جلیقه زردها، جنبش نوظهور در فرانسه

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا وسيما، جلیقه زردها پدیده نوظهور در فرانسه سیاستهای اقتصادی امانوئل ماکرون رئیس جمهور را به چالش کشیده اند. حرکت آنان بدون حمایت و سازماندهی احزاب و سندیکاها در اعتراض به افزایش مالیات بر سوخت از روستاها و شهرهای کوچک فرانسه آغاز شد.
تجمعات آنها در شهرهای بزرگ فرانسه به خصوص در پاریس با درگیریهای گسترده با پلیس فرانسه همراه بود. آنها خیابان شانزلیزه معروفترین خیابان فرانسه را به صحنه نبرد با نیروهای پلیس تبدیل کردند.
واکنش اولیه دولت فرانسه به این اعتراضات نادیده گرفتن خواسته های آنان و نسبت دادن این اعتراضات به حزب راست افراطی جبهه ملی تحت رهبری مارین لوپن بود.
امانوئل ماکرون رئیس جمهوری فرانسه در واکنش به آشوب جلیقه زردها در پاریس در توییتی نوشت: «متشکرم از نیروهای تامین نظم برای شجاعت و حرفه‌ای‌گری‌شان. شرم بر کسانی که به آنان حمله کردند. شرم بر کسانی که بر دیگر شهروندان و روزنامه‌نگاران تعدی کردند. شرم بر کسانی که نمایندگان منتخب را مورد ارعاب قرار دادند. در جمهوری فرانسه جایی برای خشونت نیست.» اما این واکنش امانوئل ماکرون خشم جلیقه زردها را بیشتر برانگیخت .

ناهمسويي احزاب با دولت
هیچ یک از احزاب راست و چپ میانه فرانسه با موضع رئیس جمهوری فرانسه ابراز همسویی نکردند. احزاب راست و چپ افراطی فرانسه در واکنش به اتهامات کریستوف کاستانر وزیر کشور در سازماندهی شورشهای اخیر دولت را به بی توجهی به خواسته های اعتراض کنندگان و ناتوانی درتامین امنیت متهم کردند.
مارین لوپن رهبر حزب «تجمع ملی» که پیشتر «جبهه ملی» نام داشت، گفت هدف کاستانر از این‌گونه سخنان، بی‌اعتبارساختن جنبش جلیقه‌زردها است و الا مشخص است که اتهاماتش «غیر منصفانه» است. وی دولت را مسئول عدم کنترل ناآرامی دانست.
علاوه بر لوپن، ژاک لوک ملانشن از حزب چپ و الیور فوریه رهبر حزب چپ سوسیالیست نیز از سیاست های اقتصادی مکرون انتقاد و به حمایت از اعتراضات پرداختند.

