­عملکرد ضعیف در سیاست‌های جمعیتی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، رئیس کمیته سیاست های جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی با حضور در برنامه تیتر امشب درباره سالخوردگی جمعیتی ایران گفت: از علل سالخوردگی می توان به کاهش باروری،افزایش مرگ و میر و مهاجرت نام برد اما از مهمترین علل آن کاهش نرخ باروری است که از سال 1365 به ازای هر زن 6.5 فرزند بود که از سال 95 به 2 فرزند کاهش پیدا کرده است.
محمدجواد محمودی افزود: بررسی طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده در مجلس بعنوان راهبرد ملی مطرح شده که از سال 1390 در کمیسیون های مجلس مانده و هنوز تصویب نشده است.
او گفت: این کاهش باروری بی سابقه است. اگر افراد صفر تا 15 سال کم شود و کمتر از 25 درصد باشد روند جمعیت به سمت سالخوردگی می رود که البته میانگین سنی نیز نشانه این است که جمعیت کشور به سمت سالخوردگی و سالمندی پیش می رود.
در سال 65 نرخ رشد جمعیت 3 و 9 دهم درصد بود که الان به 1 و 24 صدم درصد رسیده است.
او افزود: کاهش نرخ باروری و افزایش سالمندی کشور را به سرعت به سمت پیرشدن می برد.
از سال 80 به بعد ما با افزایش زاد و ولد مواجه شدیم که این به دلیل به ازدواج رسیدن دهه شصتی ها بود که باز رو به کاهش است.
تعداد تولد ها باز از سال 94 نیز کاهش یافت که امسال نیز 170 هزار تولد کم شده است.
رئیس کمیته سیاست‌های جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره سالمندی فعال گفت: وقتی شرایط برای سالمندان به گونه ای باشد که بتوانند از عهده امورات زندگی بربیایند سالمند فعال می گویند.
او افزود: ما به دنبال افزایش جمعیت نیستیم بلکه به دنبال بهبود ساختار موزون جمعیت مولد هستیم . هرچه تعداد بازنشسته ها افزایش یابد جمعیت در سن کار را کاهش می دهد بنابراین ساختار مسن نمی تواند مشابه ساختار جوان به اقتصاد جامعه کمک کند.
در کشور باید برای افراد بالای 60 سال برنامه ریزی ها به گونه ای باشد که بتوانند از عهده امور برآیند.
محمودی در ادامه درباره نتیجه جمعیت پیر با اقتصاد گفت: رابطه درامد سرانه با جمعیت در هیچ کشور دنیا مستقیم نیست. تاثیر سالخوردگی با اقتصاد نرخ وابستگی را افزایش می دهد. هرچه سالمندان بیشتر باشد هزینه های بهداشتی و درمانی نیز افزایش می یابد. از همه مهمتر این است که با افزایش جمعیت سالمندان رویه اقتصاد کشور تغییر می کند.
مسعود عالمی استاد دانشگاه دیگر مهمان برنامه درباره سالخوردگی و پیر شدن جمعیت گفت: ما در بازه زمانی ای هستیم که بسیار اهمیت دارد و زمان زیادی برای جوان سازی جمعیت نداریم. در قانون تنظیم خانواده که در سال 72 تصویب شد هنوز ماده هایی از این قانون وجود دارد که می توان اقداماتی درباره جمعیت انجام داد.
قانون تسهیل ازدواج تصویب شده اما اجرا نمی شود. برای نظام وظیفه قانون داریم که به سرباز وظیفه باید حداقل حقوق داده شود که در صورت اجرا می تواند به ازدواج سربازان کمک کند.
او افزود: در برخی موارد تسهیلات تشویقی برای افزایش جمعیت داده نمی شود در برخی موارد هم که تسهیلات وجود دارد اجرا نمی شود به طور کلی در برخی موارد ضعف قانون و در برخی موارد ضعف در اجرا وجود دارد.
وی گفت: درباره آینده سالمندی در سازمان ملل جمع بندی و اجماع وجود دارد. این تصور وجود دارد هرچقدر جمعیت بیشتر باشد وضعیت اقتصادی کشورها بدتر می شود اما طبق آمار 180 کشور دنیا در این مورد رابطه ای وجود ندارد چراکه جمعیت موجب فقر نمی شود بلکه سیاست های اقتصادی است که موجب فقر در کشور می شود.
طبق نظریه های قدیمی افزایش جمعیت موجب فقر می شود این درحالی است که اکنون نظریه ها فرق کرده و دانشمندان معتقدند افزایش جمعیت نه تنها موجب فقر نمی شود بلکه موجب افزایش مواد غذایی نیز می شود.
او گفت: جمعیت یکی از فاکتورهای تقویت اقتصاد است اما اتخاذ سیاست ها مهمتر است که این در دنیا متناسب با هم پیش می رود.
اگر منتظر درست شدن اقتصاد بمانیم فرصت جوان سازی از بین می رود و وقتی فرصت جوان سازی از بین برود مشکلی بر سایر مشکلات افزوده می شود بنابراین مشکل بیکاری و مسکن و تولید با کاهش جمعیت نتیجه نمی دهد. جمعیت یکی از مسائل همه کشورهاست و راه حل های خود را دارد.
او افزود: در یک جمع بندی می توان گفت که تسهیل ازدواج و درمان ناباروری به افزایش جمعیت کمک خواهد کرد.
علی اکبر محزون مدیرکل دفتر جمعيت مرکز آمار هم گفت: در سرشماری 95 جمعیتی بالغ بر 80 میلیون نفر شمارش شده که در سال 97 نیز از مرز 82 میلیون نفر گذشته است. ایران از نظر رشد جمعیت در بین 26 کشور دنیا سومین کشور منطقه و از نظر شاخص رشد جمعیت به 1 و 24 صدم درصد رشد رسیده که روند رشد جمعیت از اهمیت بالایی برخوردار است.
او افزود: از سال 65 به بعد رشد جمعیت کاهش یافت و اکنون این رشد جمعیت با یک روند نزولی به این عدد رسیده اما در کنار تعداد و شاخص رشد ساختار سنی از اهمیت زیادی برخوردار است.
شاخص های جمعیت نشان می دهد که متوسط تعداد افراد خانوارها در کشور طبق آخرین سرشماری به 3 و 3 دهم درصد در هر خانواده رسیده که روند کاهش جمعیت در خانواده را نشان می دهد. کوچک شدن خانوارها نیز بی ارتباط با کاهش نرخ باروری و فرزندآوری نیست. کم شدن تعداد فرزند در خانواده، تعداد زوج ها و ازدواج را نیز کاهش می دهد که جمعیت کشور رو به سالمندی و سالخوردگی می رود.

محزون در ادامه درباره دغدغه های حوزه جمعیتی گفت: برای اینکه بتوانم جایگزینی لازم در جمعیت را داشته باشیم و بتوانیم توازن در جمعیت را ایجاد کنیم نیاز به سیاست های لازم داریم.

او افزود: رشد اقتصادی بر اساس تغییرات ساختار جمعیتی در جهان مطرح می شود بنابراین نسبت جمعیت مصرف کننده و تولید کننده در اقتصاد مهم است. در کشور ما میانگین سالمند ترین استان ها نشان می دهد که جمعیت سالمند این استان ها بالای 60 سال است بنابراین بهتر است متناسب با ساختار جمعیتی پیش برویم.