چند طبقه و شگفت انگیز که مورچه‌ها ساخته بودند برخوردم؛ سازه‌ای که بدون شک نتیجه همکاری، تلاش و در کنار هم بودن آن آیات الهی بود؛ آنچه از عملکرد برخی مسئولان به نظر می‌رسد این است که سفارش‌های متعدد بزرگان دین ما مبنی بر داشتن نظم، برنامه و اتحاد و همکاری در انجام کار‌های ریز و درشت اثری در شیوه کاری آنان نداشته، شاید الگوگیری از این موجودات کوچک بتواند گرهی از مشکلاتی همچون مشکل فرودگاه بین المللی قم و هزاران طرح نیمه تمام کشور باز کند.