بدترين شرايط براي ماکرون
ماکرون پس از گذشت 18 ماه از دوران ریاست جمهوریش در بدترین موقعیت قرار دارد . شرایطی که در این یک سال و نیم برای رئیس جمهور فرانسه رقم خورده است، نشان می دهد که او در حوزه اقتصاد و بهبود وضعیت معیشتی فرانسه تاکنون ناکام بوده است و این ناکامی بر میزان عدم مقبولیت در میان فرانسویان افزوده است، به گونه ای که نظرسنجی موسسه تحقیقاتی ایفوپ (IFOB) در فاصله زمانی 9 تا 17 نوامبر (18 – 26 آبان ماه) نشان می‌دهد که تنها 4 درصد از جامعه فرانسه از عملکرد ماکرون کاملاً راضی هستند و ۲۱ درصد دیگر رضایت نسبی دارند.
این در حالی است که ۷۵ درصد باقیمانده نسبت به عملکرد رئیس‌جمهور فرانسه کاملاً ناراضی یا نسبتاً ناراضی هستند.
شورش جلیقه زردها در خارج از چارچوب اعتراضات سازمان یافته و دارای مجوز احزاب مخالف و سندیکاها روی داده است.
در واقع این شورش به نوعی تظاهرات ضد سیستمی است . جلیقه زردها احزاب مخالف و سندیکاها را ناتوان از تامین مطالباتشان می دانند. همین مسئله جنبش نوظهور جلیقه زردها را غیر قابل پیش بینی و خطرناک برای دولت ماکرون در شرایط متزلزل سیاسی می کند. جنبش «جلیقه زردها» که از روز ۱۷ نوامبر در اعتراض به افزایش مالیات بر سوخت و با مسدود کردن جاده‌های بین‌شهری شروع شد، یک جنبش بدون شکل، خودانگیخته و انفجاری است.
ماهیت سیاسی این جنبش در آن است که از خلال اعتراض به افزایش مالیات بر سوخت، علناً شورشی کلی‌تر را علیه شرایط نامناسب کار و افت کیفیت زندگی اکثریت جامعه به راه انداخته‌ است.
دولت فرانسه قصد دارد در چارچوب سیاست تشویق عمومی به استفاده از خودروهای برقی-بنزینی و کاهش خودروهای متکی به سوخت فسیلی، از ابتدای سال آینده میلادی مالیات بر هر لیتر گازوییل را ۶.۵ و هر لیتر بنزین ۲.۹ سنت افزایش دهد. امری که جرقه اعتراضات سراسری را زده است.
برای کسانیکه در شهرهای بزرگ زندگی می کنند و از وسایل نقلیه عمومی برای سفرهایشان استفاده می کنند افزایش قیمت سوخت تا حدودی می تواند قابل تحمل باشد اما برای مردم شهرهای کوچک و روستاها که عمدتا جزو اقشار پائین و ضعیف جامعه هستند هر گونه افزایشی در قیمت سوخت به شدت در هزینه های زندگی آنها موثر است.
آنها به اجبار برای رفت و آمد خود مجبور به استفاده ار وسیله شخصی هستند.
ماکرون پیش از تصمیم گیری برای افزایش قیمت سوخت همچون اسلاف خود سارکوزی و اولاند برای کاهش کسری بودجه و بدهیهای عمومی سیاستهای ریاضتی اقتصادی را به اجرا گذاشته بود.

ناکارآمدي سياست رياضت اقتصادي
در چارچوب این سیاست بسیاری از هزینه های خدمات آموزشی ، رفاهی و بهداشتی و 120 هزار فرصت شغلی دولتی طی پنج سال قرار است حذف شدند . اجرای این سیاستها بیشترین فشار را به اقشار متوسط و ضعیف جامعه وارد کرد.
ماکرون در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه یک پدیده در جمهوری پنجم فرانسه بود برای اولین بار در جمهوری پنجم فرانسه از زمان مارشال دوگل کسی به کاخ الیزه راه یافت که عضو هیچ یک از دو حزب راست و چپ میانه فرانسه نبود. فرانسویان پس از تجربه ریاست جمهوری سارکوزی از جناح راست میانه و اولاند از جناح چپ میانه از هر دو جناح خسته و رویگردان شدند. هر دو رئیس جمهور تک دوره ای فرانسه سیاست ریاضت اقتصادی و کم کردن هزینه های دولت برای کاهش کسرس بودجه و اصلاحات در قانون کار به نفع کارفرمایان با هدف ایجاد سرمایه گذاری و اشتغالزایی را هدف خود قرار داده بودند . این سیاستها در عمل موجب کوچک شدن طبقه متوسط فرانسه و فشار مضاعف به طبقات ضعیف فرانسویان در شهرهای کوچک و روستاها شده بود. ماکرون در وافع آخرین برگ برنده جریان میانه در سطح فرانسه بود تا قدرت به دست راست گرایان افراطی نیافتد. فرانسوی‌ها در سال 2017 به وعده‌های ماکرون در مورد بهبود اوضاع اقتصادی و حتی در دست گرفتن رهبری اقتصادی اتحادیه اروپا رای دادند.
اکنون با گذشت هجده ماه از دوران ریاست وی بر کاخ الیزه دولت را در اجرای این وعده‌ها ناکام و سیاست های اصلاحی رئیس جمهور را عامل بدتر شدن وضعیت اقتصادی خود می‌پندارند.
واکنشهای ماکرون به اعتراضات جنبش جلیقه زردها نشان می دهد او قصد عقب نشینی از مواضع خود را ندارد. برخی از رسانه های فرانسه این نوع واکنش ماکرون به جلیقه زردها را بنزین ریختن روی آتش توصیف کردند. ماکرون در موضع گیری ضمن ابراز همدردی و درک فشاری که روی اقشار ضعیف جامعه به علت افزایش قیمت سوخت وارد می شود گفت که کاری نمی تواند در این زمینه انجام بدهد.
روزنامه چپ گرای لیبراسیون در واکنش به این اظهار نظر سخنان یکی از جلیقه زردها را بر صدر گزارش خود نشانده و زیرعنوان «ماکرون نمی‌داند هزینۀ زندگی را تا پایان ماه نداشتن یعنی چه؟» می‌نویسد: اینان کارگر، کمک پرستار، صندوق دار فروشگاه، فروشنده، بسته بند و از این قبیل‌اند. هر کدام تنها حداقلِ دستمزد را دریافت می‌کنند و ماه را به زحمت به پایان می‌رسانند. اگر برخی از آنان پیش از این نیز برای اعتراض به نابرابری‌های اجتماعی به خیابان آمده‌اند، بسیاری از آنها برای اولین بار است که در تظاهرات شرکت دارند.
این روزنامه با شرح زندگی هر یک از آنان و دشواری‌های اقتصادی روزمره می نویسد برای همۀ آنها مسئول اصلی وضعیت آنان شناخته شده است: نخست رئیس جمهوری، سپس دولت و فراتر از آن همۀ دولتمردان. این نگرش، بنوشتۀ لیبراسیون، هشداری جدی به همۀ مقامات است.

فرصت براي راست فراطي
در واقع جلیقه زردها توانسته اند کسانی را به خیابانها بکشانند که کمترین مشارکت سیاسی را در جامعه داشته اند وتاکنون سعی می کردند در برابر فشارهای اقتصادی مقاومت کنند. این فرصت بزرگی برای راستهای افراطی تحت رهبری مارین لوپن هست که این قشر از مردم ضعیف جامعه فرانسه و عمدتا سفید پوست و فرانسوی الاصل را زیر چتر خود بیاورند. البته جنبش جلیقه زردها فرصت طلایی برای ترامپ و مشاور ارشد سابق او استیو بنن هم است. آنها از ماکرون بخاطر مقاومتی که در برابر سیاستهای یکجانبه گرایانه می کند ناخرسند هستند و پیش از این نیز در رقابتهای انتخابات ریاست جمهوری سال 2017 حمایت خود از مارین لوپن را پنهان نمی کردند. اکنون نیز استیو بنن در بروکسل موسسه ای را برای حمایت از جریانهای راست افراطی و ملی گرا تاسیس کرده است و تحولات فرانسه سوژه خیلی خوبی برای فعال شدن در فرانسه در حمایت از جریان راست افراطی است.
تاکنون جریانهای راست افراطی و پوپو لیست موفقیتهای بزرگی در آلمان ، ایتالیا ، اتریش ، هلند و برخی دیگر از کشورهای اروپایی به دست آوردند. حزب راست افراطی مارین لوپن اگر چه آرای بالایی در انتخابات ریاست جمهوری با کسب 33 درصد در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری به دست آورد اما در کسب کرسیهایی در مجمع ملی فرانسه ناتوان بوده است . او اکنون با امیدواری بیشتر از گذشته به انتخاباتهای آتی محلی و منطقه ای می نگرد. امانوئل ماکرون اگر به همین گونه محبوبیت در شرایط افول باشد در انتخابات ریاست جمهوری بعدی اگر وضع بدتری از اولاند و سارکوزی در پایان دوران ریاست جمهوریشان نداشته باشد وضع بهتری نخواهد داشت. در این صورت می بایست در انتخابات ریاست جمهوری سال 2022 می بایست در انتظار یک شگفتی بسیار بزرگ بود./
====================
نویسنده : مرتضی مکی-کارشناس مسائل اروپا.